Bronkoskopi Nedir?

Bronkoskopi, bükülmeyen bir tüp kullanılarak direkt olarak büyük bronşlar ile soluk borusunu muayene etmeye yarayan yöntemin ismidir. Yeteri miktarda parça alınması ve gerektiği zaman yabancı maddelerin çıkarılması noktasında işe yaramaktadır. Bugün yaygın şekilde fibroskop adı verilen görüntülerin iletilmesine yarayan endoskopik aletler ve bükülebilir olan tüpler kullanılmaktadır. Bu aletlerin kullanımları çok kolaydır ve uygulanan işleme ise fibroskopi adı da verilir.

Bronkoskopi yöntemi, 1987 yılı itibariyle Gustav Killian adındaki kişi tarafından bulunmuştur. 1970’lerde ise bükülebilir şekle getirilmiş ve bu şekilde uygulanmaya başlanmıştır. Bronkoskop, esneyebilecek bir özelliktedir ve bu aletlerde hastanın bronşu içerisine giren bölüm çok incedir. Bu incelik sayesinde de hasta kişide çok fazla rahatsızlık hissi yaratmaz. Genel olarak lokal (bölgesel) anestezi yöntemi ile uygulanan bu işlem, minimum 5 ila 10 dakika arasında tamamlanmaktadır. Bronkoskopi tedavi veya tanı amaçlı olmak üzere iki tipte uygulanabilmektedir. Buna göre bu işlem iki amaçla uygulanır:

• Tanısal Bronkoskopi İşlemi,
• Terapötik/Tedavi Amaçlı Bronkoskopi İşlemi.

Bronkoskopi, hastanın bronşlarının ve solunum yollarının, ağızdan ya da burundan girdirilen ışıklı bir cihaz ile görüntülenmesi işlemidir. Bir diğer deyişle; gırtlak bölgesinden sonra solunum yollarını ve ayrıca akciğerleri inceleyebilmek, tedavi ve tanı gibi işlemler ve girişimler yapabilmek için kullanılan endoskopik türde bir yöntemdir.  

Bronkoskopi, acil olarak, hayat kurtarıcı amaçla ya da acil olmayan elektif (seçimli) koşullarda yapılabilir. Hayati tehlike yok ise minimum 4 ila 6 saat kadar tam bir açlık şart koşulur. Acil bir durum bulunmuyorsa pek çok sebepten dolayı bu işlemi, her açıdan en uygun olan zaman diliminde uygulamak daha doğrudur.

Bronkoskopi Endikasyonları

Bronkoskopi yapılma nedenleri yani endikasyonları, Bronskoskop kullanılarak solunum sistemini meydana getiren yapıların incelenmesi gereken durumlardır. Bunlar ise trakea (nefes borusu), gırtlak, bronşiyoller ve bronşları içermekte olan akciğerdir. Dolayısıyla akciğerin görüntülenmesi amacıyla uygulanabilen bu işlem yöntemi, bazen test bazen ise tedavi aracı şeklinde uygulanır. Buna göre genel olarak şu hastalıkların tespiti amaçlı yapılabilir:

• Tümör cinsleri, enfeksiyonlar, akciğer hastalıkları, kronik öksürük rahatsızlıkları için yapılabilir.
• Ayrıca tümör, enfeksiyon ya da daralmış akciğer bulgusu göstermekte olan anormal göğüs filmi ya da BT taraması bulunuyorsa doktor, hastasından bronkoskopi talep edebilir. 

Bronkoskopi Nasıl Yapılır?

Bronkoskopi yapılışı esnasında boğaza ve burun bölgesine lokal anestezik etkiye sahip sprey sıkılır. Hastada rahatlama sağlamak amacıyla sakinleştirici ilaçlar da eklenebilir. Uygulama esnasında hasta solunumunun devam edebilmesi için oksijen verilmektedir.

Bazı durumlarda genel anestezi yöntemine başvurulabilir. İşlem boyutu ve hastanın durumu ile bağlantılı olarak bu tercih yapılmaktadır. Anestezi işleminin ardından bronkoskopi aşağıdaki adımlarla yapılmaktadır:

• Doktor, hastanın burun bölgesi içerisine cihazı yerleştirir.  
• Bu cihaz, boğazdan ya da burun bölgesinden geçer ve hastanın bronşlarına ulaşır.
• Akciğerden doku örneklerinin alınabilmesi için bronkoskop üzerine iğneler ile fırçalar takılabilir. 
• Alınacak tüm bu örnekler, var olabilecek bütün akciğer rahatsızlıklarının teşhis edilmesinde işe yarar. 
• Ayrıca doktor, hücreleri toplayabilmek amacıyla bronşiyal yıkama adındaki işlemi uygulamayı tercih edebilir. Bronşiyal yıkama işlemi solunum yollarının yüzey kısmına tuzlu bir su çözeltisinin püskürtme yoluyla uygulanması sonucunda yapılmış olur. Yüzey kısımdan yıkanmış olan bu hücreler, sonrasında toplanır. Toplanan hücreler mikroskop altında detaylı incelenir. 
• Hava yolları tıkalı durumdaysa açık kalabilmesi adına bir stent takılmasına gereksinim duyulabilir. (Stent: Kan damarları ve türlü kanallarda olan akışı optimize edebilmek amacıyla gereken noktalara yerleştirilen yapay araç).
• Stent ise cihazla birlikte bronşlar içine yerleştirilebilen küçük ebatta bir tüpe denir.
• Doktor, hastanın akciğer bölgesini incelemeyi tamamladığı zaman cihaz yeniden çıkarılır ve böylece işlem bitirilir. 

