Boyun diseksiyonu, baş ve boyun bölgesindeki kanserlerin tedavisinde sıklıkla başvurulan cerrahi bir prosedürdür. Bu operasyon, özellikle lenf nodlarının çıkarılması veya tümörlü dokuların temizlenmesi amacıyla uygulanır. Boyun diseksiyonu, kanserin evresine ve lokalizasyonuna göre farklı tekniklerle gerçekleştirilebilir. İşte bu cerrahi yöntem hakkında bilinmesi gereken detaylar:

Boyun Diseksiyonu Hangi Durumlarda Uygulanır?
Boyun diseksiyonu genellikle şu durumlarda tercih edilir:

• Baş ve boyun kanserlerinde (tiroid, gırtlak, dil kanseri gibi) metastatik lenf nodlarının çıkarılması
• Tanı amaçlı lenf nodu biyopsisi gerektiren şüpheli kitleler
• Enfeksiyon veya travma sonrası oluşan komplikasyonların tedavisi
• Doğumsal kitlelerin (örneğin, branchial kist) cerrahi olarak alınması

Ameliyat Öncesi Hazırlık Süreci
Ameliyat öncesinde hastadan detaylı bir tıbbi öykü alınır ve fizik muayene yapılır. Görüntüleme yöntemleri (BT, MRI veya PET-CT) ile tümörün boyutu ve yayılımı değerlendirilir. Kan testleri, kalp-akciğer fonksiyonları ve anestezi uygunluk değerlendirmesi yapılır. Sigara kullanan hastalara operasyondan en az 2 hafta önce sigarayı bırakmaları önerilir.

Boyun Diseksiyonu Çeşitleri
Boyun diseksiyonu, lenf nodu tutulumunun derecesine göre sınıflandırılır:

1. Radikal Boyun Diseksiyonu: Sternokleidomastoid kas, internal juguler ven ve spinal aksesuar sinirin çıkarıldığı kapsamlı bir prosedür.
2. Modifiye Radikal Diseksiyon: Yukarıdaki yapılar korunarak sadece lenf nodlarının temizlenmesi.
3. Selektif Diseksiyon: Belirli lenf nodu gruplarının hedeflenerek çıkarılması (örn., supraomohyoid diseksiyon).

Ameliyat Tekniği ve Operasyon Süreci
Hasta genel anestezi altında sırt üstü pozisyonda yatırılır. Cerrah, boyun bölgesinde kanserin lokalizasyonuna göre cilt insizyonu yapar. Deri ve kas tabakaları dikkatlice ayrılarak lenf nodlarına ulaşılır. Tümör ve metastatik dokular çevre sağlam yapılar korunarak çıkarılır. Operasyon sırasında sinir monitorizasyonu (örn., fasial sinir) kullanılarak komplikasyon riski azaltılır. İşlem sonunda dren yerleştirilerek insizyon kapatılır.

Ameliyat Sonrası İyileşme ve Komplikasyonlar
Ameliyat sonrası ilk 24-48 saat hastanede gözlem altında tutulması önerilir. Ağrı yönetimi için NSAİİ ilaçlar veya opioidler reçete edilebilir. Olası komplikasyonlar şunlardır:

• Enfeksiyon veya yara yerinde açılma
• Sinir hasarına bağlı omuz hareket kısıtlılığı veya dudak güçsüzlüğü
• Lenfödem (özellikle radikal diseksiyon sonrası)
• Kanama veya hematom oluşumu

İyileşme Sürecinde Dikkat Edilmesi Gerekenler

• Yara bakımı: İnsizyon bölgesi temiz ve kuru tutulmalı, doktorun önerdiği pansuman malzemeleri kullanılmalı.
• Fiziksel aktivite: İlk 2 hafta ağır kaldırmaktan ve ani boyun hareketlerinden kaçınılmalı.
• Beslenme: Yutma güçlüğü varsa yumuşak gıdalarla başlanıp kademeli olarak normal diyete geçilmeli.
• Kontroller: Düzenli doktor kontrolleri ile yara iyileşmesi ve lenfödem riski takip edilmeli.

Boyun Diseksiyonu Sonrası Fizik Tedavinin Rolü
Lenfödem riskini azaltmak ve omuz hareket açıklığını korumak için fizik tedavi önemlidir. Manuel lenf drenajı, kompresyon bandajları ve özel egzersiz programları uygulanabilir. Sinir hasarı gelişen hastalarda nöromüsküler elektrik stimülasyonu gibi yöntemler kullanılır.

Teknolojik Gelişmeler ve Robotik Cerrahi
Son yıllarda transoral robotik cerrahi (TORS) gibi minimal invaziv teknikler, boyun diseksiyonunda daha az komplikasyonla sonuçlanabiliyor. Bu yöntemlerde kanama riski azalırken, estetik sonuçlar daha iyi olabiliyor.

Hasta Deneyimleri ve Psikolojik Destek
Boyun diseksiyonu sonrası hastaların bir kısmı boyun hareketlerinde kısıtlılık veya estetik kaygılar yaşayabilir. Psikolojik danışmanlık ve hasta destek grupları, bu süreçte adaptasyonu kolaylaştırabilir.