Check Up

Check Up Nedir?

Evrensel adıyla bilinen Check Up taramalarının dilimizdeki karşılığı “kontrol etmek”tir. Mevcut zaman dilimde bir sağlık sorunu olmayan kişilerin riskli yaş grubunda olması, çevresel faktörlerin (meslek grubu, hava kirliliği vb.) tehdit oluşturması ve kalıtsal olarak hastalıklara yatkın olması gibi durumlar nedeniyle yapılan detaylı sağlık taramaları anlamına gelmektedir.

Check Up taramaları ile;

• Kişilerin sağlık riskleri detaylı şekilde değerlendirilebilir,
• Hastalıklar erken dönemde teşhis ve tedavi edilebilir,
• Kişinin sağlık durumu belirli periyotlarla takip edildiği için kontrol sağlanabilir,
• Risk faktörleri analiz edilerek hastalıklar oluşmadan önce gerekli önlemler alınabilir.  

Check Up taramaları yapılmadan önce detaylı hasta öyküsü alınır ve uygulanacak program tüm şartlar değerlendirildikten sonrasında belirlenir. 

Check Up Çeşitleri Nelerdir?

Check Up uygulamaları kişinin yaşı, kilosu, cinsiyeti, yaşam tarzı, sosyoekonomik şartları, kalıtsal olarak yatkın olduğu hastalıkları, meslek grubu ve yaşadığı bölgeye göre değişiklik gösterir. Genel olarak Check Up programları şu şekilde sıralanabilir:

• 40 yaş altı kadınlarda Check Up,
• +40 yaş grubunda bulunan kadınlarda Check Up,
• 40 yaş altı erkeklerde Check Up,
• +40 yaş grubu erkeklerde Check Up,
• +50 yaş grubunda bulunan kişilerde Check Up,
• Detaylı Check Up programları,
• Çocuk Check Up programları,
• Sağlık ocağı Check Up programlarıdır.

Uygulanacak Check Up programının içeriği kişiden kişiye değişiklik gösterebilir. Bu noktada ayırt edici noktalar ise şu şekilde sıralanabilir:

• Kişinin alkol, sigara ve madde kullanma alışkanlığının olup olmadığı,
• Günlük yaşam tarzının hareketli ya da hareketsiz olması,
• Yapılan mesleğin riskli grupta bulunup bulunmaması,
• Kişinin yaşı, kilosu, boyu ve cinsiyeti gibi etmenler,
• Kişinin aile geçmişinde bulunan kronik ve kalıtsal hastalıklar,
• Beslenme alışkanlıkları ve tercihleri,
• Yaşanan bölgedeki hava, su ve çevre kirliliği seviyesi,
• Sosyoekonomik şartlar nedeniyle değişiklik gösteren günlük yaşam kalitesi,
• Stres seviyesi,
• Psikolojik sağlık durumudur.

Check Up işlemi sırasında uygulanması gereken tetkikler, hasta öyküsü alındıktan sonrasında hekim tarafından belirlenmektedir.

Check Up Nasıl Yapılır?

Check Up taramaları, her sağlık muayenesinde olduğu gibi uzman bir hekime başvurulması ile başlamaktadır. Bu süreç için özel bir sağlık kuruluşuna başvurulmuşsa, ayrı bir departman olan Check Up Bölümü’ne başvurmak gerekir. Ancak devlete bağlı olarak hizmet veren bir hastaneden hizmet alınacaksa Dahiliye (İç Hastalıkları) uzmanlarından yardım alınmalıdır. Check Up sürecinde izlenmesi gereken adımlar ise şu şekilde sıralanabilir:

• Detaylı hasta öyküsü ve aile üyelerinin genel sağlık durumları hakkında bilgi alınması,
• Fiziki muayene uygulanması,
• Risk faktörlerinin ve görülmesi muhtemel olan sağlık problemlerinin tespit edilmesi,
• Gerekli tetkikler için hastaya laboratuvar testlerinin uygulanması,
• Gerek görülmesi halinde tıbbi görüntüleme tetkiklerinin uygulanması,
• Alanında uzman hekimlerin muayene ve değerlendirme yapabilmeleri için hasta sevkinin gerçekleştirilmesi,
• Yapılan tüm tetkik ve muayene sonuçlarının Check Up sürecinden sorumlu hekime iletilmesi,
• Tüm sonuçlar değerlendirildikten sonrasında risk faktörlerinin belirlenmesi ve gereken önlemler için planlama yapılması,
• Hastaya dikkat etmesi gerekenler ve yaşam tarzında yapması gereken değişikliklerin açılması,
• Herhangi bir sağlık sorununun tespit edilmesi durumunda hastanın ilgili branşa sevk edilmesi ve gerekli tedavinin başlatılması,
• Son olarak bir sonraki muayene döneminin belirlenmesidir.

