Aşılama Nedir?

Herhangi bir koruma yöntemi kullanmayan ve aynı zamanda çocuk sahibi olmak istemelerine rağmen çocuk sahibi olamayan çiftlerin teşhis ve tedavi aşamaları geç kalınmadan gerçekleştirilmelidir. Denemelerin başarısız olduğu durumlarda, süre bir yılı geçmiş ise tıbbi yöntemlere başvurulmalıdır. Teşhis için öncelikle tetkikler gerçekleştirilir. Teşhisin gerçekleştirilmesinden sonra uzman hekim tarafından tedavi planlaması yapılır.

Tedavi planlamasının ilk aşamasında kadında yumurta takibinin yapılması ve teknik seçimi bulunmaktadır. Aşılama, yardımcı üreme tekniklerinden biridir. Uzman hekimin uygun görmesi ile birlikte aşılama tekniğinden yararlanılarak çiftin bebek sahibi olması sağlanabilir.

Aşılama Nedir?

İntrauterin inseminasyon-IUI olarak da anılan aşılama erkek spermlerinin kadının ürüme sisteminin içerisine cinsel ilişki gerçekleştirilmesine gerek kalmadan bırakılması yöntemidir. Aşılama yöntemi sayesinde fallop tüplerine ulaşan sperm sayılarının artması sağlanmaktadır. Fallop tüplerine ulaşan sperm sayısının artması ise döllenme şansını artırmaktadır.

Aşılamada öncelik kadının yumurta gelişimini haplar veya düşük dozda iğnelerle uyarmaktır. Uyarılma sonrasında yumurta içeren keseciklerin 17 - 20 mm aralığına gelmesiyle birlikte çatlatma iğnesi verilerek olgunlaştırılması sağlanır. Çatlatma döneminde laboratuvar ortamında yıkanarak hazırlanan ve en iyi hale getirilen sperm rahime verilmektedir. Bu sayede spermin kadın vücudunda döllenmesi için en uygun zaman yakalanmaktadır. Aşılama yönteminde döllenme kadın vücudunda gerçekleşmektedir.

Aşılama Nasıl Yapılıyor?

Doğal bir yöntem olan aşılamada sadece spermin en iyi halinin laboratuvar ortamında hazırlanması sağlanmaktadır. Ortalama 2 saat süren bir hazırlık sonrasında 0,5-1 cc'lik konsantre halde olan spermin ince bir kateter kullanılarak rahime ağrı ve acı olmadan bırakılması sağlanır. Spermin rahime bırakılması zamanında kadın yumurtası ya yumurtalıklardan atılmak üzeredir ya da henüz yeni atılmıştır. Yumurtanın atılımı sonrasında tüplere doğru hareketi başlar. Yumurta sperm ile tüplerde buluşur. Spermin yumurtayı döllemesi durumunda embriyo oluşur. Oluşan embriyo rahime doğru hareket eder. Embriyonun rahime girip yapışması durumunda ise gebelik oluşacaktır.

Aşılama gerçekleştirilebilmesi için kadının tüplerinde herhangi bir problem olmaması gerekmektedir. En azından bir tüpün açık olması dahi aşılama yönteminde gebelik sağlanmasının önünü açacaktır. Aşılama yöntemiyle gebeliğin gerçekleşmesi için önemli kriterlerden birisi de sperm sayısının 5 milyonun üzerinde olmasıdır.

Aşılama yöntemi genellikle tüp bebek tedavisi ile karıştırılmaktadır. İkisinin uygulanma amacı aynı olsa da aşılama ve tüp bebek uygulamalarında farklılıklar vardır. Tüp bebek uygulamalarında yumurta hücrelerinin vücut dışına alınması ve döllenmenin laboratuvar ortamında gerçekleştirilmesi sağlanmaktadır.

Aşılama Kimlere Yapılır?

Aşılama tedavisi uygulanabilecek durumlar arasında;

• Erkeğin boşalmada sorun yaşaması
• Erkekte sperm sayısının hafif düşük olması
• Erkekte sperm hareketlerinin hafif düşük olması
• Nedeni teşhis edilemeyen kısırlık durumları
• Kadında yumurtlama problemi olması
• Kadın rahmi içindeki sıvı problemleri
• Kadın rahminin spermi kabul etmiyor olması
• Döllenmenin sağlanması için önceden gerçekleştirilen tedavi yöntemleri nedeniyle yaralanmaların rahim içine spermin girişine engel olması yer almaktadır.

