Dirsek Çıkması

Dirsek Çıkması Nedir?  

Eklem yüzeylerinin ayrılması çıkık olarak adlandırılır. Dirsek çıkması / dirsek çıkığı dirsek eklemini oluşturan eklem yüzeylerinin ayrılmasıdır. Dirsek travmaya sıklıkla maruz kalabilen ve vücutta çıkığın en çok görüldüğü bölgelerden biridir. Dirsek çıkması spor yaralanmaları, trafik kazaları, el açıkken düşme gibi travmalar sonucu oluşur. 

Dirsek çıkıkları basit çıkık ve kompleks çıkık olarak sınıflandırılır. Basit dirsek çıkıklarında yumuşak doku hasarı görülebilir, kompleks dirsek çıkığında ise dirsekteki çıkığa eklem içi kırık da eşlik eder. 

Dirsek çıkması yaralanmanın boyutu ve çıkığın şekline göre ameliyatsız veya ameliyatla tedavi edilir. Basit çıkıkların birçoğu bir manevrayla çıkığın düzeltilmesi şeklinde ameliyatsız olarak yapılır. Kırıkların, bağ yaralanmalarının eşlik ettiği bazı çıkıklarda ve çıkığın ameliyatsız olarak düzeltilemeyeceği durumlarda ise cerrahi tedavi seçeneğine geçilir. 

Dirsek Çıkması Belirtileri Nelerdir? 

Dirsek çıkığı oluştuğunda dirsekte hareket kısıtlılığı, kolun bükülmesinde başarısızlık, ağrı gibi şikayetler meydana gelir. Şekil bozukluğu ve etkilenen bölgede renk değişikliği görülebilir. 

Dirsek çıkması belirtilerinden bazıları şunlardır:

• Dirsek çevresinde ağrı
• Şişlik, ödem
• Dirseği hareket ettirmede güçlük, hareket kısıtlılıkları
• Hareketler sırasında ağrı  
• Kolun bükülmesinde başarısızlık
• Hissizlik, uyuşukluk
• Morarma, renk değişimi
• Şekil bozuklukları

Dirsek Çıkması Nedenleri Nelerdir? 

Dirsek çıkması çeşitli travmalar sonucunda meydana gelir. Dirsek çıkması trafik kazaları, spor yaralanmaları, el açıkken düşme gibi travmalar sonucu oluşur. Küçük çocuklarda ise kolun çekilmesi ile dirsek çıkığı oluşabilir. Bu çıkıklar bakıcı/ dadı dirseği olarak adlandırılır. 

Dirsek çıkması nedenleri kısaca şöyle sıralanabilir:

• El açıkken düşme
• Trafik kazaları
• Spor yaralanmaları
• Çocuklarda kolun çekilmesi
• Çeşitli travmalar
• Düşme
• Darbe alma                                                                                                                                 

Dirsek Çıkması Teşhisi 

Dirsek çıkması teşhisi için hastalık hikayesi alınır, fiziksel muayene yapılır. Görüntüleme yöntemlerine başvurulur. 

Hastalık hikayesi alınarak yaralanmanın ne zaman, nasıl gerçekleştiği ve hastanın şikayetleriyle ilgili bilgi edinilir. Ayrıca hastanın sahip olduğu hastalıklar, alerjiler, kullandığı ilaçlar ve tıbbi soy geçmişi hakkında bilgiler alınır. 

Fiziksel muayene: Deformite/ şekil bozuklukları, morarma renk bozuklukları gözlemlenir. Dirsek çevresi ayrıntılı muayene edilir. Damar- sinir yaralanması olup olmadığı belirlenmesi amacıyla sinirler muayene edilir, nabız kontrol edilir, dolaşım değerlendirilir. 

Dirsek çıkması teşhisi için sık kullanılan görüntüleme yöntemleri şunlardır:

Direkt Grafi/ Röntgen ile Görüntüleme: Kemik yapının görüntülenmesinde etkilidir. Dirsek çıkığına kırık eşlik edip etmediğinin ve çıkık doğrultusunun belirlenmesi için röntgen ile görüntülemeye başvurulur. 

