Buğday Alerjisi

Buğday Alerjisi Nedir?

Buğday alerjisi, buğday içeren gıdaların yenmesi veya bazı durumlarda buğday ununun solunması sonucu ortaya çıkan alerjik duruma verilen isimdir. Hatta bazı durumlarda buğdaya temas etmek bile alerjik reaksiyonlara neden olabilmektedir.

Buğday alerjisinin en kolay tedavisi buğday içeren gıdalardan kaçınmaktır. Ancak bu çok kolay bir durum değildir. Çünkü buğday birçok paketlenmiş ve paketlenmemiş gıda içerisinde az da olsa bulunmaktadır. Genellikle bu kişilerin alınan yiyeceklerin içeriklerini oldukça dikkatli okuması gerekmektedir. Yanlışlıkla alınan buğday içerikli bir gıda, kişide alerjik reaksiyonları başlatır.

Buğday alerjisi büyük oranda çölyak hastalığı adı verilen bir hastalıkla karıştırılmaktadır. Buğday alerjisinde, buğday içindeki herhangi bir proteine karşı, vücutta antikor denilen maddeler oluşturulur. Daha sonra bu antikorlar, tekrar buğday ile karşılaşılınca uyarılır ve alerjik reaksiyonlar oluşur. Çölyak hastalığında ise buğday gibi maddelerin içinde bulunan gluten adı verilen özel bir proteine karşı hassasiyet söz konusudur. Buğday alerjisi aşırı bir yanıta neden olan hayatı bile tehdit edebilecek düzeye gelebilir. Ancak çölyak hastalığında bağırsaklarda gluten içeren besin yenmesiyle birlikte uzun süreli bir hasarlanma oluşur ve daha kronik yani uzun süreçli bir hastalıktır. 

Buğday Alerjisi Belirtileri Nelerdir?

Buğday alerjisine sahip olan bir hastalarda, duruma göre değişiklik gösterebilmekle birlikte, buğday içeren gıdanın yenmesinden sonraki dakikalar veya saatler içinde belirtiler oluşmaya başlar. Buğday alerjisinde en sık görülen belirti ve semptomlar şu şekilde sıralanabilir:  

a-) Ağız veya boğazda hafif şişme hissi
b-) Ağız içinde veya boğazda kaşıntı ve tahriş olmuş hissi
c-) Ciltte kaşıntılı döküntüler
d-) Ciltte şişme
e-) Burunda tıkanıklık
f-) Baş ağrısı
g-) Nefes almada zorluk
h-) Mide krampları
ı-) Bulantı veya kusma
i-) İshal

Buğday alerjisi olan bazı hastalarda anafilaksi adı verilen ve ölümcül olabilen bir alerjik reaksiyon oluşur. Anafilaksi acil olarak müdahale edilmesi gereken bir durumdur. Anafilaksi geçiren bir insanda buğday alerjisi semptomlarına ek olarak aşağıdaki durumlar görülebilmektedir:

a-) Boğaz bölgesinin aşırı şişmesi, sıkışması ve buna bağlı nefes alamama
b-) Göğüs ağrısı
c-) Yutma güçlüğü
d-) Ten renginde soluklaşma, mavi renge kayma
e-) Baş dönmesi ve bayılma

Buğday Alerjisi Nedenleri Nelerdir?

 Buğday alerjisi olan hastalar, buğday içerisinde en sık bulunan albümin, globulin, gliadin ve gluten olmak üzere dört buğday proteini sınıfından herhangi birine karşı alerjik reaksiyon gösterebilmektedir.

Ekmek gibi buğday içerdiği çok bariz olan gıdaları anlamak ve bunların neden olduğunu bilmek kolaydır. Ancak buğday proteinleri içeren birçok farklı maddeler bulunmaktadır. Hatta bu maddeler sadece gıdalarda değil, kozmetik ürünleri dahil birçok maddede bulunabilmektedir. Buğday proteinlerinin en sık bulunduğu maddeler ve gıdalar şu şekilde sıralanabilir: 

a-) Ekmek
b-) Kek ve kurabiyeler
c-) Kahvaltılık tahıllar
d-) Makarna
e-) Kuskus
f-) İrmik
g-) Krakerler
h-) Soya sosu
ı-) Sosisli sandviç
i-) Dondurma gibi süt ürünleri
j-) Bazı nişasta türleri