Bronkoskopi Öncesi

Bronkoskopi işlemi öncesi hastanın uyması gereken bazı kurallar vardır. Bu kurallar, bir anlamda da hastayı bronkoskopi işlemi için en uygun duruma getirip hazırlamaktadır. Bronkoskopi öncesi yapılması gerekenler şunlardır:

• Bronkoskopiye minimum 6 saat kadar bir açlık ile gelinmesi gerekir. 
• Hastanın eğer kalp hastalığı, yüksek tansiyon, epilepsi gibi ciddi hastalıkları için sürekli olarak aldığı ilaçları bulunuyorsa bu ilaçları normal saati içerisinde ama az miktar su ile alması gerekir.
• Hasta, şeker hastasıysa ve şeker hastalığı ilacı alıyorsa, işlem yapılacak sabah almaması gerekmektedir.
• Kan sulandırıcı etkideki ilaçlar, düzenli şekilde alınıyorsa doktora işlem öncesinde bilgi verilmesi gerekir.
• Yukarıdaki hastalıklar dışında ciddi bir hastalık, alerji öyküsü ya da ilaç kullanımı söz konusu ise doktora bu konularda bilgi verilmesi gerekir.
• Bronkoskopi yapılacak gün, hastanın rahat giysiler giymesi gerekir. Yanında değerli olabilecek eşyaların getirilmemesi ve varsa kontak lens ya da protez diş gibi kullanımlar, bunların da takılmaması gerekir.
• Hasta bronkoskopi öncesi bir yakını ile beraber hastaneye gelmelidir.

Bronkoskopi Sonrası

Bronkoskopi sonrası, işlem öncesinde olduğu gibi uyulması gereken bazı kurallar vardır. Ayrıca işlem sonrası oluşabilecek durumlarla ilgili de bilinmesi gerekenler mevcuttur. Bronkoskopi sonrası süreçle ilgili önemli bilgiler şu şekildedir:

• İşlem sonrası hastanın 1,5 ila 3 saat kadar bir süre bir şey yememesi ve içmemesi gerekmektedir.
• İşlem sonrası bir süre boyunca kan basıncı ile solunum durumu izlenmelidir. 
• İşlem sonrası hastanın boğaz bölgesinde birkaç gün kadar geçici ağrı, hışırtı ve ses kısıklığı gibi sorunlar olabilir. Bu semptomlar açısından herhangi bir ilaç gerekmemektedir.
• İşlem sonrasında eve dönüldüğünde o gün istirahat edilmelidir. 
• Anestezi etkisi bazı durumlarda uzun sürebilir. Bu yüzden işlem ardından minimum 12 saat geçene kadar araç kullanılmaması, alkol alınmaması ya da iş makinesi kullanılmaması tavsiye edilir. 
• Bronkoskopi sonrası, işlemden sonraki gün hasta okula ya da işe başlayabilir. 
• İşlem sonrası hastanın herhangi bir problemi ya da sorusu olursa doktoruna danışması tavsiye edilir. 

Bronkoskopi Yan Etkileri

Bronkoskopi yan etkileri arasında nefes darlığı, kan tükürme (kanlı balgam), göğüs ağrısı gibi şikayetler yaşanırsa doktora bildirilmesi gerekmektedir. İşlem sonrasında 1 ila 2 gün kadar bir süre az miktarda olmak koşuluyla ağızdan tükürükle beraber kan gelmesi normal bir belirtidir ancak aktif şekilde bir kanama olması halinde en yakın olan bir sağlık kuruluşuna gidilmesi gerekir.

Hastaneden ayrılmadan öncesinde hastanın nabız ve tansiyon kontrolünün yapılması da önemlidir. Kol üzerindeki iğne çıkarılır ve doktor tarafından gerek görülürse bir akciğer filmi çektirilir. Bu önlemler de olası yan etkiler açısından uygulanmaktadır. Ayrıca yutma refleksinde zayıflama da görülebilir; bu nedenle 2 saat geçene kadar hastanın yemesine-içmesine müsaade edilmez. Hastada nadir olsa da görülebilecek diğer (ve nispeten daha ciddi) bronkoskopi komplikasyonları ise şu şekildedir:

• Akciğer zarları içerisinde hava toplanması (Pronotoraks),
• Ateşlenme,
• Bronşlarda kanama,
• Kan oksijeni üzerinde düşme,
• Kardiyak infarktüs (Kalpte koroner ismindeki damarlardan bir tanesinin tıkanması sebebiyle ortaya çıkan durum),
• Kalpte aritmi (Kalp ritim bozukluğu),
• (Nadiren) Bronş yırtılması,
• Anesteziye bağlı olarak alerji.