Bankart lezyonu, omuz ekleminin tekrarlayan çıkıkları sonucu gelişen ve özellikle genç, aktif bireyleri etkileyen bir yaralanma türüdür. Bu durum, omuzun stabilitesini sağlayan labrum adlı kıkırdak dokunun ve eklem kapsülünün yırtılmasıyla karakterizedir. Özellikle temas sporlarıyla uğraşanlarda veya düşme sonrası omuz çıkığı yaşayanlarda sık görülür. Bu yazıda, Bankart lezyonunun nedenleri, belirtileri, teşhis yöntemleri ve tedavi seçeneklerini detaylıca ele alacağız.
Bankart Lezyonu Nedir?
Omuz eklemi, vücudun en hareketli eklemi olması nedeniyle çıkık riski yüksek bir bölgedir. Labrum, omuz soketini (glenoid) çevreleyen ve eklem başının (humerus) yerinde kalmasını sağlayan kıkırdak bir yapıdır. Bankart lezyonu, omuz öne doğru çıktığında labrumun glenoid kemikten ayrılmasıyla oluşur. Zamanla tedavi edilmezse kronik instabilite ve tekrarlayan çıkıklara yol açar.
Bankart Lezyonu Belirtileri
- Omuzda şiddetli ağrı (özellikle kol yukarı kaldırıldığında)
- Omuz ekleminde gevşeklik veya "yerinden çıkacakmış" hissi
- Tekrarlayan omuz çıkıkları
- Hareket kısıtlılığı (kolun geriye uzatılmasında zorlanma)
- Eklemin üzerine yatarken rahatsızlık hissi
- Omuz çevresinde şişlik ve morarma (akut yaralanma sonrası)
Teşhis Yöntemleri
- Fizik Muayene: Doktor, "Apprehension test" ile omuzun stabilitesini değerlendirir. Hasta kolunu dışa çevirdiğinde ağrı veya çıkma hissi oluşursa lezyon şüphesi artar.
- Manyetik Rezonans Görüntüleme (MRI): Labrum yırtığını ve eklem kapsülündeki hasarı net şekilde gösterir.
- Artroskopi: Tanıyı doğrulamak için eklem içine kamera ile bakılması (nadiren gerekir).
Tedavi Seçenekleri
Tedavi, hastanın yaşı, aktivite düzeyi ve yaralanmanın şiddetine göre planlanır:
-
Konservatif Tedavi (Cerrahi Olmayan)
- İmmobilizasyon: İlk çıkık sonrası omuz 3-4 hava kol askısında tutularak dokuların iyileşmesi sağlanır.
- Fizik Tedavi: Rotator manşet kaslarını güçlendiren egzersizler (Theraband ile direnç çalışmaları).
- Ağrı Yönetimi: NSAİİ ilaçlar (ibuprofen) ve buz uygulaması.
-
Cerrahi Tedavi
- Artroskopik Bankart Tamiri: Kapalı ameliyatla labrum, özel çapalar kullanılarak glenoid kemiğe sabitlenir. İyileşme süresi 4-6 aydır.
- Açık Cerrahi: Tekrarlayan çıkıklarda veya kemik defekti olanlarda tercih edilir.
Rehabilitasyon Süreci
Cerrahi sonrası rehabilitasyon üç aşamada ilerler:
- Koruma Fazı (0-6 Hafta): Kol askıda tutulur, pasif hareket açıklığı egzersizleri yapılır.
- Güçlendirme Fazı (6-12 Hafta): Direnç bandı ve hafif ağırlıklarla rotator manşet kasları çalıştırılır.
- Fonksiyonel Faz (3-6 Ay): Spora özgü hareketler (servis atma, yüzme) ile tam hareket kabiliyeti kazandırılır.
Bankart Lezyonundan Korunma Yolları
- Omuz çevresi kasları düzenli güçlendirilmeli (örneğin, plank ve push-up varyasyonları).
- Temas sporları yapanlar koruyucu omuzluk kullanmalı.
- Düşme riskini azaltmak için denge egzersizleri (tek bacak üzerinde durma) yapılmalı.
- Ağır yük kaldırırken doğru teknikler uygulanmalı.
Sporcular İçin Öneriler
Bankart lezyonu geçiren sporcuların spora dönüş süreci titizlikle yönetilmelidir. Tenisçilerde servis atarken, yüzücülerde kol çekiş fazında omuz biomekaniği optimize edilmeli. Fizik tedavi uzmanı eşliğinde yapılan plyometrik egzersizler, eklem stabilitesini artırır.