Bilgisayarlı Tomografi (BT) ve Manyetik Rezonans( MR) ile Görüntüleme: Çıkık dirseği yerine oturtma işleminden sonra ve ameliyat gerekliyse ameliyattan önce yumuşak doku hasarının görüntülenmesi ile çıkık hakkında daha detaylı bilgi edinmek amacıyla bilgisayarlı tomografi (BT) ve manyetik rezonans( MR) ile görüntüleme yöntemlerine başvurulur.  

Dirsek Çıkması Tedavisi 

Dirsek çıkması tedavisi alınan travmaya ve oluşan yaralanmalara bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Kırıkların eşlik etmediği basit dirsek çıkıklarında çıkığın yerine oturtulması ve ardından kolun atele alınması yeterli olabilirken kapalı olarak düzeltilemeyen çıkıklar ile kırık ve bağ yaralanmaların eşlik ettiği tablolarda ameliyat gerekebilir.  

Bir travma sonrasında dirseğinde hareket kısıtlılığı, ağrı, şekil bozukluğu gelişen kişiler hemen bir sağlık kuruluşuna başvurmalıdır. Hastaneye etkilenen bölgeyi hareketsiz olacak şekilde olduğu gibi sabitleyerek gidilmelidir ve çıkan dirseği oturtmaya/ düzeltmeye çalışılmamalıdır. Doktor yaptığı muayene sonucunda çıkık için uygun tedavi şeklini belirler.  

Dirsek çıkması tedavisi kapalı redüksiyonla ameliyatsız olarak yapılabilir. Kapalı redüksiyon bir manevrayla çıkığın ameliyatsız olarak yerine oturtulması işlemidir. Bu işlem ağrılı olabilir, gerekli görülürse işlem öncesinde alan bölgesel anesteziyle uyuşturulur ve genel anestezi verilebilir. Dirsek çıkması kapalı redüksiyonla yerine oturtulduktan sonra doktorun önerisine göre kolun birkaç hafta atel veya alçıda kalması gerekebilir. Bu hareketsizlik süresinin olumsuz etkileri olan hareket kısıtlılıkları ve eklem sertliklerinin oluşmasını önlemek için fizik tedavi önerilebilir. Ağrı ve ödemi bulunan kişiler buz uygulayarak ödem ve ağrı şikayetlerinde azalma elde edebilir.  

Kırıkların, bağ yaralanmalarının eşlik ettiği bazı çıkıklarda ve çıkığın ameliyatsız olarak düzeltilemeyeceği durumlarda ise hastanın sağlık durumu ve iyileşme sonrası fonksiyonel hedeflerine bakılarak cerrahi tedavi uygulanır. 

Dirsek çıkığının ameliyatsız veya ameliyatla tedavisinden sonra dirsekte sertlik, hareket kısıtlılığı, fonksiyon kayıpları gibi problemlerin oluşmaması için fizik tedavi önerilir. Fizik tedaviyle normal eklem açıları korunur, ağrı ve ödem giderilir. Kaslar kuvvetlendirilerek kişi tekrarlı dirsek çıkıklarına karşı korunmuş olur. 

Dirsek çıkmasında uygulanan bazı fizik tedavi yöntemleri şunlardır:

• Dirsek çıkığı oluşan hastalara fizyoterapist tarafından çeşitli egzersizler önerilir. Normal eklem hareketlerinin ve kas kuvvetinin korunmasına, kontraktürlerin önlenmesine yönelik pasif ve aktif egzersizlere uzmanın önerdiği zaman başlanır. Kas kuvvetlendirme egzersizleri doğru zamanda uygulandığında tekrarlı çıkıkları önlemek için oldukça faydalıdır.  Fonksiyonel egzersizler ve spora yönelik egzersizler ise dirseğin fonksiyonel olarak kullanımını ve spora dönüş sürecini hızlandırır.
• Egzersizlerin yanı sıra ödem ve ağrı şikayeti için buz paketleri ve soğuk jel paketlerle soğuk uygulanabilir. Özellikle ilerleyen zamanlarda kas ağrıları ve kas gerginlikleri için de sıcak uygulanabilir.
• Manipülasyon ve mobilizasyon teknikleri fizik tedavi programında yer alabilir ve hareket kısıtlılıkları ve eklem sertlikleri için uygulanır.
• Hastanın şikayetlerine ve ihtiyaçlarına göre ağrının azaltılması veya kas kuvvetlendirmek amacıyla elektroterapi uygulanabilir 

Dirsek Çıkması Tedavi Edilmezse 

Dirsek çıkıkları tedavi edilmelidir. Dirsek çıkması tedavi edilmezse eklemde sertlik oluşabilir.

