Bebeklerde Bıngıldak Gelişimi

Bıngıldak Nedir?

Beyin, etrafını çevreleyen meninks adı verilen beyin zarları ve kafatası tarafından korunur. Kafatası birçok kemiğin bir araya gelmesiyle meydana gelmiştir. Bebek henüz anne karnındayken bu kemiklerin arasında sutur adı verilen birleştirici hatlar ve baklava dilimine benzeyen bıngıldak isimli (diğer adıyla fontanel) bölgeler bulunmaktadır. Bebeklerde bıngıldak gelişimi, olması gereken aşamaların dışına çıktığında ise çeşitli problemlere neden olmaktadır.

Özetle bıngıldak, kafada bulunan kemiklerinin birleştiği noktalarda bulunan ve bağ dokudan meydana gelen bölge olmaktadır. Bıngıldak anne karnındayken 6 tanedir. Doğumdan önce 5 tanesi kapanmakta ve doğum sonrasında yalnızca ön bıngıldak açık kalmaktadır.

Bıngıldak Neden Oluşur ve Görevi Nedir?

Bıngıldak, kafa kemiklerinin arasındaki boşluğu oluşturan bağ dokusudur. Bıngıldağın üst kısmı üzerinde saç bulunan deriden ve derinin alt kısmı da yağ dokusundan oluşmaktadır.

Beynin büyümesi bebeğin hayatının ilk iki yılında oldukça hızlıdır. Bu sebeple kafa kemiklerinin de beynin bu hızlı büyümesine ayak uydurması gerekmektedir. Kafa kemiklerinde esneklik yoktur. Bu nedenle kafa içinde meydana gelen hacim değişikliklerine adaptasyon bıngıldak ile gerçekleşmektedir. Bıngıldak aracılığıyla kafanın boyutu büyür ve böylece beyin dokusu zarar görmez. 

Doğum öncesinde kafatası gelişimini tamamlamamış ve son halini almamış olur. Bebeğin kafatasının esnemesi ve bu sayede doğum kanalına girebilmesi bıngıldak aracılığıyla olabilmektedir. 

Bebeklerde Bıngıldak Gelişimi Süreci Nasıl Olur?

Yanlarda bulunan bıngıldaklar doğumu takiben hemen kapanmaktadır. Ön bıngıldak kafanın üstünde olup elle en kolay hissedilen ve en büyük bıngıldaktır. Doğum sırasında çapı 2 ile 5 cm arasında olmaktadır. Alından başlayarak geriye doğru giden bir baklava şeklini andırır.

Bebeklerde bıngıldak gelişimi, yani bıngıldak ismi verilen bu kıkırdak yapının kapanması çoğunlukla 9 ile 18 ay arasında ama genelde 12. aydan sonra kendi kendine meydana gelmektedir. Bu süre 24 ay yani 2 yıla kadar da devam edebilmektedir.

Arka bıngıldak ise kafanın arkasında bulunmaktadır ve ön bıngıldağa kıyasla daha ufaktır. Nadiren bazı bebeklerin arka bıngıldağının açık olduğu görülebilmektedir. Arka bıngıldak üçgen şeklindedir ve genişliği yaklaşık 0.5 ile 1 cm arasındadır. Arka bıngıldak gelişiminin ise 3 ay içinde tamamlanması beklenir. Bu durumda bebeğin kafasının çevresini ölçerek takip etmek faydalı olacaktır.

Yine bir başka nadir rastlanan durum olarak bazen bebek ön bıngıldak kapalı doğabilir veya bıngıldak 9 aydan önce kapanabilmektedir. Çoğunlukla erkek bebeklerin bıngıldağının kız bebeklere oranlandığında daha erken kapandığı görülmüştür. Ancak bu durumun bilimsel bir kanıtı bulunmamaktadır.

Bebeklerde Bıngıldak Gelişimi Sürecinde Hangi Sorunlarla Karşılaşılabilir?

