Ayak Bandajı Nedir?

Kompresyon sargıları olarak da bilinen ayak bandajı, birçok farklı yaralanma veya rahatsızlık için kullanılabilir. İlk yardım çantasında bulunması gereken ve yaygın olarak kullanılan medikal bir üründür. Ayak bileği burkulmaları, kas gerilmeleri, travmatik olaylar, vb. durumlarda; eklemin stabilize edilmesine  yardımcı olmak için, bağların iyileşme sürecinde ayak bileğine sarılması gerekmektedir.

Ayak Bandajı Ne İşe Yarar?

Ayak bandajlarının, türüne ve özelliklerine göre çeşitli işlevleri vardır. Ayak bandajları genellikle şu amaçlar için kullanılmaktadır;

• Ayak bileğinin burkulması durumunda, bölgedeki eklemleri stabilize etmek
• İyileşmeyi hızlandırmak
• Yaralanma neticesinde daha fazla komplikasyonu önlemek
• Bazı durumlarda ek tedavi ihtiyacını ortadan kaldırmak
• Kanamayı durdurmak

Ayak Bandajı Hangi Durumlarda Kullanılır?

Ayak bandajının kullanıldığı bölge üzerindeki temel etkisi, sıkıştırmalı sargı tekniğiyle ağrıyı kontrol etmek ve kan dolaşımını yönetmektir. Ayrıca ayak bandajı şu durumlarda da kullanılmaktadır;

• Yaralanma bölgesinde sıvı birikmesinin önlenmesi gereken durumlarda
• Kas gerilmelerinde
• Varisli damarlarda
• Ezilme durumlarında
• Ayak bileği yaralanmalarında
• Parmak burkulmalarında
• Uzuv şişmelerinde

Ayak Bandajı Çeşitleri

Farklı ayak bandajı çeşitleri bulunmaktadır. Bu çeşitlerden hangisinin kullanılacağına, hastanın durumuna göre karar verilmektedir. Genellikle uzman hekim, hangi ayak bandajı çeşidinin kullanılması gerektiğini hastalara ayrıntılarıyla belirtmektedir. Piyasada bulunan ayak bandajı çeşitleri ve görevleri şu şekildedir;

Bandajlı ayak bilekliği: Genellikle ayak bileği yaralanmalarının hemen her türünde kullanılan, ayak bileğini sekiz şeklinde saran bu bandaj, distorsiyonda (burkulma ve bükülme nedeniyle oluşan şekil değişikliği) stabilizasyonu ve korumayı sağlar. Bazı durumlarda termo terapi amacıyla da kullanılabilir.

Malleol destekli ayak bileği bandajı: Elastik yapıdaki bir ayak bileği bandajıdır. Bölgedeki dokulara kompresyon etkisi sağlamaktadır. Bu sayede kaslara destek sağlar ve şişliği kontrol altına alınmaktadır. Ayağın iç ve dış bölümünde yer alan malleol çıkıntılarının etrafı silikon ve ped gibi çeşitli malzemelerle desteklenebilir.

Pedli ayak bileği bandajı: Çoğunlukla ayak bileği burkulmalarında kullanılır. İçerisine yerleştirilmiş ped yapısı sayesinde masaj etkisi sağlar ve kan dolaşımını hızlandırır. Ayrıca bölgedeki ödemin dağılmasına katkı sağlayabilir. Termo terapi amaçlı olarak da kullanılabilmektedir.

Ligament destekli ayak bileği bandajı: Ayak çevresinde bulunan bağlarda meydana gelen zedelenmelerde, yırtıklarda ve ödemlerde kullanılabilir. Amacı stabilizasyonu artırmaktır. Ligament destekli ayak bileği bandajları, medial ve lateral bağlara temas edecek biçimde yumuşak plastik malzemelerle desteklenmiştir. Diğer ayak bileği bandajlarına göre daha kısıtlı ayak bileği hareketine neden olabilir. Aktivite sırasında aktif olarak kullanılması önerilir. Ayağı sık sık burkulan kişilerin kullandığı bir ayak bandajıdır.

Tendon destekli ayak bandajı: Ayak bileğinin anatomisine uygun olarak tasarlanmış bir bandaj olan tendon destekli ayak bandajı, hava alma kabiliyeti olan ve terletmeyen bir kumaş türüne sahiptir. Bacaklar arasındaki dengesizliğin önlenmesi için topuklardan birisinin altına portatif topukluk yerleştirilebilir. Aşil tendonu rahatsızlığı olan hastalarda tendonu korumaya ve bölgedeki gerilimi azaltmaya yardımcı olur.   