Dirsekte hareket kısıtlılığı meydana gelebilir. Hareket kısıtlılığı kişilerin günlük yaşam aktivitelerini etkiler. Sağlıklı bir kişinin gün içinde kolaylıkla yapabildiği aktiviteler hareket kısıtlılığı oluşan bir kişide güçlükle yapılır veya yapılamaz. Hareket kısıtlılığı kişide birtakım fonksiyonel kayıplara yol açar. 

Dirsek çıkıklarının birçoğu trafik kazası, düşme gibi bir travma sonucunda meydana gelir. Dirsek çıkığı tek başına görülebileceği gibi çıkığa kırık, damar ve sinir yaralanmaları eşlik edebilir. Travma sonrasında tedavi edilmeyen yaralanmalar bölgenin kanlanmasının bozulmasına, dolaşım problemlerine yol açabilir. Ayrıca travmaya bağlı sinir yaralanmaları oluştuysa hasarlı sinirin uyardığı kasların kontrolü bozulur ve hareketler etkilenir. Özellikle kırıklı çıkıkların iyi bir şekilde ve zamanında tedavi edilmemesi kişiyi fonksiyonel anlamda büyük ölçüde etkileyebilir. Tedavi edilmeyen kırıklı çıkıklar dirsekte şekil bozukluğuna, kısalığa ve eklem ağrılarına yol açabilir. 

Dirsek Çıkmasına Ne İyi Gelir?

Dirsek çıkmasında tedaviye erken başlamak ve tedaviye uyum sağlamak önemlidir. Dirsek çıkması sonrası fizik tedavi ve egzersizler iyileşme sürecini hızlandırır. Atel ya da alçı kullanımı için tedaviyi yürüten sağlık profesyonelinin önerilerine uymak, dirsek hareketlerine uzmanların önerdiği en erken sürede başlamak iyi gelir. Sporcularınsa spora dönüş zamanı için doktoruna danışması gereklidir. Sporcunun spor yapacağı zaman spor için gerekli koruyucu ekipmanları kullanması ise tekrarlı dirsek çıkıklarına karşı koruyucudur. Aynı şekilde özellikle yaşlı kişilerde düşmelerin önlenmesi gerekir. 

Dirsek çıkması sonrası iyileşmeye yardımcı ve tekrarlı çıkıkların oluşmasını önleyici bazı öneriler kısaca şöyle sıralanabilir:

• Fizyoterapistin önerdiği egzersizleri düzenli olarak yapmak: Dirsek çıkığı tedavisinden sonra mümkün olan en kısa sürede dirsek eklemi için fizyoterapistin önerdiği egzersizlerin yapılması gereklidir. Yapılan egzersizler eklemlerde ağrı ve eklem sertliklerinin önlenmesine yardımcı olur. Ayrıca kol atelde iken diğer eklemlerin de hareket ettirilmesi gerekir.
• Kas kuvvetlendirme egzersizleri: Kasları kuvvetlendirmek tekrar bir çıkık oluşumunu önlemek için önemlidir.
• Spora dönüş için uzmanların önerilerini dinlemek: Sporcular spora dönüş zamanı için dirsek çıkık tedavi sürecini yürüten sağlık profesyonellerinin önerileri dikkate alınmalıdır.
• Spor için gerekli koruyucu ekipmanların kullanımı: Dirsek çıkığı oluşan sporcular spora geri döndüğünde tekrar bir çıkık oluşumunu önlemek için spor sırasında gerekli koruyucu ekipmanları kullanmalı, spor için uygun giysi ve ayakkabıları giymeli, spor yapılan zeminin spora uygun olmasına dikkat etmelidir.
• Fizik tedavi: Fizik tedavi çıkık sonrası hastanın fonksiyonelliğini geri kazanması ve ağrıların giderilmesi açısından oldukça faydalıdır.
• Düşmeyi önlemek: Düşmeyi önlemek tekrar bir çıkık oluşumunu önlemek için önemlidir. Kişiler düşmeye neden olabilecek hastalıkları için tedaviye başlamalıdır. Evde takılıp düşmeye neden olabilecek paspas, kilim gibi fazlalık eşyaların kaldırılması da düşmelerin önlenmesine yardımcı olur. Ayrıca evin iyi aydınlatılması da düşmelerin önüne geçmek için faydalıdır.
• Atel veya alçının doğru şekilde kullanılması: Dirsek çıkığı yerine konduktan sonra dirseğin bir süre atel veya alçıda kalması gerekir. Bu süre dirsek çıkığının durumuna göre doktor tarafından belirlenir. Atel veya alçı kullanırken doktorun önerdiği şekilde ve önerilen süre kullanmak gerekir. Ağrısı olan kişiler doktor tarafından önerilen ağrı kesicileri kullanmalıdır.

