Antibiyogram Nedir?

Antibiyogram, antibiyotik duyarlılık testi olarak kullanılmaktadır. Enfeksiyon kapan bir kişinin vücudundaki bakterilerin hangi antibiyotiklere karşı duyarlı olduğunu anlamak için hastaya Antibiyogram testi yapılır. Bu testin yapılabilmesi bakteri veya virüsün laboratuvarda kültür ortamında üretilmesi gerekir. 

Antibiyogram testinde şüphelenilen hastalık önemlidir. Doktor tarafından şüphe edilen şey eğer idrar yolları enfeksiyonu ise buna dair bir test yapılması istenir. Alınan idrar kültüründe de üreme özelliği gösteren virüs veya bakteri, yapılan test sonrasında hangi antibiyotiklere karşı duyar gösterdiği ölçülür. Antibiyogram testi yapılırken öncelikli olarak şu özelliklerin bir arada olması gerekir:

• Test için elde edilen kültür bakterilerinin klinikte kullanılacağı alan belirlenmelidir.
• Etken madde kullanımı doğru şekilde ayarlanmalı ve notlar oluşturulmalıdır.
• Hasta için en uygun ve güvenilir olan yönteme karar verilmelidir.
• Tüm değerlendirmeler tıbbi standartlara uygun bir şekilde yapılmalıdır.

Antibiyotik duyarlılık testi için bu şartlar sağlandıktan sonra gereken analizler başlayabilir. Yapılan araştırmaların sonuçları her defasında not alınmalı ve işlenmelidir. Klinik ortamında elde edilen veriler sonrasında izole edilen bakterilerin patojen olup olmadığı saptanamazsa sonuçlarda şaşırtan veriler elde edilir.

Antibiyogram Testi Neden Yapılır?

Antibiyogram testinin yapılmasının arkasında pek çok amaç bulunur. Bu amaçlar aşağıdaki şekilde sıralanmaktadır:

• Hastalanan kişileri tedavi etmek ve tedavileri kapsamında izlenecek yolu belirlemek,
• Ampirik tedaviye alt zemin hazırlamak,
• Kurumsal veya ulusal bazda reçete politikalarının oluşturulabilmesini sağlamak,
• Epidemiyolojik değişim olarak ifade edilen ve sağlık sorunlarına neden olan durumların saptanması,
• Bakterilerin direnç değerlerinin belirlenebilmesi,
• Yeni ortaya çıkan bakterilerin etkilerini gözlemlemek,
• Yeni ortaya çıkan ve hızla yayılan bakterilerin direnç değerlerini ve neye karşı direnç gösterdiklerini anlayabilmek için yapılır.

Duyarlılık ve direnç noktalarının tam olarak anlaşılamadığı durumlarda yapılan bu testlerde önemli olan nokta bakterinin geliştirilen antibiyotik karşısında etkisinin giderilebilmesidir. Bu aşamadan itibaren belirli bir şekilde hap veya şırınga yolu ile ve belirlenen zaman dilimlerinde hastanın tedavisi yapılır. Klinik sonuçlarının başarılı sayılması ve bu antibiyotiğin kullanılabilmesi için en azından 3 seneye ihtiyaç vardır.

Antibiyogram Testi Nasıl Yapılır?

Antibiyotik testi yapılmadan önce ortamdaki tüm değerler belirlenir. Testi etkileyecek olan madde ve değerler şunlardır:

• Besiyeri: Bakterinin bulunduğu yerin pH, nem, agar (jel) kalınlığı, kan ve serum katkıları gibi tüm değerleri bilinmeli ve kontrol altında tutulmalıdır.
• Etkinlik: Kullanılan antibiyotiklerin etkinliği önemlidir. Antibiyotiklerin bakteri üzerindeki etkisi ölçülmelidir.
• İnokulum Hazırlanması: Hastalığa neden olan yapının kendisinin hazırlanması gerekir.
• İnkübasyon: Hastalığın vücuda girişinden çıkışına kadar geçen süre ve ısı değerleri ölçülmesi gerekir.

Test işlemi bu ortamda başlayarak sonuç alınıncaya kadar devam eder. Yapılan testlerden sonra bunların anlamlarını yorumlamak gerekir. Bu yorumlama:

• Bakterilerin doğal olarak direnç gösterdiği değerler dikkate alınmalıdır.
• Test esnasında yaşanan aksaklıkların tamamı dikkate alınmalıdır. Bu aksaklıklar; yanlış tanımlama, hatalı Antibiyogram ve hatalı okuma gibi insana dayalı durumlar olabilir.

Bu durumlar da göz önüne alındıktan sonra artık test sonuçlandırılmaktadır. Antibiyogram testi, insan ağırlıklı olarak yapılabileceği gibi otomatik şekilde de yapılabilmektedir. Bu şekilde yapıldığında pek çok avantaj da beraberinde bulunur. Bu avantajlar aşağıdaki şekilde sıralanabilir:

• Testin sonuçları oldukça kısa sürede açığa çıkar.
• İş gücü ihtiyacını doğrudan azaltan bir uygulamadır.
• İş tam olarak otomatik bir şekilde gerçekleştiğinden dolayı test sonucunda elde edilen veriler de otomatik olarak bilgisayara aktarılır. Bu nedenle kişiler tarafından yapılacak olan hatalardan da kurtulmuş olunur.
• Bakteriler tarafından oluşturulan bir özel direnç değerleri bulunmaktadır. Bu değerler otomatik sistemlerde rahatlıkla belirlenmektedir.
• Otomatik olarak oluşturulan verilerden sonra sistemdeki istatistiklere kolaylıkla erişilebilmektedir.

Antibiyogram testi yapıldıktan sonra hasta için en uygun antibiyotikler belirlenebilmektedir. Doktor tarafından yapılan değerlendirme sonrasında hastanın tedavisine başlanabilmekte ve gereken tüm işlemler kolay bir şekilde sağlanabilmektedir.

Antibiyogram Laboratuvar Çalışmaları

Antibiyogram testinde laboratuvar çalışmaları oldukça kapsamlı bir şekilde ilerlemektedir. Hassas bir şekilde yapılan deneylerin akabinde bir döngü oluşmakta ve bu döngü şu aşamaları kapsamaktadır.

1. Doğru teste karar verme
2. Hastadan gereken örneğin alınması
3. Örneğin transfer edilmesi
4. Laboratuvar kayıt ve analiz süreçlerinin işleyişi
5. Yapılan test sonrasında elde edilen verilerin yorumlanması
6. Yorumlanan bilgiler ışığında raporun yazılmaya hazır hale gelmesi
7. Raporun ilgili makama gönderilmesi

Bu aşamalardan sonra doktora ulaşan raporlar değerlendirme aşamasına alınır. Doktor hasta için en uygun reçeteyi yazar ve belirtilen süre içerisinde kişinin iyileşmesi beklenir.