Disleksi Testi Nedir?

Nadir görülen bir durum olan disleksi hastalığı, öğrenme güçlüğü olarak da bilinir ve bir kişinin normal bir zeka seviyesinde olmasına karşın, temel düzeyde yazma, okuma ve dil becerilerinde sorunlar yaşadığı bir durumdur. Beynin dil öğrenme işlevine sahip bölgelerinden kaynaklı bir öğrenme güçlüğü yaşayan disleksi hastaları, sözlü şekilde kelimeleri anlasalar dahi, sesler ve sözcükler arasındaki ilişkiyi kurmakta zorlanabilirler. 

Disleksi hastası çocuklar, diğer çocuklar ile aynı zeka seviyesine sahiptirler ve yaşadıkları öğrenme güçlüğünü, özel eğitim programları ile aşabilirler. Net bir tedavi olmamasına karşın disleksi, erken teşhis edildiğinde iyi sonuç alınabilen bir hastalıktır. Disleksinin erken teşhis edilemediği durumlarda ise, zaman kaybedilmiş olur ve çocuklar eğitim hayatında, birtakım zorluklarla karşılaşabilirler.

ABD’de yapılan araştırmalar, disleksi hastalarının oranının yüzde 5 ile 15 arasında olduğunu göstermektedir. Bu da disleksinin, nadir görülen bir hastalık olmadığının kanıtı niteliğidir. Yaşıtlarına göre, hafızasında yaşadığı sorunlardan ötürü öğrenim güçlüğü çeken disleksi hastalarında genel belirtiler şu şekilde ifade edilebilir:

• Bir metni düşük sesle ve çekingen bir şekilde okuma.
• Kurulan cümlelerde birtakım mantık hatalarının olması. 
• Okuma ve yazmada, akıcılıkta kusur olması.
• Sözcüklerin heceleme ve çözümleme sürecinde sorun yaşanması.
• Okunan metnin anlaşılmasında güçlük yaşanması ve dikkatin dağılması.
• Yaşıtlarına göre fiziksel aktivitelerde zayıf olması. 

Disleksinin, yukarıda yer alan önemli belirtileri, hastalığı teşhis etmede önemli bir göstergedir. Herhangi bir cerrahi ya da ilaç tedavisi ile ortadan kaldırılamayan disleksiye karşı en iyi çözüm, çocukların özel bir eğitim almasıdır. Çocuklar özel eğitim sonrasında yaşıtları ile aynı seviyeye rahatlıkla gelebilirler. Disleksinin tespiti aşamasında ise, disleksi risk faktörlerini iyi bir şekilde ortaya koyan disleksi testi önemli bir ölçümdür.

Disleksi Testi

Disleksi olup olmama konusunda, mevcut belirtiler gösteriliyorsa yapılması gereken yaşa ve döneme uygun bir disleksi testine girmektir. Disleksinin tespiti için, sadece dil becerileri değil, sosyal beceriler gibi zayıflık alanlarının da tespit için çok yönlü sorular içeren test, 20 sorudan oluşur ve “Evet”, “Hayır” gibi sade bir ölçüm modeli içerir. 

Disleksi testinde her dönem ve yaş grubuna farklı olarak, seans süreleri değişebilir, soru içerikleri ve ölçüm kriterleri farklılık gösterebilir. 6 yaş öncesi gibi dönemler için, daha çok renkler ve nesneler tabanlı temel testler uygulanır. Yetişkinlerde ise kendi zihinsel becerilerini ortaya koyabilecekleri sorular yöneltilmektedir. 

Disleksi testi, dil ve örgütsel beceri alanındaki eksiklerin tanımlanması için etkili bir araç olmasına karşın, tıbbi bir teşhis için kullanılmaz. Yalnızca, bireylerdeki birtakım eksikliklerin tanımlanması konusunda kullanılan bir ölçüttür.

Öğrenme Güçlüğü Test Çeşitleri

Öğrenme güçlüğü testi içerisinde incelenen alanlar arasında matematiksel yetenek, sosyal uyum, okuma ve yazma yer alır. Test soruları, bu konularda bireylerin bir güçlük içinde olup olmadığını gösteren bir ölçek sunar. 