Buğday alerjisi olan kişilerde ayrıca arpa, yulaf ve çavdar alerjisi de görülebilmektedir. Buğday dışındaki tahıllara alerji olunmaması durumunda, sadece buğday içermeyen gıdaları tüketmek, gluten içermeyen gıdaları tüketmeye göre daha kolaydır.
Buğday alerjisinin bir çeşidi olan buğday bağımlı egzersiz anafilaksisi denilen durumda, hastalar buğday içeren gıdayı tükettikten sonraki ilk birkaç saat içinde egzersiz yaptığında alerji semptomları ve anafilaksi gelişmektedir. Bu durumda buğdaya karşı vücutta başlatılan alerjik yanıt, bir nedenden dolayı egzersiz ile birlikte kötüleşir ve kişiler anafilaksiye girerler. Bu durumda ciddi bir durumdur, müdahale gerektirir ve teşhisinin konulması gerekir. Buğday alerjisinin bir kişide oluşması için bulunan bazı risk faktörleri vardır. Bu risk faktörleri şu şekilde sıralanabilir:

a-) Aile öyküsü: Ebeveynlerde gıda alerjileri veya astım gibi diğer alerji türlerinin bulunması, kişide buğday alerjisi bulunması riskini arttırmaktadır.

b-) Yaş: Buğday alerjisi gibi alerjiler daha çok bağışıklık sistemi daha tamamen oturmamış ve olgunlaşmamış bebeklerde ve çocuklarda görülmektedir. Bebeklerde buğday alerjisi görülmesinin sebebi, yaşamın ilk dönemlerinde ek gıdaya geçildiğinde buğday ile sıkça karşılaşmaktır.Buğday alerjisi olan bebekler, kendini çoğunlukla belli eder ve tanısı konulur. Çoğu buğday alerjisi kendini ortalama 16-18 yaşlarında tam olarak gösterir. Ancak buğday alerjisi yetişkinlik döneminde de ortaya çıkabilmektedir.

Buğday Alerjisi Teşhisi 

Buğday alerjisi teşhisinde ilk öncelikle hekim hastada ayrıntılı bir tıbbi öykü alır. Bu sırada alerji semptomlarının hangi gıdalardan sonra oluştuğunu anlamaya çalışır. Daha sonra o sırada alerjik bir durum varsa oluşturduğu etkileri yaptığı fizik muayene ile görmeye çalışır. Bu ilk basamak tanı yöntemlerinden sonra durumu ortaya koymak için daha ileri testlere ihtiyaç duyulur. Bunlar şu şekilde sıralanabilir:

 a-) Alerji deri testi: Alerji deri testi diğer adıyla prick testi, alerjilerin tanısı için oldukça sık kullanılan bir yöntemdir. Buğday alerjisi için yapılan bu testte, buğdayın içinde bulunan proteinlerden oluşan özel içerikler, ön kolun üst kısmındaki deri içine enjekte edilir. Daha sonra 15 dakika içinde herhangi bir alerjik reaksiyonun oluşup oluşmadığına bakılır. Bu alerjik reaksiyon belirtileri genelde özel içeriklerin enjekte edildiği bölgelerde kırmızı, kaşıntılı bir şişliğin oluşmasıdır.

 b-) Alerji kan testleri: Herhangi bir cilt hastalığı veya başka bir durumda dolayı alerji deri testleri yapılamıyorsa kan testleri ile alerji durumu tespit edilmeye çalışılabilir.Alerji kan testlerinde, buğday proteinlerine karşı üretilen antikorlar kan içerisinde taranarak bulunmaya çalışılır.

 c-) Gıda günlüğü: Hekim hastadan alerji semptomları oluştuğu zamanlarda, hemen öncesinde hangi gıdaları yediğini not tutmasını isteyebilir. Böylelikle hastanın hangi maddelere karşı alerjisi olduğu daha kolay ortaya çıkar.  

 d-) Eliminasyon diyeti: Eliminasyon diyetinde, hekim alerjik reaksiyon yaratma konusunda şüpheli olan yiyecekleri hastanın diyetinden çıkarır. Daha sonra bu gıdalar yavaş yavaş tekrar diyete eklenir. Diyete eklendiği anda alerjik reaksiyonlara neden olan gıda böylelikle bulunur ve durum tespit edilmiş olur.   

e-) Gıda testileri: Bazı durumlarda hekim şüpheli olan gıdayı hemen tespit etmek için veya diğer testler başarısız olduğu durumda, hastaya şüpheli gıdaları yedirir. Daha sonra bu gıdanın herhangi bir alerjik reaksiyona neden olup olmadığı tespit edilir. Ancak bu test kesinlikle hekim gözetiminde yapılmalıdır. Çünkü hasta anide anafilaksiye girerek büyük sorunlar oluşabilir.  

