Çene Ameliyatı Nedir?

Yüz bölgesinde bulunan kemiklerin en hareketlisi olan çene kemiği, tıp dilinde Mandibula olarak isimlendirilir. Kafatası eklemleriyle bağlantılı olan çene kemiği özellikle alt çenedeki eklemin özellikleri sayesinde birçok yöne hareket etmektedir. Yaşamsal faaliyetlerin devam etmesi için önemli bir yere sahip olan çenenin insanların yüzündeki estetik etkisi de büyüktür. Bu yüzden çene ameliyatı, çenede meydana gelen hareket kısıtlamalarını tedavi etmek ve şekil bozukluğundan kaynaklı estetik bozulmaları düzeltmeyi hedefler.

Çene ameliyatı, çene bölgesinde doğuştan veya zamanla oluşan bozulmaların düzeltilmesi için uygulanan cerrahi bir yöntemdir. Tıp dilinde ortognatik cerrahi adı verilen çene ameliyatı, bazı durumlarda sağlık kaygısıyla yapılırken bazı durumlarda da estetik kaygılar sebebiyle yapılmaktadır.

Alt çene, üst çene ve çift çene ameliyatı gibi çenenin farklı noktalarına uygulanan ameliyatlarla bölgesel olarak çenedeki bozukluklar düzeltilmektedir. Bununla birlikte çenenin belirttiğimiz bölümlerinde çeşitli hastalıklara ve şekil bozulmalarına yol açan birçok sebep bulunmaktadır. Bu sebepleri aşağıdaki şekilde sıralanmaktadır:

• Kalıtsal sebeplerden kaynaklanan genetik bozukluklar ve doğum esnasında yaşanan problemler.
• Çene gelişimini etkileyen problemler. Bunlar genel olarak küçük yaşlarda geçirilen ufak kazalar sebebiyle çene bölgesinde oluşan çene kemiğindeki kırıklar ve zedelenmelerdir.
• Diş sağlığı bozuklukları. Erken yaşlarda yaşanan diş çekimleri ile çenenin ve eklem noktalarının yapısının ve şeklinin bozulması.
• Bebeklik döneminde tam olarak sağlanamayan çene gelişiminin parmak emme alışkanlığı sebebiyle daha da ileri düzeyde olması.
• Dilin beklenenden daha büyük olması da çene ve eklem noktalarında gelişim ve şekil yönünden bozukluklara sebep olur.

Çene Ameliyatı Çeşitleri

Çene ameliyatları, uygulanan bölgeye ve yapılan müdahalelere göre alt şekillenmektedir. Alt çene ameliyatı, üst çene ameliyatı ve her iki çeneye de müdahale yapıldığı çift çene ameliyatı olarak adlandırılmaktadırlar.

Alt Çene Ameliyatı

Çene ameliyatlarının büyük bir bölümünü alt çene ameliyatı kapsamaktadır. Genetik faktörler ve gelişim çağında yaşanabilecek sebeplerden kaynaklı olarak küçük yaşlardan itibaren çene bozuklukları görülebilir. Çene geriliği ve alt çene eklem kemiğinin fazla büyümesi gibi bozukluklar kişinin konuşma becerilerini kısıtlarken estetik olarak da kaygı yaratabilir.

Çene yapısındaki bozukluklar, ilerleyen süreçte kişinin gelişimsel sürecine de etki eder. Alt çene ameliyatı, bütün bu bozuklukları ortadan kaldırarak gelişimsel ve estetik açıdan olumlu katkılarda bulunur. Bütün bunların tedavi edilmesi ve giderilmesi açısından uygulanan çene ameliyatı uygulamaları bu çerçevede uzman çene cerrahisi tarafından yapılmaktadır.

Üst Çene Ameliyatı

Üst çene ameliyatı da alt çene ameliyatını gerektiren durumların herhangi biri üst çene için gerçekleştiğinde yapılması gerekir. Üst çenenin öne alınması ve geriye alınması gibi estetik müdahalelerin yanı sıra konuşma ve şekil bozukluklarını tetikleyen faktörlerin ortadan kaldırılması için de üst çene ameliyatı yapılmaktadır. Ayrıca diş sağlığı açısından da önem taşıyan üst çene ameliyatı, dişlerde görülen ve çeneye akseden herhangi bir rahatsızlık sebebiyle de tedavi edilmesi gerekir.

