Baker Kisti

Baker Kisti Nedir?

Bir diğer adı olan Popliteal kist olarak da bilinen Baker kisti, diz arkasında bir yumruya neden olan sinovyal sıvı birikimidir. Popliteal bölgede veya fossada (anatomik çukur) baker kisti geliştiği için bu isim ile de anılabilir. 

Sinovyal sıvı, diz eklemindeki boşluklarda normal olarak dolaşan berrak ve bir tür yağlama fonksiyonu gören sıvıdır, eklemlerin sorunsuz bir şekilde hareket etmesine yardımcı olur ve eklemlerdeki hareketli kısımlar arasındaki sürtünmeyi azaltır. 

Bazen diz bu sıvıyı çok fazla üretir ve basıncı arttırır. Artan basınç, sıvıyı tek yönlü bir valf (kapak) vasıtasıyla diz ekleminden Bursa gastroknemio-semimembranosus’a (popliteal bursaya) aktarır ve sıvının birikmesi ile burada bir çıkıntı oluşturur. 

Toplumun yaklaşık %20'sinde Baker kisti vardır ve en sık 35 ila 70 yaşlarında ortaya çıkar. Hastalığı ilk kez tarif eden cerrah William Morrant Baker'ın (1838-1896) adını almıştır.

Genellikle ağrıya neden olmaz ve hasta herhangi bir şikayetten yakınmaz. Bazı kişilerde şiddetli ve hayat kalitesini düşüren belirtiler ortaya çıkabilir.  Bu belirtiler arasında diz arkasında şişlik ve ağrı veya diz sertliği olabilir. 

Baker kisti uzun süreli hasara neden olmasa da, çok rahatsız edici olabilir ve nadiren rüptüre olabilir (patlayabilir). Baker kisti patlarsa bu sıvının baldıra sızmasına neden olur ve baldırın şişmesi ile ağrı önemli ölçüde artabilir.

Baker kisti kanser veya tümör dokusu gibi de algılanabilir. 

Baker kisti nadiren derin ven trombozu (bacak toplar damarlarında pıhtı), periferik nöropati (bacak sinirlerinde hasar), iskemi (bacağa kan akışının bloklanması veya kompartman sendromu gibi komplikasyonlara sebep olabilir. 

Genellikle osteoartrit (kemik ve eklem tutulumu), menisküs rüptürü (menisküs yırtılması) veya romatoid artrit (romatolojik eklem rahatsızlığı) gibi diz eklemini etkileyen bir problemden kaynaklanır. 

Baker Kisti Belirtileri Nelerdir?

Bir Baker kisti herhangi bir belirti veya şikayete neden olmayabilir ve hastalar durumu bazen hiç fark bile etmez. Bazı kişilerde ise gerek Baker kisti komplikasyonları gerekse durumun şiddeti ile belirtiler meydana gelebilir. 

Aşağıda Baker kistine bağlı olarak görülen belirti ve şikayetler verilmiştir: 

• Diz arkasında hafif ila şiddetli derecede ağrı şikayetleri meydana gelebilir. Bu şikayetler genelde kişilerden kişiye göre değişse de hastalar zonklama tarzında bir ağrıdan bahsederler. Bu ağrı yürüyüş veya uzun süreli sportif aktiviteler sonrasında şiddetlenebilir.
• Diz arkasında dokunulduğu zaman hissedilen sertlik olabilir. Bu sinovyal sıvı birikimine bağlı olarak görülebilir. Hastalar bu tarz sertliklere ağrı eşlik etmediği takdirde bu belirtiyi önemsemeyebilirler.
• Herhangi bir yürüyüş veya sportif faaliyet sırasında sınırlı diz eklemi hareket aralığı fark edilebilir. Hastalar eklemin hareket aralığının sınırlı oluşuyla birlikte zorlama ile beraber ağrı gibi şikayetlerde de bulunabilir.
• Hastalarda sinovyal sıvı birikmesine bağlı olarak diz arkasında şişme meydana gelebilir. Bu şişme ele gelen kitle gibi kendini gösterebilir. 
• Kist rüptüre olduğunda yani patladığında sıvı deri altı vasıtasıyla baldıra sızabilir ve bu, baldırda keskin ağrı, şişme ve kızarıklığa neden olabilir. Hastaların en çok acı çektiği tablolardan birisi Baker kisti rüptürü olduğunda meydana gelir.