Check Up uygulamaları sırasında, genel sağlık muayeneleri dışında herhangi bir işlem uygulanmamaktadır. Her sağlık kontrolünde olduğu gibi hastadan idrar, kan, dışkı numuneleri alınır; tıbbi görüntüleme teknikleri uygulanır ve fiziki muayeneler gerçekleştirilir. Check Up sürecinde farklı olan tek durum ise kısa süre içerisinde birden fazla branş hekimi tarafından muayene edilmektir.  

Check Up Neleri Kapsar?

Check Up işlemleri, kişinin ihtiyaçlarına bağlı olarak farklı programlar halinde sunulmaktadır. Program içerikleri ise kısaca şu şekilde açıklanabilir:

• 40 Yaş Altı Kadınlarda Check Up: Yılda 1 kez tekrarlanması yeterli olan sağlık taramalarıdır. Jinekolojik muayene, kan tahlili, akciğer grafisi, idrar tahlili, hasta öyküsü, meme muayenesi, genel sağlık değerlendirmesi ve akciğer grafisi gibi temel muayene işlemleri uygulanır.
• +40 Yaş Grubu Kadınlarda Check Up: Her sene 1 defa uygulanması gereken muayenelerdir. Mamografi, kan tahlili, genel sağlık değerlendirmesi, idrar tahlili, hasta öyküsü, jinekolojik muayene, EKG, gaita (dışkı) tahlili ve akciğer grafisi gibi muayeneleri içerir. 
• 40 Yaş Altı Erkeklerde Check Up: Her sene düzenli olarak bir kez kan tahlili, genel sağlık değerlendirmesi, akciğer grafisi ve idrar tahlilinin yapıldığı tarama programlarıdır. 
• +40 Yaş Grubu Erkeklerde Check Up: Senede 1 defa kan tahlili, ürolojik muayene, EKG, kan tahlili, gaita (dışkı) tahlili, idrar tahlili ve akciğer grafisi gibi işlemlerin uygulandığı programlardır.
• +50 Yaş Grubunda Bulunan Kişilerde Check Up: Diğer Check Up taramalarına ilave olarak endoskopi, prostat muayenesi ve kolonoskopi işlemlerinin yapıldığı programlardır.  
• Detaylı Check Up Programları: Kan tahlilleri, fiziki muayene, böbrek fonksiyon testleri, diyabet testi, psikolojik değerlendirme, karaciğer fonksiyon testleri, kolesterol ve kan lipid ölçümleri, idrar tahlili, göz muayenesi, EKG, işitme testi, mineral ve vitamin tahlilleri, kanser taramaları, efor testi, diş muayenesi ile tıbbi görüntüleme (ultrason, BT, röntgen vb.) testlerinin yapıldığı programlardır. 
• Çocuk Check Up Programları: Risk grubunda bulunan çocukların genel sağlık durumlarını izlemek adına uygulanan işlemlerdir. Diş muayenesi, EKG, diyetisyen kontrolü, kardiyoloji testleri, pediatrik muayene, idrar ve kan tahlili, büyüme ve gelişim kontrolü gibi değerlendirmeleri içerir.
• Sağlık Ocağı Check Up Programları: Aile Hekimi uygulamasına geçildikten sonrasında yürürlüğe girmiş programlardır. Bu işlem için kişiler aile hekimlerinden randevu alarak, Aile Sağlık Merkezlerine başvurmalıdır. İşlem sırasında risk faktörleri belirlenir ve hasta öyküsü alınır. Ardından tansiyon ölçümü, kolesterol ve kan lipid testleri, kan şekeri ölçümü, idrar tahlili, kan tahlili, böbrek fonksiyon testleri, EKG, kanser taramaları, çocuklarda büyüme ve gelişim takibi ile karaciğer işlev testleri uygulanmaktadır.

Check Up taramalarının kapsamı ve sıklığı, kişinin genel sağlık durumuna bağlı olarak değişiklik gösterir. Bu nedenle program sırasında uygulanan testlerde artış ya da düşüş görülmesi olağan bir durumdur.

Check Up Nerede Yaptırılır?

Ülkemizde Check Up uygulamaları şu sağlık kuruluşlarında yapılmaktadır:

• Aile Sağlık Merkezleri,
• Özel hastaneler,
• Özel Check Up merkezleri,
• Check Up ünitesi bulunan sağlık kuruluşları,
• Ortak Sağlık ve Güvenlik Birimi (OSGB) hizmeti veren kuruluşlardır.

Devlet hastanelerinde Check Up yapılmamasının sebebi, oluşan yoğunluğa bağlı olarak meydana gelecek olan hizmet kalitesindeki düşüşün önlenmesidir. Kişiye özel aile hekimi uygulaması sayesinde bu hizmet, Aile Sağlık Merkezlerinde verilmektedir.