Ağız içerisinden üst dudak bölgesine uygulanan müdahaleyle yapılan üst çene ameliyatı çenenin enlemesine kesilmesi işlemidir. Bu kesme işlemi sonucunda çenenin ileri olması durumunda çene geri alınır veya çene uzunsa kısaltılır.

Çift Çene Ameliyatı

Hem alt çene hem de üst çeneye işlem yapılması çift çene ameliyatı olarak adlandırılmaktadır. İki bölüme birlikte uygulanan işlem sayesinde çenenin ideal pozisyona ulaşması sağlanır. Bu çerçevede çift çene ameliyatı tek başına alt çene veya üst çene ameliyatının yeterli olmadığı durumlarda uygulanmaktadır. Çift çene ameliyatı aşağıdaki durumlarda gerekli görülmektedir:

• Ortodontik tedavinin tek başına çene problemlerini çözmekte etkisiz kaldığı durumlarda,
• Alt ve üst çeneye bağlı olarak dişlerin aynı hizada olmadığı ve bu çerçevede gerçekleşen çene bozukluklarının giderilmesinde,
• Estetik kaygılar sebebiyle özellikle yüz bölgesinin estetik görünümünün değiştirilmesi hedeflendiğinde,
• Solunum yoluna bağlı olarak bazı nefes alma ve solunum rahatsızlıklarının giderilmesinde,
• Alt ve üst çeneye bağlı olarak devamlı hale gelen çene ağrılarının giderilmesinde çift çene ameliyatı uygulanmaktadır.

Çene Ameliyatı Nasıl Yapılır?

• Çene ameliyatı alt taraf ve üst taraf olarak iki farklı şekilde yapılmaktadır.
•  Alt çene ameliyatı ağız bölgesinden çene bölgesine girilerek her iki taraftaki fazlalık kemiklerin kesilmesi ve çenenin ileri veya geri alınmasıyla yapılır.
• Alt çene ameliyatlarında ameliyata başlamadan önce ısırma plağı dişlere yerleştirilir. 
• Bu şekilde alt çene ile ısırma pozisyonunun tam noktası tespit edilir.
• Bu işlemden sonra alt çene ve üst çene arasında kemik bütünlüğünü sağlamak için birbirinden ayrılan iki kemik vidalarla birbirine monte edilir.
• Bu işlemde kullanılan vidalama yöntemi ise boyundan çene hizasında açılan oldukça küçük iki delik ile kemiklere yerleştirilir. Bu deliklerin izleri boyunda bir müddet sonra kaybolur.
•  İleri veya geri olmayan çenelerde eğrilik ve farklı şekil bozuklukları varsa düzeltilerek işlem tamamlanır.
• Üst çene ameliyatları ise yine ağız içerisinden üst çene bölgesinde dudağın tabanından kesme işlemi uygulanarak yapılır.
•  Üst çene uzunsa fazlalıklar kesilerek alınır, çene ileri veya gerideyse durumuna göre ileri veya geri alınır.
• Üst ve alt çene arasında uyumsuzluk ve hiza yönünden problem olduğu durumlarda çenenin ideal ölçüsüne göre alt çene veya üst çene ameliyatında hizalama işlemi de yapılır. Bu çerçevede hangi çene ileri veya gerideyse o bölgeye uygulanan cerrahi müdahale ile çenede ki fazla kemikler kesilir ve iki çene de aynı hizaya getirilir.

Çene Ameliyatı Kimlere Yapılamaz?

Çene ameliyatı hemen herkese yapılmaktadır. Bununla birlikte aşağıda saydığımız kişilere de çene ameliyatı önerilmez:

• Diş hekimi ve çene cerrahı önerisi olmaksızın ortodontik tedavi neticesinde diş telleriyle dişleri hazırlanmamış kişilere, 
• Psikiyatrik sorunları ileri derecede olan kişilere, 
• Yüksek tansiyon ve kalp hastalığı olan kişilere,
• Fiziksel gelişimini tamamlamamış çocuklara tıbbi gereksinim olmaksızın,
• Şeker hastalığı olanlara
• Ayrıca çene bölgesinde herhangi bir rahatsızlık olmayıp sadece estetik kaygılarla yapılacak çene ameliyatı uygulaması önerilmemektedir.