Baker Kisti Nedenleri Nelerdir?

Sinovyal sıvı adı verilen ve bir nevi yağlama sıvısı olarak bilinen bu sıvı, diz ve diğer eklemlerin sorunsuz bir şekilde hareket etmesine yardımcı olur ve eklemlerin hareketli kısımları arasındaki sürtünmeyi azaltır.

Bazı patolojik durumlarda diz eklemin ihtiyacı olduğundan çok fazla sinovyal sıvı üretir, bu da popliteal bursada sıvı birikmesine sebep olarak Baker kistinin oluşmasına neden olur.

Baker kistleri kadınlarda erkeklere oranla daha sık karşılaşılan bir rahatsızlıktır. Bunun bir diğer sebebi de kadınlarda romatolojik hastalıkların erkeklere oranla sık görülmesi olabilir.

Bazen Baker kistleri diz ve baldır arkasında morarma ve şişme bir kan pıhtısına bağlı hasardan dolayı olabilir. Şikayetlerin nedeninin bir kist veya pıhtı olup olmadığını belirleyebilmek için doktorun dizdeki kitleyi incelemesi önemlidir.

Kısaca, Yetişkinlerde, Baker kistleri genellikle diz artritinin (romatoid artrit gibi) veya kıkırdak rüptürünün (özellikle menisküs) hemen hemen her formundan kaynaklanır. Çocuklarda Baker kistleri meydana geldiğinde altta yatan eklem hastalığını işaret etmeyebilir. 

Baker kisti genellikle şu durumlara ikincil olarak da kendini gösterir ve ortaya çıkabilir:

• Diz travmaları: Diz karmaşık bir eklem olduğundan, kolayca yaralanabilir ve sporla ilgili bir yaralanma veya dize alınan darbelerin neden olduğu diz hasarı, popliteal kiste yol açan iltihaplanmaya neden olabilir.
• Osteoartrit: Halk arasında genellikle kireçlenme olarak bilinen bu hastalık eklemin bir şekilde iltihabi reaksiyonu sonucunda etkilenmesiyle oluşur. Genellikle yaşa bağlı eklemlerin aşınmasından kaynaklanır; özellikle dizleri, kalçayı, elleri ve ayak başparmağını etkiler. Bu durum dizde meydana geldiği zaman Baker kisti oluşumu meydana gelebilir.
• İltihabi Artrit: Daha az yaygın bir artrit türü olup bağışıklık sisteminin aşırı aktivitesine bağlı eklem hastalığı olarak bilinir. Bu rahatsızlığın sonucu olarak Baker kisti meydana gelebilir.
• Gut: Genellikle kandaki ürik asit atık ürününün birikmesinden kaynaklanan ve ayak başparmağını etkileyen bir artrit türüdür. Bu rahatsızlığa bağlı olarak diz ekleminin de ikincil olarak etkilenmesi sonucunda Baker kisti meydana gelebilir.

Baker Kisti Teşhisi

Baker kisti tanısı genellikle fizik muayene ile konur ancak bazı durumlarda farklı rahatsızlıklardan şüphe edildiğinde bu hastalıkları dışlamak amacıyla bazı ek tetkikler yapılabilir.

Fizik muayene ve bu tetkikler aşağıdaki gibi yapılabilir.

Fizik Muayene: Hasta yüzüstü yatırılır ve dizleri arkadan incelenir. Baker kistini daha iyi palpe etmek (hissetmek) için diz kısmen bükülür ve kist palpe edilir. Kist küçükse, etkilenen diz sağlıklı olanla karşılaştırılır ve hareket aralığı kontrol edilir. 

Ultrasonografi: USG problar aracılığı ile yapılan bir görüntüleme yöntemidir. Bu yöntemde ses dalgalarının sonar teknolojisi kullanılır. Bu tetkik ile diz ve eklem görüntüleri ile kan pıhtısı, anevrizma veya tümör gibi daha ciddi durumların belirtilerini taklit eden Baker kistinin ayırıcı tanısı yapılır veya tanı doğrulanır.  

