Bunalım

Bunalım Nedir?

Kişinin davranışlarını, düşüncelerini, iç ve dış dünyasını etkileyen depresyonun temelini oluşturan zihinsel bozukluk durumuna bunalım denir. Bunalım kişinin davranış ve duygularını etkileyerek kişiye bitkinlik, zihinsel bozukluklar, duygusal bozukluklara neden olan bir rahatsızlıktır.

Bunalım depresyonun temelini oluşturur. Bunalımın iki üç hafta kadar sürmesi durumunda depresyona neden olur.

Bunalım hastalığı çocuk ve yetişkinlerde görülebileceği gibi yaşlılarda da görülmektedir. Yaşlılarda rastlanan bunaltı yetişkinlere göre daha az ve daha farklı belirtiler gösterebilir. Genellikle hatırlama da zorluk fiziksel ağrı, iştahsızlık, uyku sorunları gibi belirtiler verir.

Kadınlarda ise gebelik ve menopoz dönemlerinde hormonal değişiklikler yaşadığı için bunalıma girmeleri daha olasıdır.

Bunalım Belirtileri Nelerdir?

Bunalım kendini zihinsel, ruhsal ve bedensel sağlığı etkileyecek şekilde belli ederek meydana gelir. Meydana gelen bu belirtiler her gün hissedilebilir. Bunalım depresyonun temelini oluşturduğu için meydana getirdiği belirtiler iki haftayı geçecek şekilde devam ederse bunalım evresinden depresyon evresine geçiş yapılmış olur.

Bunalımın fiziksel, duygusal, psikolojik belirtiler göstererek meydana gelen bir rahatsızlıktır. Bu rahatsızlık fiziksel olarak ele alınır ise;

• Bazı kişilerde kilo kaybı gözlemlenirken bazı kişilerde ise kilo alma durumu yaşanılabilir.
• Uyuya kalmak, sürekli uyuma isteği ve sürekli uyumak,
• İştahsızlık,
• İnsomnia (uykusuzluk) rahatsızlığı,
• Eklemlerde ağrı hissetme,
• Sürekli bitkin ve yorgun hissetmek,
• Mide sorunları gibi belirtiler şeklinde meydana gelir.

Bunalım hastalığını duygusal ve psikolojik yönden meydana gelen belirtileri ele alınır ise;

• Kişide umutsuzluk hali,
• Beyni meşgul eden kötü düşünceler,
• Çaresiz hissetme,
• Huzursuzluk,
• Olaylar karşısında sabırsız olma,
• Keyif alınan aktivitelerden soğuma,
• İsteksizlik,
• Karar verilmesi gereken durumlarda kararsız kalma,
• Mutsuz hissetme,
• Endişe etmek,
• Depresif ruh hali gibi belirtiler gözlemlenebilir.

Bunalımın Oluşum Nedenleri

Bunalımın meydana gelmesini birden çok faktörün etki ettiğini söylenebilir. Bu etkiler zihinsel bozukluklar, çevresel etki, ilaçlar şeklinde sıralanabilir.

Kişinin çocukluk döneminde yaşadığı sorunlar zamanla bunalıma sebebiyet verebilir. Kişinin yakın olarak gördüğü birini kaybetmesiyle kendisini boşlukta hissetmesi, kişinin ilgisiz kalması, anne babanın çocuklarına eşit davranmaması, kişinin cinsel istismara maruz kalması, kadınlarda doğum sonrası loğusa döneminin yaşanması veya menopoz döneminin yaşanması gibi yaşanılan durumlar bunalıma neden olur.

Tansiyon rahatsızlığı bulunan kişilerin tedavi amaçlı kullandıkları tansiyon ilaçları, uyku ilaçları, Hepatit C virüs enfeksiyonu sonucunda oluşan karaciğer rahatsızlığını tedavi etmek amaçlı kullanan ilaçlar hastaların bunalıma girmelerine neden olabilmektedir.

Vücudun bazı hormonları üretememesi sonucunda meydana gelen addison hastalığı, bakterilerin oluşturduğu enfeksiyon sonucunda meydana gelen lyme hastalığı, kronik ağrılar, diyabet, beslenme yetersizliği, nörolojik durumlar, felç ve kanser gibi hastalıklar da bunalıma neden olabilmektedir.

