Bildirimi zorunlu hastalıklar, halk sağlığını tehdit eden, bulaşıcılık potansiyeli yüksek veya salgın riski taşıyan hastalıklardır. Bu hastalıkların yetkili sağlık kurumlarına zamanında bildirilmesi, erken müdahale ve toplum sağlığının korunması açısından kritik önem taşır. Türkiye’de bu süreç, Sağlık Bakanlığı’nın belirlediği yönetmelikler çerçevesinde yürütülür.

Bildirimi Zorunlu Hastalıkların Listesi
Türkiye’de bildirimi zorunlu hastalıklar, bulaşma yolları ve halk sağlığı riskine göre kategorize edilir. İşte en yaygın bildirimi zorunlu hastalıklar:

• COVID-19: Pandemi sürecinde acil bildirim kapsamına alınmıştır.
• Tüberküloz: Solunum yoluyla bulaşan ve dirençli türleri nedeniyle öncelikli izlenen hastalıklardan biridir.
• HIV/AIDS: Vaka bildirimi anonim olarak yapılır.
• Suçiçeği ve Kızamık: Özellikle çocuklarda salgın riski taşıyan hastalıklar.
• Bruselloz: Hayvanlardan insanlara bulaşan ve tarım bölgelerinde yaygın görülen bir enfeksiyon.
• Dang Humması ve Sıtma: Vektör kaynaklı (sivrisinek) bulaşan tropikal hastalıklar.
• Kuduz: Şüpheli hayvan teması sonrası acil bildirim gerektirir.

Bildirim Sürecinin İşleyişi
Bildirimler, hastalığın türüne göre farklı sürelerde ve yöntemlerle yapılır. Örneğin COVID-19 gibi acil vakalar, tanı konulur konulmaz 24 saat içinde elektronik sistem üzerinden bildirilmelidir. Tüberküloz gibi kronik enfeksiyonlarda ise bildirim süresi 7 iş günü olarak belirlenmiştir.

Kimler Bildirim Yapmakla Yükümlüdür?

• Sağlık Çalışanları: Hekimler, hemşireler ve laboratuvar teknisyenleri.
• Sağlık Kuruluşları: Hastaneler, aile sağlığı merkezleri ve özel klinikler.
• Eczaneler: Şüpheli ilaç reaksiyonları veya salgın şüphesi durumunda.

Bildirim Yöntemleri

• Elektronik Bildirim Sistemi (EBYS): Vakaların anlık olarak merkezi sisteme aktarılmasını sağlar.
• Form Doldurma: Bazı durumlarda fiziksel formların doldurularak il sağlık müdürlüğüne iletilmesi gerekebilir.
• Telefon Bildirimi: Acil ve salgın şüphesi taşıyan vakalarda kullanılır.

Yasal Çerçeve ve İhlal Durumunda Yaptırımlar
Bildirimi zorunlu hastalıkların bildirilmemesi, Umumi Hıfzıssıhha Kanunu’na göre idari para cezası ve mesleki soruşturma ile sonuçlanabilir. Örneğin, bildirimi geciktiren bir sağlık kuruluşuna 10.000 TL’ye kadar para cezası uygulanabilir.

Halk Sağlığı Açısından Önemi
Bildirimi zorunlu hastalıkların takibi, salgınların önlenmesi ve hastalık kontrol programlarının planlanması için temel veri kaynağıdır. 2020 yılında COVID-19 bildirimleri sayesinde Türkiye’de vaka yoğunluğu haritaları oluşturulmuş ve sağlık altyapısı bu verilere göre şekillendirilmiştir.

Vatandaşların Rolü
Hastalık belirtileri gösteren bireylerin sağlık kuruluşlarına başvurması ve temaslı kişileri bilgilendirmesi, sürecin etkinliğini artırır. Örneğin, kızamık şüphesi olan bir kişinin toplu yaşam alanlarına gitmemesi, bulaş riskini azaltır.

Sık Sorulan Sorular

• Bildirimler Anonim Mi Yapılır? HIV/AIDS gibi hastalıklarda hasta kimliği gizli tutulur.
• Yurtdışı Kaynaklı Vakalar Nasıl Bildirilir? Sınır kapılarında sağlık taramaları yapılır ve şüpheli vakalar karantinaya alınır.