Sperm morfoloji sorununun tek başına olduğu çiftlerde direkt olarak tüp bebek tedavisine geçmek gerekmemektedir. Morfoloji sorununun boyutuna göre değişiyor olsa da çiftlerin çocuk sahibi olabilmeleri için aşılama yöntemi uygulanabilir.

Aşılama Ne Zaman Yapılır?

Doğal bir yöntem olan aşılama uygulamasındaki amaç 1 veya en fazla 2 adet yumurtanın geliştirilmesi ile sağlanabileceği için tedaviye adet döneminin ikinci veya üçüncü gününde başlanmaktadır. Elbette aşılamanın gerçekleştirilmesi için öncesinde hem kadının hem de erkeğin muayenelerinin gerçekleştirilmesi ve çeşitli tetkiklerin sağlanmış olması gerekmektedir. Tedaviye başlanmasından hemen önce özellikle erkeğin sperm sayısının ve kadının tüplerinden en az bir tanesinin açık olduğunun kontrolü gerçekleştirilmiş olmalıdır.

Tüm bu bahsedilenlerin gerçekleştirilmesi sonrasında aşılamanın doğru zamanda yapılması tedavide elde edilecek başarı oranını artıracaktır. Fakat uygulamanın kendi içerisinde kısıtlamalarının olduğu ve başarı oranının her aşamaya dikkat edilse dahi çok yüksek olmadığı göz ardı edilmemelidir.

Aşılama Sonrası Dikkat Edilmesi Gerekenler

Aşılama sonrası yapılması gerekenler tedavinin amacına ulaşması açısından çok önemlidir.

• Aşılama sonrası dinlenme sağlanmalı ve mümkün olduğunca stresten uzak kalınmalıdır.
• Aşılama sonrası cinsel ilişkiden 1 – 2 gün uzak durulmalıdır.
• Beslenmeye dikkat edilmelidir. Protein açısından zengin gıdalar tercih edilebilir.
• Sigara kullanımı mümkünse bırakılmalı, olmuyorsa azaltılmalıdır.
• Bir süre yorucu etkinliklerden uzak durulmalıdır.
• Mikrop kapılma ihtimali yüksek olan alanlardan uzak durulmalıdır.
• Düzenli uyumaya özen gösterilmelidir.
• Aşılama yaptıranlar o gün duş almamaya dikkat etmelidirler.
• Uzman hekim tarafından varsa önerilen ilaçlar düzenli olarak kullanılmalıdır.
• Aşılama sonrası kanama veya akıntı gibi durumlara karşı duyarlı olunmalıdır. Böyle durumlarda vakit kaybedilmeden doktora başvurulmalıdır.
• Aşılama sonrası kasık ağrısı uygulamadan 7 – 10 gün sonra görülebilmektedir. Gebelik belirtisi de olabilen kasık ağrıları için dikkat edilmesi gereken husus ağrının adet döneminde hissedilen kasık ağrısı ile karıştırılmaması olacaktır.

Aşılama Tutmamasının Nedenleri

Aşılama uygulamaları erkeğin ve kadının muayenesinin gerçekleştirilmesi ardından kişilere özel hazırlanan bir tedavi yöntemi olması nedeniyle tutmaması nedenleri de kişiler arasında farklılıklar göstermektedir. Fakat genel olarak aşılamanın başarı oranları düşünüldüğünde tüm aşamalara dikkat edilse dahi aşılama tutmamasının mümkün olduğu söylenebilir. Aşılama tutmamasının nedenleri olarak;

• Sperm sayısının tedavi için yeterli olmasına rağmen düşük kalması
• Geliştirilen yumurtanın sağlıklı olmaması
• Sperm ve yumurtanın tüpün içinde karşılaşmamış olma durumu
• Spermin yumurtayı döllememiş olma durumu
• Embriyo 1 hafta içerisinde rahime doğru hareket etmemesi
• Embriyonun rahimde doğru yeri bulamamış olması ve tutunamaması gibi durumlar sıralanabilir.