Hamilelik dönemi, doğum sonrası dönem ve menopoz dönemlerinde kişide tiroid problemleri meydana gelebilmektedir. Bu tür hormonsal sorunlarda bunalıma neden olabilmektedir.

Bunalım Teşhisi 

Bunalım rahatsızlığının tanısı tıbbi öykü, fiziksel muayene, laboratuvar testleri ve psikiyatrik değerlendirme yöntemleri ile konulur.

Tanıyı koyma işleminin en önemli adımı tıbbi öyküdür. Bu adımda hastanın şikayetleri dinlenir. Belirtilerin neler olduğu, hangi sıklıkta tekrar ettiği, ne şiddette olduğu, ilaç kullanılıyor ise hangi ilaçların kullanıldığı gibi sorular hastaya sorulur ve alınan cevaba göre değerlendirme yapılır.

Bunalım tek başına meydana gelebileceği gibi başka sağlık sorunları ile de bağlantılı olabilir. Bu faktör göz önünde bulundurularak fiziki muayene yapılabilir.

D vitamini eksikliği, tiroid problemleri bunalımı tetikleyebilir. Bundan dolayı hastadan bu hastalıklara yönelik tahliller istenilebilir.

Psikiyatrik değerlendirmede ise hastanın kendine olan güvensizlik durumu, kötümserlik durumu, travmatik olaylar yaşayıp yaşamadığı, fiziksel veya cinsel istismara maruz uğraması, alkol kullanımı, tansiyon ilaçlarının kullanılıp kullanılmadığı gibi durumlar değerlendirilerek tanı konur.

Bunalım Tedavisi 

Bunalım hastalığını tedavisi psikoterapi ve antidepresan ilaç kullanımı ile yapılabilmektedir.

Psikoterapi: Psikoterapi , hasta ile psikiyatri uzmanı arasında hastanın durumu hakkında konuşularak uygulanan tedavi yöntemidir. Psikoterapi, konuşma terapisi veya psikolojik tedavi şeklinde de bilinebilir.

Psikoterapide özellikle hastanın yaşadığı sorunları aşmak ve çözüme ulaştırma hedefindedir. Bunun yanında hastanın yaşadığı zorluklara uyum sağlamasını, kişide olumsuz İnanç ve davranışlar mevcut ise bunları düzeltme, sıkıntı ile başa çıkma, meydana gelen sıkıntıyı kabullenebilmesini sağlar.

 Antidepresan Kullanımı: Hastanın uzun süre bunalımda kalması depresyona kadar götürebilir. Bunalımın uzun sürmesi durumunda yeterli dozda antidepresan kullanımı uygun görülebilmektedir. Antidepresan ilaçların kullanımı ve tedaviye vereceği cevabı beklemek oldukça önemlidir. Çünkü ilaçların etkisini göstermesi 3 ile 4 hafta kadar sürebilirken, tedaviye olumlu sonuçlar verebilmesi ve tam iyileşme sürecine ulaşılması için 9 ile 12 hafta arası kullanılmalıdır.

Hastanın kullandığı ilaçlar kısa sürede oldukça olumlu sonuçlar verebilir. Hasta kendini iyi hissedip ilaç kullanımını bırakmamalıdır. Hastanın kendini iyi hissedip ilaçları erkenden bırakması hastalığın daha da kötüye gitmesine neden olacaktır.

Hastanın Yatışı: Bunalım iki haftayı geçmesi durumunda depresyona neden olabilir. Zamanla depresyonun şiddeti de artabilir. Şiddetli depresyona sahip olan hastalar kendisine ve çevresine zarar verebilirler. Bu tür hastalar hastaneye yatırılarak tedavi uygulanır.

Bunalım Tedavi Edilmezse

Bunalım tedavi edilmediği takdirde önce depresyona neden olur ve hastanın durumu gittikçe kötüleşecektir. Zamanla hasta kendisine ve çevresine zarar verebilecek duruma gelebilir.

Hasta zamanla alkol ve uyuşturucu kullanımına, sürekli kaygılı hissetme, panik bozukluğu, iletişim kurmada ve ilişkilerde zorluk yaşama, iş hayatı, okul hayatı ve sosyal hayatta zorluk çekme, intihar duygusunun ağır basması ve intihar girişiminde bulunma, konsantrasyon bozukluğu yaşaması, düşük bir ihtimal olsa da bipolar bozukluğa dönüşüm gibi durumları yaşayabilir.

Bunalıma Ne İyi Gelir?

