Diş Temizleme Nedir?

Diş temizletme, detertraj olarak da bilinir. Dişler üzerindeki tartarları kaldırma, diş ve kök yüzeyini düzgünleştirme işlemidir. Diş taşı temizliği 6-12 ayda bir rutin olarak herkesin yaptırması gereken bir işlemdir. Çünkü diş temizliği tek seferlik değil, sürekli bir tedavidir. Bu işlem periodontal (diş eti ve diş çevre dokular) tedavilerin temelini oluşturmaktadır.

Diş taşı temizliği ile diş ve diş eti cebi içerisindeki dental plak kaldırılarak buradaki zararlı mikroorganizmaların sebep olduğu enflamasyonun önüne geçilir. Bu tedaviler diş hekimleri tarafından yapılan rutin tedavilerdir.

Diş Taşı Nedir ve Nasıl Oluşur?

Diş taşı, ağız içi ph değişimine bağlı olarak dişler üzerine mineral, yemek artığı ve bakterileri ürünlerinin çökelerek sert, katı bir hal almasıdır. Tükürük bezlerinin ağız ortamına açıldığı alt kesici dişlerin arka yüzeyi ve üst 1. azı dişlerinin yanağa bakan yüzeyinde daha fazla bulunurlar.

Diş taşlarının miktarında gıda tüketimine bağlı olarak değişiklikler görülür. Çay, kahve, sigara gibi şeylerin tüketilmesi hem dişlerde taş oluşumunu hem de mine yüzeyinin renklenmesine neden olur.

Diş taşları, diş ve diş eti cepleri içinde bulunur ve dişler üzerinde çürükler, diş eti cepleri içinde olduğu zamanda kronik enfeksiyona neden olurlar. Temizlenmediği taktirde dişler çürüyebilir ve diş eti iltihabı ilerleyerek destek kemiğe ulaşır ve yıkar. Zamanla dişte yeterli desteğin bulunmamasından kaynaklı olarak sallanır ve düşer. Diş tartarlarının sadece diş ve çevre dokular üzerinde değil sistemik hastalıklarla da yakın ilişkisi vardır. Diyabet, kan ve kalp hastalıklarına yakalanma olasılığını arttırdığı gibi bu hastalıkların mevcudiyetinde durumun daha kötüleşmesine, kontrolün zorlaşmasına neden olur.

Diş Temizleme Nasıl Yapılır?

Öncelikle hastalardan ayrıntılı hasta hikayesi (anamnez) alınır. Varsa sistemik hastalığı (kan, diyabet, kalp hastalığı gibi) ile periodontal ilişkisine bakılır. Diş temizliği 2 alet kullanılarak yapılır. İkisini de temel mantığı aynıdır. Diş ve kökler üzerinden diş taşı ve dental plağı kaldırmaktır. Bunlar:

• Cavitron: Ultrasonik titreşimli el aletidir.
• Küret ve kretuarlar: Küretler her diş için özel olarak üretilmiştir. Kretuarlar ise bütün dişlerde kullanımı için geliştirilmiş standart el aletidir.

Rutinde cavitron aleti kullanılır. Ultrasonik titreşimler ile büyük parçalı tartarlar kırılır. Küçük parçalar ise dişler üzerinden temizlenir. Diş eti cepleri içlerine girilerek hem diş tarlar ve dental plak çıkarılır hem de mevcut iltihap giderilmiş olunur. İşlem sırasında genellikle lokal anestezi yapılmaz. Diş destek kemik kaybının çok olduğu, derin diş eti ceplerinin varlığında (6 mm’den büyük) lokal anestezi yapılabilir.

Küret ve kretuar aletlerinin çalışma mekanizması ise; alet dişlerin etrafına yerleştirilir ve çekme kuvveti ile diş üzerinden tartarlar kazınır. Bu aleti kullanırken diş minesini çizme ihtimali olabilir. Kullanımında tecrübe gerektirir.

Diş taşı temizliği tamamlandıktan sonra, dişler üzerine polisaj (cila) işlemi uygulanır. Bu işlem ile diş minesi mikron düzeyde aşındırılarak tekrardan pürüzsüz hale getirilir ve üzerindeki sarı-siyah renklenmeler (sigara, çay, kahve lekeleri) giderilir. Diş taşı temizletme sonrasında beyazlatma olarak da bilenen bir işlemdir.

Diş Temizletme Sonrası Görülebilecek Durumlar ve Dikkat Edilmesi Gerekenler

Diş taşı temizliği sonrası bazı durumlar görülebilir. Her rutin işlemde meydana gelebilir. Bunlar:

• Hassasiyet olabilir. Diş dentin dokusu üzerindeki kanalların ağız ortamına açılmasıyla sızlama meydana gelebilir. Soğuk, sıcak, sert cisimlerde ortaya çıkar. Kısa süre içerisinde geçer.
• Diş eti çekilmeleri görülebilir. Bunun miktarı diş etlerindeki enfeksiyon miktarı ile cep ve diş üzerindeki diş taşı miktarına göre değişir.
• Kısa süreli diş etlerinizde ağrı oluşabilir.
• Dişleriniz sallanıyor gibi hissedebilirsiniz. Bunun sebebi diş taşları dişleri sabit tuttuğundan dolayıdır. Diş taşları gidince dişlerde kısmen hareketlilik olur, kemik kaybı miktarına göre bu durum geçicidir.