USG eşliğinde doktorlar gerekli görürse ve popliteal arter anevrizması şüphesi yoksa, kistten sinovyal sıvının aspirasyonu (çekilmesi) dikkatle yapılabilir. 

X-ray Röntgen Grafi Görüntüleme: İltihap veya artrit gibi diğer sorunları kontrol etmek amaçlı röntgen görüntüsü istenebilir. Bu durum Baker kisti dışlanır ve tedavi de ona göre düzenlenir. 

Manyetik Rezonans Görüntüleme: MRG kisti açıkça görmek ve kıkırdakta herhangi bir hasar olup olmadığını belirlemek amacıyla kullanılan ve manyetizma teknolojisi kullanılan bir görüntüleme yöntemidir. 

Derin ven trombozudu (DVT) nadir fakat potansiyel olarak yaşamı tehdit eden bir komplikasyondur. Kan testleri ve ultrasonografi ile dışlanmalıdır. Baker kistinin vasküler yapıları sıkıştırdığı ve bacak ödemine neden olduğu durumlarda DVT olasılığı hızlı bir şekilde değerlendirilmelidir.

Patlamış kist genellikle tromboflebiti (varisli damarlar içerisinde meydana gelene pıhtı ve iltihap içeren rahatsızlık) taklit edebilen baldır ağrısı, şişme ve kızarıklığa neden olur.

Baker Kisti Tedavisi

Baker kistinin ana tedavi planı sadece kistten ziyade dizde olan tüm problemleri tedavi etmektir. Baker kistleri genellikle semptomatik (hastanın hayatını etkileyecek belirtilerin olması) olmadıkça tedavi gerektirmez ve çoğu zaman kendiliğinden iyileşir.

Belirti ve şikayetlerin aslında kistten kaynaklı olması çok nadirdir. Genellikle dizde (artrit, menisküs (kıkırdak) rüptürü vb.) başka bir bozukluk bu belirti ve şikayetlere neden olur. 

Kistin nedenini tedavi etmek, kistin geri dönmesini önlemek (nüks) için çok önemlidir bu nedenle genellikle ilk tedavi, artan sıvı üretiminin azaltmaya veya düzeltmeye yönelik olmalıdır.

• Steroid olmayan anti iltihabi ilaçlar: Halk arasında ‘’ağrı kesiciler’’ şişmeyi azaltmak ve herhangi bir ağrıyı hafifletmek için kullanılabilir. 
• Buz kompresyon tedavisi: Bazen Baker kisti ağrısını kontrol etmenin etkili bir yolu olarak bir torbaya buz konulur ve buz günlük seanslar ile 20 ila 30 dakika arasında dize uygulanır.. 
• Sıcak kompresyon tedavisi: Bazı kişilerde buz tedavisi işe yaramadığında sıcak su torbaları işe yarayabilir. Kişi kendine iyi gelen tedaviyi bu durumda deneyerek bulmak zorunda kalabilir. 
• Dizlik Ortezler: Dizde stabilite hissi yaratma amaçlı bir dizlik kullanmak yararlı olabilir. 
• Kist Aspirasyonu: Gerekirse, kist boyutunu azaltmak için aspirasyon yapılabilir ( diz eklemine bir iğne sokulur ve sıvı eklemden boşaltılır). Ardından iltihabı azaltmak için kortikosteroid enjekte edilebilir. 
• Fizik Tedavi: Baker kisti fizik muayene eşliğinde kas ve eklem güçlendirici hareketler ile de tedavi edilebilir. 
• Cerrahi: Cerrahi prosedür olarak kistin yerinden çıkarılması, sadece hastaya büyük miktarda rahatsızlık veren veya komplikasyon potansiyeli öngörülen kistler için yapılabilir. 
• Rüptüre kist tedavisi: Bir Baker kistinin yırtılmasıyla (patlamasıyla), kist sıvısı baldıra sızabilir. Bu durum da baldırda kırmızı, şiş ve gerginleşen keskin bir ağrıya neden olur. Sıvı, birkaç hafta içinde yavaş yavaş vücuda geri emilir. Patlayan (rüptüre) kistler dinlenme, bacak yükseltme egzersizi ve diz içine kortikosteroid enjeksiyonu ile tedavi edilir.
• Egzersiz: Çömelme, diz çökme, ağırlık kaldırma, tırmanma ve hatta koşma gibi birçok aktivite diz üzerinde gerginlik yaratabilir ve Baker kisti durumunda ağrıya neden olabilir. Aktivitelerden kaçınmak ağrıyı önlemeye yardımcı olabilir. Bununla birlikte olarak düzenli, nazik egzersizler hareket aralığını artırmaya ve diz çevresindeki kasları güçlendirmeye yardımcı olabilir. 