Dirsek Çıkmasına Ne İyi Gelmez?

Dirsek çıkması tedavi gerektiren bir sağlık problemidir. Dirsek çıkığı oluşan kişiler vakit kaybetmeden bir sağlık kuruluşuna başvurmalı ve dirsek çıkığı tedavi edilmelidir. Çıkığı kendi başına yerine oturtmayı denemek son derece sakıncalıdır, yaralanmalara neden olabilir. Ayrıca tedavi sürecinde doktorun önerilerini dinlememek, ateli erken çıkarmak veya geç çıkarmak dirsek çıkmasına iyi gelmez. Dirsek çıkığı oluşan sporcuların iyileşme süreci tamamlanmadan spora geri dönmeleri, kötü zeminde spor yapmaları tekrarlı çıkıklara yol açabilir. 

Dirsek çıkmasına iyi gelmeyen bazı durumlar kısaca şöyle sıralanabilir:

• Çıkığı kendi başına yerine oturtmayı denemek
• Eşlik eden kemik kırıkları ve yumuşak doku hasarı
• İyileşme süreci tamamlanmadan spora geri dönmek
• Tekrarlı yaralanmalar
• Önerilen egzersizleri ihmal etmek
• Kötü zeminde spor yapmak
• Uzman tavsiye ettiğinde hareket etmeye başlamamak, uzun süre dirseği hareketsiz bırakmak
• Atel kullanımı konusunda doktorun tavsiyesini dinlememek, ateli erken çıkarmak veya önerilen süreden daha uzun süre kullanmak
• Genetik yatkınlık
• Tekrarlı düşmeler 

Dirsek Çıkması İlaçları 

Dirsek çıkması sonrasında çıkık dirseğin yerine oturtulması için yapılan kapalı redüksiyon işleminden önce hastayı rahatlatmak ve ağrılarını azaltmak amacıyla ilaç verilebilir. Girişimsel sedasyon analjezi kapalı redüksiyonun ağrılı olacağı durumlarda uygulanır. Hastaya işlem öncesi verilen sedatif ilaçların hastanın korkması ve fazla hareket etmesinin önüne geçmek açısından faydaları vardır. Benzodiazepin sık kullanılan sedatiflerdendir. 

Opoid analjezikler de kapalı redüksiyon yapılacak hastalara verilmektedir. Analjezikler hastanın ağrısının azaltılması için verilen ağrı kesici ilaçlardır. 

Ayrıca dirsek çıkığı yerine oturtulan hastaların bir süre daha ağrı şikayeti olabilir. Ağrısı olan hastalar doktorun tavsiye ettiği ağrı kesiciler ve kas gevşeticileri kullanabilir. İbuprofen, asetominofen cinsindeki ilaçlar ağrı için kullanılabilir. 

Dirsek çıkması sonrasında kullanılacak ilaçlar için bir doktora danışılmalıdır. Bilinçsizce ilaç kullanılmamalıdır. Bilinçsiz ilaç kullanımının sağlığınıza birçok zararı dokunabilir.  