Ayak bileği stabilizasyon ortezi: Ayak bileğinde kronik instabilite bulunan hastalar için kullanımı uygun olan bandaj türüdür. Alçı sonrası stabilizasyonu da sağlar. Bazı türleri ped destekli olarak üretilmektedir.

Metal destekli ayak bandajı: Ayak bileği yaralanmalarında ayak bandajı metal destekli olarak üretilebilmektedir. Metal destekli ayak bandajı, çok nadir durumlarda, uzman bir doktorun önerileri doğrultusunda kullanılmalıdır. Genellikle burkulma, çıkma, kırılma gibi travmatik durumlar nedeniyle atel gibi bir destek olması amacıyla metal destekli ayak bandajı kullanılabilir. Destek, çoğunlukla ayak bileğinin dış kısmında, bilekten yukarı doğru konumlandırılmış bir metal parça ile sağlanmaktadır.

Ayak Bandajı Nasıl Sarılır?

Ayak bandajı, yaralanmalardan sonraki ilk birkaç gün içinde şişmeyi önlemeye yardımcı olmaktadır. Ağrıların daha da kötüleşmediği sürece, ayak bandajı daha uzun süre kullanılabilmektedir. Ayak bandajını sarmak oldukça kolaydır ve ev ortamında rahatlıkla yapılabilir. Ayak bandajı sarmak için izlenmesi gereken adımlar şu şekildedir;

• İlk olarak bir ped oluşturmak için bir santimetre kalınlığında bir kumaş keçesi kesilir. 
• Kese, açık ucu yukarı bakacak şekilde ayak bileği kemiğinin altına yerleştirilir.
• Ayak bileği yaklaşık 90 derecelik bir açıyla tutulur.
• Ayak parmaklarının dibinden başlayarak bandaj ayağın etrafına bir kez sarılır ve hafif bir çekme ile gergin bir şekilde tutulur.
• İlk sarımdan sonra yavaşça ayak kemiğinin etrafında döndürülmeye başlanır. 
• Bandaj ayak parmaklarının altından ayağın üstüne doğru sarılır ve ayak bileği etrafında daire içine alınır. 
• Ardından bandaj, sekiz şeklinde bir desende ayağın üstünden ve kemerin altından geçirilir.
• Ayak bileği kemiğine geliğinde, bandajlamanın ilk aşamasında kesilen keçe üzerine sargı yapılır. Böylece ped, ayak bileği kemiğinin altında konumlandırılmış olur.
• Sekiz şeklindeki sargıya ayağın etrafında devam edilir. 
• Sargı, topuktan baldıra doğru olacak şekilde sarılır.
• Sargı, ayak parmaklarının tabanından ayak bileğinin yaklaşık 10 cm yukarısına kadar tüm ayağı kaplamalıdır. 
• Sargının ucu klips veya bantla sabitlenmelidir.

Ayak Bandajı Sararken Dikkat Edilmesi Gerekenler

Ayak bandajı sararken dikkat edilmesi gereken birtakım hususlar bulunmaktadır. Ayak bandajının doğru sarılması, iyileşme süresini de hızlandırmaktadır. Bu nedenle, doktor tavsiyelerine uyarak, bandaj işleminin uygulanması gerekmektedir. Ayak bandajı sarılırken dikkat edilmesi gereken önemli noktalar ise şu şekildedir;

• Ayak bandajı sıkı olmalı fakat kan dolaşımını engellememelidir.
• Eğer bandaj ayağın ve bileğin etrafına sarılmış ise belirli aralıklarla kontrol edilmelidir. 
• Bölgedeki deri rengi mor veya maviye dönerse, sargı çok sıkıdır ve gevşetilmelidir. 
• Ayrıca dokunulduğunda vücut sıcaklığından daha düşük bir sıcaklık hissediliyorsa da gevşetilmelidir. 
• Ayak bandajlarının gece yatarken kullanılması sakıncalıdır.
• Ayak bandajı kullanılırken bölgenin ve bandajın temiz tutulmasına özen gösterilmelidir. Elde, ılık sabunlu suyla belirli aralıklarla yıkanmalı, durulanmalı ve ardından kurutulmalıdır.