Küçük yaştaki çocukların okul öncesinde de bu problemlere sahip olup olmadığını öğrenebilmek mümkündür. Özellikle 3 yaşından itibaren bu testlerin yapılması okul ve öğrenim hayatında karşılaşmaması ve yaşıtlarından geri kalmaması için çok önemlidir. Ayrıca yetişkin bireylerde de sonralardan ortaya çıkan öğrenmede zorluk durumlarını incelemek adına bu testlerin yapılması mümkündür. Öğrenme güçlüğü test çeşitleri aşağıdaki gibidir;

6 Yaş Disleksi Testi

Disleksi testi, 6 yaşından küçük çocuklar için de yapılabilir. Çocukların ilgisini toplamak adına uygun süre zarflarında uygulanan disleksi testinde, öğrenim güçlüğünün işareti olabilecek beceriler incelenir.

Yaşça küçük çocuklarda renk ve nesneler ağırlıklı bir test yapılır. Genellikle sabah saatlerinde tercih edilen 6 yaş disleksi testinde, çocukların öğleden önce enerji düzeyinin daha yüksek ve istekli olmasından yola çıkılır. 

Disleksi testinin okul öncesinde yapılmasının önemi, eğitim hayatı öncesinde öğrenme bozukluğu durumu söz konusu ise, önlemleri zaman kaybetmeden alabilmektir. Özel eğitim desteği ile ilkokula başlayan disleksi sahibi bir çocuk, iyi bir takviye eğitimle birlikte yaşıtlarının seviyesinin gerisine düşmeden okula devam edebilir. 

Yetişkinlerde Disleksi Testi

Disleksi, sadece okul çağındaki çocuklarda görülen bir durum değildir. Yetişkinlerde de disleksi sık karşılaşılabilen bir durumdur. Bu durumdan şüphe duyuluyor ve disleksi belirtileri söz konusuysa, yetişkinler için disleksi testi yapılabilir.

Okuma, yazılı anlatım ile ilgili sorunlar, topluluk önünde konuşamama gibi problemler yetişkinlerde disleksinin habercisi olabilir. Yetişkinler için hazırlanmış Vinegrad Testi, disleksi kontrolünü sağlayan testlerden biridir. 

Özel Öğrenme Güçlüğü Testi

Özel öğrenme güçlüğü, disleksinin temel özelliklerinin görülmeye devam ettiği durumlarda, sayısal, sözel ve sosyal becerilerdeki eksikliklerin tespiti açısından yapılan bir testtir. Bu testte kişinin bu eksikliklerinin kaynağının ne olduğuna dair sözlü olarak sorular sorulabilmektedir. Örnek olarak okula giden bir çocuğa okulda eğleniyor musun? Okula gitmediğin zamanlarda sıkılıyor musun? Tarzında sorular sorularak çocuğun okula gitmeyi isteyip istemediğine dair veriler elde edilmektedir.

Sözlü testten elde edilen veriler sayesinde, çocuktaki öğrenme güçlüğünün nedenleri arasında anksiyete bozukluğu, depresyon ve stres gibi olguların olup olmadığı öğrenilmektedir. Çocuğun özel öğrenme güçlüğü durumunun teşhisi ardından ona özel olarak bir tedavi süreci izlenmektedir.

Özgül Öğrenme Güçlüğü Testi

Özgül öğrenme bozukluğu, Amerikan Psikiyatri Birliği tarafından tanımlanmış ve öğrenme, eğitim konusundaki güçlüklerin, müdahale edilmesine rağmen altı aydan fazla süredir devam etmesi durumu olarak ifade edilir. Aşağıdaki durumların, gerekli girişimlere rağmen sürmesi, özgül öğrenme bozukluğundan söz etmemizi sağlar.

• Sayısal işlemlerde güçlükler.
• Yazılı ve sözel ifade de güçlükler.
• Okunan metnin anlaşılmasında güçlükler.

Özgül öğrenme güçlüğünün belirtileri, yaşa ve döneme göre de değişebilir. Okul öncesi dönemde konuşmada gecikme, sağ ve sol gibi temel yönleri karıştırma, ayakkabıların bağcıklarını bağlama gibi temel aktivitelerde sorunlar, özgül öğrenme güçlüğü belirtilerindendir.

Yapılan testler ardından devam eden bu güçlüklerin dayanağının psikolojik olgular olmadığına kesin karar verilirse kişinin nörolojik durumunun incelenmesi istenir. Hastanelerin ilgili bölümlerine yönlendirilir ve bu bölümden gelen sonuçlar ışığında tekrar inceleme yapılır.