Baker Kisti Tedavi Edilmezse

Belirti ve şikayetlere sebep olmayan Baker kistleri genellikle tedavi gerektirmez ve kendiliğinden iyileşir. Fakat altta yatan nedeni incelemek hastalığın seyri açısından önemlidir ve ihmal edildiği takdirde komplikasyonlara yol açabilir.

Belirti verecek şiddette olan Baker kistlerine yaklaşım ise daha kistin durumuna ve altta yatan nedene bağlı değişse de genelde tedavi gerektirir.

Bazen Baker kistinin tedavisinin gecikmesine bağlı veya tedavinin yapılamamasına bağlı ciddi komplikasyonlar gelişir.

Bunlardan bazıları aşağıdaki gibi olabilir:

• Etraf dokulara bası sonucu kalıcı olarak topallama gibi durumlar meydana gelebilir. Bu durum sinir basısına bağlı olarak gelişir.
• Hastaların hayat kalitesi etkilenebilir. Kişilerde ağrı ve şişkinliğe bağlı olarak günlük rutin işlerin yapılması engellenebilir.
• Kist rüptürü (patlayabilir) meydana gelebilir. Kistler fazla strese maruz kaldığında patlar ve baldıra sızabilir. Baldırda şiddetli ağrı ve yanma gibi durumlar görülür. Bu sıvı kendiliğinden vücuda geri emilebilir.
• Tromboflebit, varislerde meydana gelen damar içi pıhtı oluşumuna bağlı olarak gelişen bacak ağrısıyla seyreden duruma verilen addır. Baker kisti sebebiyle tromboflebit gelişebilir. Hastaların ağrı ve diğer şikayetleri artabilir.
• Derin ven trombozu " DVT ": Bacağın derin toplardamarlarında meydana gelen pıhtılar sebebiyle oluşan rahatsızlık durumudur. Pıhtının akciğere gitmesi gibi hayatı tehdit eden belirtilere sebebiyet verebilir. 
  
• Periferik nöropati: Kistin sinir basısına bağlı olarak görülen sinir hücrelerinin yapısının bozulduğu rahatsızlığa verilen addır. Baker kisti sebebiyle görüldüğü zaman kişiler ayak ve bacaklarında his kaybı gibi çeşitli durumlara maruz kalabilir.
• Iskemi veya kompartman sendromu: Kompartman sendromu kan akışını etkileyen bir bası durumu sonucunda meydana gelen iskemidir. İskemi ise kan akışının bozulması sonucu hücrelerin oksijensiz kalıp fonksiyonlarını yerine getirememesi veya canlılığını kaybetmesine verilen addır. 
  

Baker Kistine Ne İyi Gelir?

Baker kistine bağlı olarak gelişen belirti ve şikayetlerin azaltılması ile birlikte hastanın iyiye gitmesi için aşağıdaki yöntemler denenebilir. 