Dirsek Çıkması Ameliyatı 

Kırıkların eşlik etmediği basit dirsek çıkıkları kapalı redüksiyon işlemiyle çıkığın yerine oturtulması ve akabinde atel uygulaması ile tedavi edilir. Ancak bazı dirsek çıkıklarına kemik kırıkları, damar- sinir yaralanmaları, bağ yaralanmaları eşlik eder. 

Kırıkların ve yaralanmaların eşlik ettiği bazı çıkıklar ile dirsek çıkığının kapalı redüksiyon ile düzeltilemediği durumlarda ameliyat tercih edilir. Ameliyat hastanın yaşı, fonksiyonel hedefleri ve çıkığa eşlik eden yaralanmalara göre belirlenir. Bağ yaralanması olan kişilerde gerekli görülürse cerrahiyle bağ onarımı yapılır. 

Ameliyatla tedavi edilmesi gereken kırıklı çıkıklarda ise kırık için açık redüksiyon ve internal tespit yapılır. Bu ameliyatta kırık düzeltilir ve plak, vidalarla, tellerle tespit edilir. Ameliyattan sonra kol atel veya alçı ile sabitlenir ve dirsek doktorun önerdiği süre boyunca hareketsiz tutulur. Atel veya alçı ile dirseği sabitlemek dirsekte sertliklere ve hareket kısıtlılıklarına neden olabilir. Bu hareketsizlik sürecinin olumsuz etkilerinin önlenmesi amacıyla fizik tedavi ve egzersizlere mümkün olan en erken sürede başlanmalıdır. 

Çocuklarda Dirsek Çıkması                                      

Çocuklarda ve bebeklerde dirsek çıkması görülebilir. Dirsek çıkıkları çocukluk döneminde en sık görülen çıkıklardandır. Kol açıkken el üzerine düşme, trafik kazası ve çocuğun kolunun çekilmesi gibi durumlar çocuklarda dirsek çıkıklarına neden olur. Özellikle bebekler ve küçük çocuklarda kolun çekilmesi dirsek çıkığının sık görülen bir nedenidir. Çocuklarda dirsek çıkmasına neden olan bu tablo bakıcı dirseği veya dadı dirseği olarak adlandırılır. Dirsek çıkıklarının yerine konması kapalı manevralarla yapılır. Daha büyük çocuklarda daha çok düşme gibi travmalara bağlı çıkıklar oluşabilir. Alınan travmaya bağlı olarak kırıklı çıkıklar da oluşabilir. 

Dirsek çıkığı olan çocuklar hareketler sırasında ağrı hisseder, hareketler kısıtlanır. Dirsek çıkıkları mümkün olan en kısa sürede tedavi edilmelidir. Çocuklardaki dirsek çıkığının düzeltilmesi genellikle kapalı manevralarla gerçekleştirilir. Kapalı bir şekilde düzeltilemeyen çıkıklar, bağ hasarının ve kırıkların eşlik ettiği yaralanmalar için ameliyat gerekebilir. 

Dirsek Çıkması için Hangi Doktora Gidilir?

Dirsek çıkıklarının tedavisini ortopedi ve travmatoloji branşında uzmanlaşmış bir doktor yapar. Dirsek çıkıkları aniden oluşan ve beraberinde yaralanmaların eşlik edebileceği bir sağlık durumudur. Trafik kazası veya düşme gibi bir travma sonrasında dirseğinde hareket kısıtlılığı, ağrı bulunan kişilerin mümkün olan en kısa sürede bir sağlık kuruluşuna başvurmaları gereklidir. Travma öyküsü olan hastaların acil serviste ilk müdahaleleri yapılır. Dirsek çıkıklarının tedavisini ortopedi doktoru yürütür ancak dirsek çıkmasına eşlik eden hastalık/ yaralanmalar mevcutsa diğer branşlardan da doktorlar tedavi sürecine dahil olur. Dirsek çıkığı düzeltildikten sonra hastalara fizik tedavi reçete edilebilir. 

Dirsekte hareket kısıtlılığı ile dirsek çevresinde ağrı, şişlik, renk değişikliği oluşan kişiler vakit kaybetmeden bir sağlık kuruluşuna başvurmalıdır.