Bıngıldak kontrolünde bebeğin sabit durması ve sakin olması önemlidir. Söz konusu semptomlar bebek genel anlamda sağlıklı ve keyifliyse ve bebekte eşlik eden farklı bir durum gözlenmiyorsa normal olarak kabul edilmektedir;

• Bıngıldak Çökmesi: Bıngıldak vücutta sıvı kaybı meydana geldiğinde çöker. Bu çökme, meydana gelen sıvı kaybının ne seviyede olduğu hakkında bilgi vermektedir. İshal ve kusma sorunu olan bebeklerde bıngıldak çökmesi meydana gelebilmektedir. Bu da bebeğin vücudunda oluşan sıvı kaybının ciddi düzeylere ulaştığını gösterir. Bıngıldak çökmesi durumunda bebeğe acilen kaybettiği sıvı geri kazandırılmalıdır.
• Bıngıldakta Şişme: Bıngıldakta bazen şişme gözlemlenebilmektedir. Bebek nefes alırken veya ağladığında bıngıldakta şişme normal kabul edilmektedir. Ancak anormal bir şişme gözlemlenmesi durumunda takip edilmesi gerekmektedir. Bıngıldakta şişme tümör oluşumları, menenjit ve hidrosefali gibi bazı problemler olduğunda oluşmaktadır. 
• Bıngıldak Üzerinde Şiddetli Nabız Hissi: Bebeğin dik durduğu konumda kafasında hafif bir nabız hissiyatı normal karşılanmaktadır. Ancak bu nabzın şiddetli bir şekilde hissedilmesi başta kafa içinde basınç artışı gibi pek çok farklı durumu gösteriyor olabilmektedir.

Bu durumun en çok karşılaşılan sebepleri şu şekildedir;

1. Beyinde ve beyin zarında oluşan enfeksiyonlar (Menenjit, ensefalit vb.),
2. Beyin-omurilik sıvısında aşırı artış (Hidrosefali),
3. Bebeğin oksijensiz kalması sebebiyle beyinde meydana gelen hasar (Hipoksik iskemik hasar),
4. Travma ya da kafa içi kanamalar 

• Bıngıldağın Erken Kapanması ya da Küçük Olması: Doğumdan sonra bebeğin bıngıldağının çapı 2 ile 5 cm arasında olmaktadır. Bu bıngıldak genellikle 12-18. aylarda kapanır. Bu durum ise ön bıngıldağın doğum sırasında 1 cm’den daha ufak olması ya da 3. aydan önce kapanmasıdır.

Başlıca sebepleri şu şekilde sıralanabilmektedir:

1. Kraniosinostoz: Bebeğin kafatasındaki kemiklerin arasında bulunan birleşim noktalarının kapanması gereken zamandan önce kapanması durumudur. Bu durum beyin gelişiminin engellenmesine sebep olabilmektedir. Kraniosinostozun sebepleri bazen genetik bazen de çevresel kaynaklı olabilmektedir.
2. Konjenital hipertiroid (Tiroid hormonunun doğuştan yüksekliği)
3. Mikrosefali yani küçük kafa sendromu,
4. Torch enfeksiyonu 

• Bıngıldağın Geç Kapanması ya da Büyük Olması: Ön bıngıldağın doğum sırasında 6 cm’den daha büyük olduğu ya da 24. aydan sonra hala kapanmamış olduğu durumlardır.

Başlıca sebepleri şu şekilde sıralanabilmektedir:

1. Konjenital hipotiroid (Tiroid hormonunun doğuştan düşüklüğü)
2. Kafa içinde yüksek basınç olması (menenjit, hidrosefali vb.)
3. Cam kemik hastalığı
4. D vitavitaminiikliği
5. Beyin kanaması 

Etiket: Bıngıldak çökmesi, bıngıldakta şişme, bıngıldak üzerinde şiddetli nabız hissi, bıngıldağın erken kapanması ya da küçük olması, bıngıldağın geç kapanması ya da büyük olması

Hangi Durumlarda Doktora Başvurulmalıdır?

Bıngıldakta meydana gelen sorunlar, doğurabileceği sonuçlar nedeniyle takip ve erken teşhis gerektiren durumlardır. Bıngıldak çökmesi, bıngıldakta şişme vb. bıngıldağın gelişiminde gözlemlenen olumsuz durumlarda ve bunlara bebekte aşırı ağlama, emmede güçlük, halsizlik, ateş, kusma ya da ishal gibi durumlar eşlik ettiğinde geç kalınmadan bir uzmana başvurulması gerekmektedir.