Bu yöntemler:

• Eklem gücünü ve ağrısını azaltmak amaçlı olarak düzenli egzersizler işe yarayabilir. Egzersizlerin şiddeti ve egzersiz sırasında nazik olmak son derece önemlidir. O bölgedeki kasların ve eklem yapısının zorlanmadan güçlendirilmesi hastaların şikayetlerini azaltabilir.
• Zeytinyağının direkt olarak dize sürülmesi yöntemiyle uygulanması iyileşmeyi hızlandırabilir.
• Fazla kilolu kişilerde kilo vermek ekleme ve kiste yapılan baskıyı azaltabilir. Bu sayede kişilerin şikayetleri azalır.
• Kişilere uygun ve tabanı ortopedik olan ayakkabı tercihi hastaların eklemine ve kistine olan stresi azaltmaya yardımcı olabilir.

Baker Kistine Ne İyi Gelmez?

Baker kistine bağlı olarak gelişen belirti ve şikayetlerin şiddetlenmesine sebep olabilecek davranış ve yöntemler aşağıdaki gibi olabilir.  

Bu davranışlar ve yöntemler:

• Baker kisti bir hastalığa ikinci olarak geliştiği durumlarda tehlikeli olabilir. Altta yatan nedenin iyileştirilmediği veya geç tedaviye başlanması ile durum daha ağır seyredebilir.
• Aspirasyon veya cerrahi tedavi gerektirecek bariz büyüklükteki kistler tedavi edilmediği takdirde rüptüre olur veya başka komplikasyonlara yol açabilir. Kısaca, altta yatan nedenin şiddeti ve tedavi gerektirecek kistlerin tedavisinin gecikmesi ile doğru orantılı olarak Baker kistlerinin durumu ve hastanın şikayetleri kötüleşecektir.
• Ağır egzersizler baker kistine bağlı olarak görülen belirtileri arttırabilir.
• Sigara içmek iltihabi reaksiyonların tedavisini geciktirir ve hastaların uzun süre aynı dertten yakınmasını sağlar. Sigara damar duvarlarını kasarak hücrelere giden oksijen ve besin maddelerinin gecikmesine sebep verdiği için iyileşme gecikir.

Baker Kisti İlaçları

Baker kistinin direkt olarak tedavisini sağlayacak bir ilaç bulunmamaktadır. Bununla birlikte hastalarda gelişen belirti ve şikayetlerin azaltılıp hastanın günlük işlerini yapabilmesi için bazı ilaçlar ağrı kesici niyetiyle verilebilir. Bu ilaçları doktor reçetelendirilmesi veya uygulaması ile kullanmak gerekir. 

Bu ilaçlar:

Steroid Olmayan Anti İltihabi İlaçlar: Halk arasında ağrı kesiciler olarak bilinen bu ilaçlar iltihap gelişen dokudaki reaksiyonları yavaşlatarak ağrı ve şişliğin azalmasına yardımcı olur. 

Bu ilaçlar:

• Asetaminofen
• Asetilsalsilik Asit
• Naproksen sodyum

Kortikosteroidler: Direkt olarak eklem içine uygulanabilmesi ile ağrı kesme ve şişlik indirilmesi gibi amaçlarda çok işe yararlar. Bu ilaçlar da iltihabi reaksiyonlara aracılık eden vücut oluşumlarını yavaşlatarak etki gösterir. 

Bu ilaçlar:

• Deksametazon
• Kortizon
• Prednizolon
• Metilprednizolon

Baker Kisti Ameliyatı 

Baker kistine bağlı olarak yapılan cerrahi işlemler sınırlıdır. Hastaların tedaviye ihtiyaç duyduğu zamanlarda aşağıdaki yöntemler ile tedavi sağlanabilir.

Bu yöntemler:

