Anti-ds-DNA testi, bağışıklık sisteminin kendi DNA’sına karşı ürettiği antikorları ölçen bir kan analizidir. Özellikle Sistemik Lupus Eritematozus (SLE) gibi otoimmün hastalıkların teşhis ve takibinde kritik rol oynar. Bu yazıda, anti-ds-DNA testinin ne zaman yapıldığı, sonuçların nasıl yorumlandığı ve lupus ile olan ilişkisini detaylıca ele alacağız.

Anti-ds-DNA Testi Nedir?
Anti-ds-DNA, çift sarmallı DNA’ya karşı gelişen spesifik bir otoantikordur. Sağlıklı bireylerde bu antikorlar genellikle düşük seviyelerde bulunurken, lupus gibi hastalıklarda yüksek konsantrasyonlara ulaşabilir. Test, özellikle SLE şüphesi olan hastalarda tanıyı desteklemek veya hastalık aktivitesini izlemek için kullanılır.

Hangi Durumlarda İstenir?

• Yüzde kelebek döküntü, eklem ağrısı ve halsizlik gibi lupus semptomları varlığında,
• ANA (Antinükleer Antikor) testi pozitif çıkan hastalarda tanıyı netleştirmek için,
• Mevcut lupus tanısı olan hastalarda hastalık aktivitesini takip etmek amacıyla.

Test Nasıl Yapılır?

1. Kan Örneği Alımı: Kolunuzdaki bir damardan alınan kan örneği laboratuvara gönderilir.
2. Laboratuvar Analizi: ELISA veya IFA (İndirekt Floresan Antikor) yöntemleriyle antikor seviyeleri ölçülür.
3. Sonuçların Raporlanması: Sonuçlar genellikle 24-48 saat içinde çıkar ve IU/ml birimiyle ifade edilir.

Sonuçlar Ne Anlama Gelir?

• Negatif Sonuç (<30 IU/ml): Lupus olasılığını düşürür, ancak kesin olarak ekarte ettirmez.
• Pozitif Sonuç (>30 IU/ml): Özellikle SLE ile ilişkilidir. Yüksek titrasyonlar (≥100 IU/ml), aktif böbrek tutulumu (lupus nefriti) riskini artırır.

Lupus ve Anti-ds-DNA İlişkisi
Sistemik Lupus Eritematozus (SLE) hastalarının yaklaşık %60-70’inde anti-ds-DNA antikorları pozitifleşir. Bu antikorların seviyeleri, hastalık aktivitesiyle doğrudan ilişkilidir. Örneğin, böbrek tutulumu veya nörolojik semptomlar geliştiğinde antikor seviyelerinde artış gözlenir. Ancak, anti-ds-DNA negatif olan lupus hastaları da olabileceği unutulmamalıdır.

Diğer Otoimmün Hastalıklarda Anti-ds-DNA
Lupus dışında, Sjögren sendromu veya romatoid artrit gibi hastalıklarda da düşük titrasyonlarda pozitiflik görülebilir. Ancak bu durumlarda genellikle ANA testi ile birlikte değerlendirme yapılır.

Tedaviye Etkisi ve Takip
Anti-ds-DNA seviyeleri, tedaviye yanıtı izlemek için kullanılabilir. Örneğin, immünsüpresif tedavi başlandıktan sonra antikor seviyelerinin düşmesi, tedavinin etkili olduğunu gösterir. Düzenli aralıklarla yapılan testler, olası alevlenmeleri erken tespit etmeye yardımcı olur.

Test Öncesi Dikkat Edilmesi Gerekenler

• Açlık veya tokluk durumu test sonucunu etkilemez.
• Kortikosteroid gibi ilaçlar antikor seviyelerini düşürebilir. Bu nedenle doktorunuza kullandığınız ilaçları bildirin.

Hastalara Öneriler
Anti-ds-DNA pozitifliği tek başına tanı koydurmaz. Lupus teşhisi için klinik bulgular ve diğer laboratuvar testleri (tam kan sayımı, böbrek fonksiyon testleri) ile birlikte değerlendirme yapılmalıdır. Test sonuçlarınızı mutlaka bir romatoloji uzmanı ile görüşün.

Anti-ds-DNA ve Gebelik
Lupus hastası gebelerde, antikor seviyelerinin yüksek olması düşük veya preeklampsi riskini artırabilir. Bu nedenle gebelik sürecinde daha sık takip önerilir.