CA 19-9 (Karbonhidrat Antijen 19-9), özellikle pankreas kanseri başta olmak üzere bazı kanser türlerinin teşhis ve takibinde kullanılan bir tümör belirtecidir. Bu antijen, sindirim sistemi organlarının epitel hücrelerinde üretilir ve kandaki seviyesi belirli hastalıklarda yükselebilir. CA 19-9’un klinik kullanımı, tanısal süreçlerde destekleyici bir rol oynamasıyla sınırlıdır çünkü tek başına tanı koydurucu değildir.

CA 19-9 Normal Değer Aralığı
Sağlıklı bireylerde CA 19-9 seviyesi genellikle 0-37 U/mL aralığında kabul edilir. Ancak laboratuvarların kullandığı test kitlerine göre bu aralık hafifçe değişebilir. Referans aralığın üzerindeki değerler, doktorunuzun ek tetkikler istemesine neden olabilir.

CA 19-9 Yüksekliğinin Nedenleri
CA 19-9 seviyelerinin yükselmesi her zaman kanser anlamına gelmez. Aşağıdaki durumlarda da artış görülebilir:

• Pankreas Kanseri: Vakaların %70-80’inde CA 19-9 değeri 1000 U/mL’yi aşabilir.
• Safra Yolu ve Karaciğer Kanserleri: Kolanjiosarkom veya hepatosellüler karsinom gibi tümörler.
• Mide ve Kolon Kanseri: Özellikle ileri evrelerde yükseklik gözlenir.
• Kanser Dışı Nedenler:
  • Safra yolu tıkanıklığı (koledok taşı, striktür)
  • Pankreatit (akut veya kronik)
  • Karaciğer sirozu veya hepatit
  • Tiroid hastalıkları ve romatolojik rahatsızlıklar

CA 19-9 Düşüklüğü Ne Anlama Gelir?
CA 19-9’un normalin altında olması genellikle klinik bir anlam taşımaz. Ancak tedavi gören kanser hastalarında düşük seviyeler, tedavinin başarılı olduğunu gösterebilir.

CA 19-9’un Kanser Teşhisindeki Rolü

• Pankreas Kanseri Taraması: Erken evre pankreas kanserinde CA 19-9’un duyarlılığı düşüktür (%50-60). Bu nedenle tek başına tarama testi olarak kullanılmaz.
• Tedavi Takibi: Kemoterapi veya radyoterapi sırasında seviyelerin düşmesi tedavi yanıtını işaret eder.
• Nüks Tespiti: Ameliyat sonrası yükselen değerler, kanserin tekrarladığını düşündürebilir.

CA 19-9 Testi Nasıl Yapılır?
Test için aç veya tok olmanız gerekmez. Kolunuzdan alınan kan örneği laboratuvarda analiz edilir. Sonuçlar genellikle 24-48 saat içinde çıkar.

Test Sonuçlarını Etkileyen Faktörler

• Lewis Antijen Negatifliği: Popülasyonun %5-10’unda CA 19-9 üretimi genetik olarak yoktur. Bu durumda test yanlış negatif çıkabilir.
• Safra Yolu Hastalıkları: İyi huylu tıkanıklıklar yalancı yüksekliğe neden olabilir.
• Sigara Kullanımı: Bazı çalışmalar sigara içenlerde hafif yükseklik olabileceğini göstermiştir.

CA 19-9 ile Birlikte İstenen Diğer Testler

• Bilirubin ve Karaciğer Fonksiyon Testleri: Safra yolu tıkanıklığını ekarte etmek için.
• CEA ve AFP: Özellikle gastrointestinal kanserlerde ek tümör belirteçleri.
• BT veya MR Görüntüleme: Şüpheli kitlelerin lokalizasyonu için.

CA 19-9 Yüksekliğinde Yapılması Gerekenler

• Gastroenteroloji veya Onkoloji Konsültasyonu: Altta yatan nedenin araştırılması için.
• Endoskopik Retrograd Kolanjiyopankreatografi (ERCP): Safra yolu ve pankreas kanalının değerlendirilmesi.
• PET-CT: Metastaz taraması için kullanılabilir.

CA 19-9’un Sınırlılıkları

• Erken evre kanserleri atlayabilir.
• Kanser dışı birçok durumda yükselebilir.
• Lewis antijen negatif bireylerde güvenilir değildir.