• Kist Aspirasyonu: Bazı durumlarda, hastaların şikayetleri ve belirtileri hayat kalitesini düşürecek kadar şiddetlidir ve doktorlar bu kistleri tedavi etmeye gerek görecek kadar şiddetli olduğunu düşünebilir. Bu kistler eğer uzun süreler boyunca gelişmemişse yani kronik değilse aspire etmek kolaydır. Aspirasyon lokal anestezi eşliğinde basit bir kesikten yapılabilir. Bununla birlikte, uzun süreli (kronik) kistler aspire etmek mümkün olmayabilir ve cerrahi bir işlem gerektirebilir. Uzun süreli bir Baker kistinin cerrahi olarak çıkarılması oldukça zor olabilir çünkü diğer kist türlerinden farklı olarak, bir astarı yoktur.
• Cerrahi: Bir diz eklemi yaralanma veya osteoartrit gibi bir durum nedeniyle önemli ölçüde hasar görürse, diz eklemini onarmak için ameliyat gerekebilir. Bu ameliyatlar için sıklıkla Artroskopiden yararlanılır.
• Artroskopi: Eklem problemlerini teşhis etmek ve tedavi etmek için kullanılan bir prosedürdür. Bir cerrah, iğne büyüklüğündeki küçük bir kesikten bir fiber optik video kameraya bağlı dar bir tüp yerleştirir. Ekleminizin içindeki görünümü, yüksek çözünürlüklü bir video monitörüne iletir. Artroskopi, cerrahın büyük bir kesi yapmadan eklem içine görmesini sağlar. Cerrahlar, artroskopi sırasında bazı eklem hasarlarını, ek küçük kesikler yoluyla yerleştirilen kalem gibi ince cerrahi aletler sayesinde tedavi edebilirler.

Hamilelerde Baker Kisti

Hamilelik ile Baker kistinin pek bilinen bir ilişkisi yoktur ancak bazı kişilerde baker kisti varlığında hamilelik geliştiğinde hastaların belirti ve şikayetleri artabilir. Tedavi genellikle dinlenme üzerine planlanır. 

Cerrahi tedaviler hamilelik sonrasında düşünülür. Hastalara verilen ağrı kesici gibi ilaçlar konusunda dikkatli olmak gerekir. Baker kistinde kullanılan parasetamol ve kodin gibi bazı ilaçlar gebelikte teratojen (bebeğin gelişimini olumsuz etkileyecek durumlar) etkiler yapabileceğinden tercih edilmemelidir.

Çocuklarda ve Bebeklerde Baker Kisti

Baker kisti çocuklar da dahil olmak üzere her yaştan insanı etkileyebilirler. Yetişkinlerde, Baker kistleri genellikle diz artriti veya kıkırdak rüptüründen kaynaklanırken çocuklarda Baker kistleri altta yatan bir eklem hasarını işaret etmeyebilir. 

Çocuklar sportif bir faaliyet sonrasında dizine aldığı darbelere ikincil olarak aylar süre içerisinde Baker kisti geliştirebilir.

Çocuklarda Baker kistlerinin tedavisi genellikle yapılmaz çünkü yaşlılardan farklı olarak, neredeyse her zaman Baker kistleri kendiliğinden kaybolur ve nadiren cerrahi olarak kistin çıkarılmasını gerektirir.

Cerrahi olarak çıkarılması gerekilen kistlere doktorlar karar verebilirler. 

Baker Kisti için Hangi Doktora Gidilmeli? 

Baker kistleri genellikle herhangi bir belirti veya şikayete neden olmaz. 

Genellikle diz, kıkırdak, menisküs veya romatoid artrit gibi dizdeki iltihaplanma gibi hasarlar olduğunda görülürler ancak aşağıdaki gibi belirtileri olan kişilerin bir Romatoloji Hastalıkları uzmanı ile görüşmesi gerekebilir. 

Gerekli gördüğü takdirde romatoloji hastalıkları uzmanı bir fizyoterapistten yardım isteyebilir. 

Bu belirti ve şikayetler:

• Hastalarda Baker kistine bağlı olarak görülen belirtiler genellikle çok şiddetli değildir ancak bazı durumlarda kistler rüptüre olabilir ve bacakta şiddetli ağrıyla beraber kızarıklığı sebep olabilir. Bu şiddetli ağrı hastaları oturduğu yerden kalkamayacak kadar yoğun olabilir.
• Kist rüptürü dışında bazı kişilerde Baker kisti belirtileri çok şiddetli olabilir. Hastalar diz ve çevresinde ağrıya sebep olabilecek şişlik ve sertlik hissedebilir. Buna ek olarak hastalar kısa mesafeli yürüyüşlerde dahi dizde ve baker kisti gelişen bölgede ağrı şikayetleri geliştirebilirler. Bu şikayetleri olan kişilerin doktora gitmesi önerilir.