Bütün bu durumların oluşması normaldir. Tedavi sonrasında yapılacak idameye göre hem bu durumların etkisi kısa olur hem de tekrardan diş taşı ve çürük oluşumunu azaltılır. Dikkat edilmesi gereken durumlar:

• Ağız hijyeninize önem gösterilmesi lazımdır. Günde en az 2 kere dişlerinizi fırçalanmalıdır.
• Oluşan hassasiyetin kısa sürede giderilmesi için florürlü diş macunları ve pirofosfat içerikli gargaraları kullanılabilir. Flor, dentin üzerinde açılan kanalların tıkanmasında önemlidir. Pirofosfat ise diş taşı oluşumunu doğrudan azaltır.
• Beslenme düzeninize dikkat edilmesi lazımdır. Sigara, çay, kahveyi ve karbonhidratlı beslenmeyi azaltarak diş taşı oluşumunu azaltılabilir.
• Aşırı hassasiyet durumlarında dişler üzerine flor vernikleri uygulanabilir.
• Diş etlerinde çekilme durumu olduğunda ara yüz fırçaları kullanılabilir.

Rutin Ağız ve Diş Temizliği Nasıl Olmalıdır?

Günümüzde diş fırçalama konusunda hastalar tarafından bilinen doğruların çoğu yanlıştır. Doğru diş fırçalamak ve ağız bakımı için mutlaka diş hekiminin önerileri dikkate alınmalıdır. Sadece yana veya yukarı aşağı diş fırçalamak yanlıştır. Bu teknikler hem diş üzerindeki dental plağı tam temizlemez hem de diş ve diş etlerine zarar verebilir.

Diş hekimleri tarafından önerilen ve sıkça kullanılan diş fırçalama tekniği “modifiye stillman” tekniğidir. Bu teknikte yapılan fırçalama şöyledir:

• Diş fırçasının kılları diş-diş eti birleşiminin tam ortasına 45 derecelik açıyla yerleştirilir. Bu şekilde bir miktar titreşim hareketi yapılarak diş eti cebindeki dental plak kaldırılmaya çalışılır. Daha sonra aşağı doğru rotasyon hareketi ile diş temizlenir. Bu işlem bütün dişler için tek tek yapılır. Kısaca diş etinden dişe doğru rotasyon hareketidir.

Modifiye stilman tekniği ile günde en az 2 kere florürlü diş macunları ile dişlerin temizlenmesi gereklidir. Sadece diş fırçalama ile ağız bakımı tamamlanmış sayılmaz. Her gece uyumadan önce mutlaka diş ipi kullanılmalıdır. Diş ipi sayesinde komşu dişlerin ara yüzeyleri ve diş eti papilleri temizlenmiş olunur. İlk kullanımında diş ipi, diş etlerinde ağrı ve kanama yapabilir. Lakin zamanla kanama ve ağrı gibi durumlar ortadan kalkar. Komşu dişler arasında fazla boşluk varsa veya diş eti papilleri çekilmiş ise ara yüz fırçaları kullanılabilir.

Ağızda farklı bir restorasyon varlığında rutin ağız ve diş bakımı şöyledir:

• Hareketli protezler varlığında her yemek yenildikten sonra protez ağız içinden çıkarılır ve temizlenir. Geceleri muhakkak hareketli protezleri çıkarıp temiz bir suda bekletmek gereklidir. Protezlerin temizliğinde ise yumuşak bir fırça kullanılmalıdır.
• Sabit protezlerin varlığında dişler günde en az 2 kere fırçalanmalıdır. Köprü protezlerde ise gövde altları muhakkak ara yüz fırçaları ve süper floss diş ipleri ile temizlenmelidir. Aksi hale kötü koku ve tat oluşumu görülür. Diş hekimleri mümkün olduğunca köprü gövde tasarımlarını temizlenebilir bir şekilde yaparlar.

Diş Temizleme Ne Kadar Sürer?

Diş taşı temizliği rutinde en sık yapılan tedavilerden biridir. Tedavinin süresi ağız içerisindeki diş taşlarının miktarı, konumu ve türü ile dişlerin konumu, çapraşıklığı, diş eti ceplerinin durumuna ve konulan teşhise bağlıdır. Enfeksiyon diş eti sınırını geçip destek kemiğe ulaşmış ise daha uzun sürer. Cavitron aletiyle yapılan tedaviler ortalama 20 ila 40 dakika arasında tamamlanmaktadır. El aletleriyle yapılan tedaviler biraz daha uzun sürer. Her diş taşı temizliği tek seansta bitirilmeyebilir. Birden fazla seansa ihtiyaç olunduğu durumlar vardır. Seanslar arası 10-14 günlük bir süre verilerek diş etleri kısmen iyileştikten sonra tedavide sonraki seansa geçilir.