Bunalımı engelleyen kesin bir faktör olmasa da iyi gelebilecek yöntemler ve yardımcı olabilecek teknikler mevcuttur.

Kişinin düzenli egzersiz yapması, aile ve arkadaşlarıyla yeterli vakit geçirmesi, günlük sorunların neden olduğu stresi kontrol altına alabilmek, uyku düzenini sağlamak, eğer tedavi süresi devam ediyor ise sürece uymak bunalıma iyi gelecektir.

Bunalım İlaçları

Hiç bir ilaç doktor kontrolü olmadan alınıp kullanılmamalıdır. Bunalım tedavisinde antidepresan ilaçlar kullanılmaktadır. Bu ilaçlar beyinden salgılanan maddelerin düzeyini etkileyerek tedavide pozitif sonuçlar verir.

Seçici Serotonin Geri Alım İnhibitörleri (SSRI)

Bunalımın iki haftayı geçerek depresyona kadar ilerlemesi sonucunda tedavide en çok kullanılan ilaçtır. Serotonin geri alımını engelleyerek pozitif sonuçlar verir. Bunalım tedavisinde kullanılan diğer ilaçlara göre daha az etki göstermekle birlikte daha güvenlidir.

Özellikle yeme bozukluğu, bunalım, depresyon, obsesif kompulsif bozukluk, anksiyete gibi sorunların tedavisinde de kullanılır. Doktor kontrolü olmadan kullanılmamalıdır.

Trisiklik Antidepresanlar

Noradrenalin, dopamin ve Serotonin geri inhibe ederek tedavide pozitif sonuçlar verir. Trisiklikler tedavide oldukça etkili etkili ilaçlardır. Fakat yan etkileri fazla olmakla birlikte ciddi etkileri de mevcuttur. Bundan dolayı tedavide ilk seçenek olarak kullanılmazlar. Doktor kontrolü olmadan kullanılmamalıdır.

Seçici Serotonin – Norepinefrin Geri Alım İnhibitörleri ( SSNRI)

Serotonin ve Norepinefrinin geri alınımını engelleyerek etki eder. Doktor kontrolü olmadan kullanılmamalıdır.

Yan etkileri: Tansiyon yüksekliği, kabızlık gibi yan etkiler gösterebilir.

Hamilelik Döneminde Bunalım 

Her insanda bunalım rahatsızlığına rastlanılabilir. Özellikle gebelik dönemindeki kadınlarda hormon dengesizliğinden kaynaklı olarak bunalıma rastlanma olasılığı fazladır. Gebelik döneminde her 3-4 kadından birinde bunalım rahatsızlığına rastlanılmaktadır.

 Hamilelik döneminde bunalım rahatsızlığı bulunan kadınlarda bebek göz önünde bulundurularak psikoterapi yöntemi uygulanır. İlaç tedavisi ise ikinci planda kalır. Çünkü hastaya verilecek ilaçlar bebeğe olumsuz etkide bulunabilir.

Şiddetli bunalım durumunda bebeğin varlığı da göz önünde bulundurarak yan etkileri az olan bupropion, sertralin, zolpidem gibi ilaçlar kullanılabilir. Doktor kontrolü olmadan ilaçlar kullanılmamalıdır.

Bunalım için Hangi Doktora Gidilir?

Bunalım rahatsızlığı bazı kişilerde kilo kaybı olarak gözlemlenirken bazı kişilerde ise kilo alma durumu yaşanılabilir. Uyuya kalmak, sürekli uyumak, iştahsızlık, insomnia (uykusuzluk) rahatsızlığı, eklemlerde ağrı hissetme, sürekli bitkin ve yorgun hissetmek, mide sorunları, kişide umutsuzluk hali, beyni meşgul eden kötü düşünceler, çaresiz hissetme, huzursuzluk, olaylar karşısında sabırsız olma, keyif alınan aktivitelerden soğuma, isteksizlik, karar verilmesi gereken durumlarda kararsız kalma, mutsuz hissetme, endişe etmek, depresif ruh hali gibi belirtiler şeklinde ortaya çıkar.

Bu tür belirtilerin gözlemlenmesi durumunda en yakın hastanenin psikiyatri bölümünde bulunan psikiyatri uzmanına gidilmelidir. Zamanında doktora gidilmemesi sonucunda bunalım rahatsızlığı depresyona yol açarak daha büyük bir sorun haline gelebilir.