Çene Ameliyatı Öncesi Sonrası

Çene ameliyatı öncesinde hastanın ameliyat olup olmayacağını belirlemek amacıyla ortodontist tarafından ortodonti muayenesi yapılır. Ortodontik tetkiklerden sonra hastanın çene ameliyatı olup olmamasına karar verilmektedir. Bununla birlikte gerekli durumlarda çene bölgesinden ultrason ve MR gibi çekimler de yapılarak çenenin son durumu hakkında bilgi toplanır. Bu toplanan bilgiler ışığında çene ameliyatının ne şekilde yapılacağı ile alt çene veya üst çene ameliyatının hangisinin yeterli olacağı konusunda değerlendirme yapılır.

Çene ameliyatı sonrasında ise çene bölgesinde cerrahi müdahale sebebiyle oluşan ağrılar için hastaya ağrı kesici tedavisi uygulanır. Ameliyattan bir gün sonra hastaneden taburcu edilen hasta ameliyattan sonraki bir hafta içerisinde çene ağrıları görse de bu bir müddet sonra kaybolmaktadır. Bununla birlikte beslenme konusunda da sadece sıvı ile beslenme yöntemi uygulanmaktadır.  

Yine çene ameliyatı sonrası dikişler üç veya beş haftalık süre içerisinde kendiliğinden erimektedir. Bazı durumlarda ameliyattan bir hafta sonra doktor tarafından dikişler de bulunmaktadır. Ameliyat sonrasında dikişlerin oynaması veya zorlanması gibi durumlar ameliyat bölgesini sıkıntıya sokmaktadır.

Çene Ameliyatı Riskleri

Çene ameliyatlarında her cerrahi operasyonda görülebilen riskler mevcuttur. Bu çerçevede risklerin minimum seviyede tutulduğu çene operasyonları hasta üzerinde genel anestezi uygulanarak yapılmaktadır. Bu çerçevede çene ameliyatları aşağıdaki riskleri taşımaktadır:

• Çene ameliyatında sonrasında bulantı ve kusma durumları görülmektedir. 
• Ameliyat bölgesinde şişlikler görülmektedir ancak çift çene ameliyatı sonrası şişlikler doğaldır ve iyileşme sürecinde kendiliğinden kaybolur.
• Çene ameliyatı sonrası his kaybı genelde alt dudak bölgesinde görülmektedir. Tam duyu kaybı ise çok nadir durumlarda görülmektedir.
• Yüz ve çene bölgesinde çene ameliyatı sonrası uyuşukluk görülme ihtimali yüksektir.
• Alt çene kemiğinin içinden geçen ve alt dudak ile alt dişlerin duyusunu veren sinir ameliyat sırasında hassasiyetle korunur. Sinirin zarar görüp görmediği ameliyatın her aşamasında kontrol edilir. 
• Çok nadir de olsa bu sinirin sıkışıp zarar görme ihtimali olmaktadır. Bu durumda ise sinir mikro cerrahi yöntemiyle tedavi edilmektedir.

Çene Ameliyatı Sonrası İyileşme Süreci

• Çene ameliyatı sonrasında hastalar genellikle bir gün boyunca hastanede gözetim altında tutulurlar. 
• Bir günden sonra taburcu edilen hastalara çene bölgesinde cerrahi müdahale sonucunda oluşan ağrıları hafifletmek için ağrı kesici ve antibiyotik tedavisi uygulanır. 
• Ameliyat sonrasında yüz bölgesinde oluşacak şişme ve şekil bozukluklarını azaltacak tedaviler uygulanır. 
• Taburcu edilen hasta, 2 ile 4 gün içerisinde düzelmeleri fark etmektedir.
• Çift çene ameliyatında kemiklerin daha kolay ve çabuk kaynaşmasını sağlamak için eklem yerleri lastiklerle kaplanır ve çene sıkı sıkıya kapatılır. Bu ise 1 veya üç haftalık bir süreyi kapsar. Bu süre zarfında hastanın beslenmesi genellikle sıvı gıdalarla yapılır.

Çene Ameliyatı Sonrası Beslenme

Çene ameliyatı sonrasında dikkat edilmesi gereken noktalardan biri de beslenmedir. Ameliyat sonrasında hekimlerin tavsiyesine uyarak gerekli beslenme yöntemleri tercih edilir. Doktorlar genellikle çene ameliyatı olan kişilere birkaç gün boyunca mutlaka sıvı gıdalarla beslenmelerini önermektedirler. İlk üç günden sonra ise çene ameliyatını sıkıntıya sokmayacak şekilde yumuşak gıdalarla beslenmeye başlanmaktadır. Normal beslenme süreci ise doktor tarafından uygun görülen zamanda başlamaktadır.