Buğday Alerjisi Tedavisi

 Buğday alerjisinin birincil ve en önemli tedavisi, buğday içeren gıdalardan kaçınmaktır. Kişinin buğday alerjisi olsa bile hayatı boyunca buğday içeren gıdaları yememesi durumunda hiçbir problemle karşılaşmaz. Ancak sadece gıdalar değil buğday içeren ürünlerin de alerjiye neden olabildiği unutulmamalıdır. Buğday alerjisi için kullanılabilecek ilaçlar şu şekilde sıralanabilir:

a-) Antihistaminikler adı verilen ilaçlar, hafif olan buğday alerjisinin semptomlarını azaltmaktadır. Bu ilaçlar, buğday alerjisi görüldüğü takdirde veya görüleceği anlaşıldığı zaman, maruziyetten sonra alınabilir. Ancak bu ilaçların kişiye uygun olduğunu hekim belirler ve hekim tavsiyesi üzerine kullanılmalıdır. 

 b-) Epinefrin yani adrenalin adı verilen ilaç, anafilaksi gibi ağır durumlarda kullanılan acil bir tedavi seçeneğidir. Epinefrin, anafilaksi sırasında kişinin tansiyonunu ve durumunu hızlıca düzeltir. Şiddetli alerjik reaksiyon yaşadığı bilinen kişilere ise reçeteli olarak enjektörler verilir. Şüpheli durumlarda kendileri veya yakınlarındakiler bu iğneleri kullanır.

Gıda alerjileri için hala araştırmaları devam eden kullanılan immünoterapi yöntemleri de günümüzde popülerlik kazanmaya başlamıştır. İmmünoterapi yöntemleriden, hastaya az miktarlarda alerjik madde verilir. Daha sonra bu maddenin dozu gittikçe arttırılır. Bu süreçteki amaç, kişnin vücudunu bu alerjik maddeye alıştırmak ve oluşan semptomları azaltmaktır. Buğday alerjisi, biorezonans denilen bir yöntemle de tedavi edilebilmektedir. Biorezonans yöntemi ile vücudun buğdaya karşı tepki vermesi azaltılmaya çalışılır. Buğday alerjisinin oluşmasını engellemek ve durumu düzeltmek adına yapılabilecek bazı durumlar bulunmaktadır. Bunlar şu şekilde sıralanabilir:

 a-) Özellikle çocuklarda görülen buğday alerjilerinde, çocuğun okulundaki kişiler gibi diğer insanlar bu durum hakkında bilgilendirilmelidir. Çünkü çocuk herhangi bir maruziyetten sonra anafilaksiye girebilir. Bu durumda uygun bir şekilde çocuğa epinefrin enjeksiyonu yapılmalıdır. Ayrıca buğday içeren maddelerden kaçınması konusunda öğretmenlerden yardım alınabilir.  

 b-) Anafilaksi riski olan kişiler, günlük hayatta bilinmeyen bir maruziyetten dolayı sorun yaşayabilir. Anafilaksi kişinin bayılmasına ve bilincinin kaybolmasına neden olduğunda, kendisine enjektör ile iğne yapamaz. Bu yüzden, durumunu açıklayan tıbbi bir bileklik takmak işe yarayabilir.

 c-) Herhangi bir gıdayı yemeden önce içerik etiketleri çok iyi bir şekilde okunmalıdır. Ayrıca kullanılacak ürünleri alırken satıcılardan içerik hakkında bilgi alınmalıdır.

Buğday Alerjisi Tedavi Edilmezse Ne Olur?

Hafif buğday alerjileri tedavi edilmediği takdirde çok büyük probleme yol açmaz. Ancak yine de var olan alerji semptomları kişiyi oldukça rahatsız eder. Şiddetli alerjilerde ise anafilaksi adı verilen durumlar karşı karşıya kalma riski bulunur. Anafilaksi oldukça acil tedavi edilmesi gereken ölümcül bir durumdur. Bu yüzden en kısa sürede tanısı konmalı, hasta bilgilendirilmeli ve yapılabiliyorsa tedavisi yapılmalıdır.

Buğday Alerjisi İçin Hangi Doktora Gidilmelidir?

 Buğday alerjisi için gidilmesi gereken bölüm immünolojidir. İmmünoloji hekimi hem hastalığın teşhisi hem de tedavisi konusunda hastaya yardımcı olacaktır. Bazı durumlarda alerjik reaksiyonlardan sonra ortaya çıkan deri belirtilerinde hastalar dermatoloji bölümüne başvurabilmektedir. Bu bölümdeki hekimlerde durumu anlayacak ve uygun yerlere önlendirecektir. Her buğday alerjisinde şiddetli reaksiyon geliştirme riski bulunmaktadır. Bu yüzden alerjik bir durumda en azından durumu anlamak adına bir hekime başvurulmalıdır.