Diyabetik nöropati, diyabetin uzun süreli yüksek kan şekeri seviyelerine bağlı olarak sinirlerde meydana gelen hasarı ifade eder. Diyabet hastalarının yaklaşık %50’sinde görülen bu komplikasyon, özellikle ayaklar ve ellerde ağrı, uyuşma ve fonksiyon kaybına yol açabilir. Bu makalede, diyabetik nöropatinin türleri, belirtileri, teşhis yöntemleri ve güncel tedavi seçeneklerini detaylı bir şekilde ele alacağız.

Diyabetik Nöropati Türleri
Diyabetik nöropati, etkilenen sinirlerin türüne ve vücuttaki dağılımına göre dört ana başlıkta incelenir:

1. Periferik Nöropati: En yaygın tiptir. Ellerde ve ayaklarda karıncalanma, yanma hissi veya ağrı ile karakterizedir.
2. Otonom Nöropati: Sindirim sistemi, mesane ve kalp fonksiyonlarını kontrol eden sinirleri etkiler.
3. Proksimal Nöropati: Kalça, uyluk veya kalçada şiddetli ağrı ve kas güçsüzlüğüne neden olur.
4. Fokal Nöropati: Tek bir siniri hedef alır (örn. yüz siniri felci).

Diyabetik Nöropati Belirtileri

• Periferik Nöropati:

  • Ayaklarda veya ellerde yanma, karıncalanma
  • Dokunmaya aşırı hassasiyet
  • Gece artan ağrılar
  • Kas güçsüzlüğü ve denge kaybı

• Otonom Nöropati:

  • Mide bulantısı, şişkinlik veya kabızlık
  • İdrar yapmada zorluk
  • Ani tansiyon düşüşleri (ortostatik hipotansiyon)
  • Terleme bozuklukları

Teşhis Yöntemleri
Diyabetik nöropati tanısı için nörolojik muayene ve çeşitli testler kullanılır:

• Sinir İleti Çalışmaları (EMG): Sinirlerin elektriksel aktivitesi ölçülür.
• Monofilament Testi: Ayaklardaki dokunma hissi kontrol edilir.
• Kantitatif Duyu Testi: Sıcaklık ve titreşim algısı değerlendirilir.
• Otonom Testler: Kalp atış hızı ve terleme yanıtı analiz edilir.

Tedavi Seçenekleri
Diyabetik nöropati tedavisi semptomların kontrolü ve hastalığın ilerlemesinin yavaşlatılmasına odaklanır:

• Kan Şekeri Kontrolü: HbA1c seviyesinin %7’nin altında tutulması hedeflenir.
• Ağrı Yönetimi:
  • Antidepresanlar (Amitriptilin) veya antiepileptikler (Gabapentin)
  • Topikal kremler (Kapsaisin)
• Fizik Tedavi: Denge egzersizleri ve kas güçlendirme programları.
• Alternatif Terapiler: Akupunktur veya transkutanöz elektriksel sinir stimülasyonu (TENS).

Önleme Stratejileri
Diyabetik nöropati riskini azaltmak için şu adımlar önerilir:

• Düzenli Kan Şekeri Takibi: Günde en az iki kez kan şekeri ölçümü.
• Ayak Bakımı: Her gün ayakların kontrol edilmesi ve nemlendirilmesi.
• Sağlıklı Beslenme: Rafine şekerden uzak, lifli gıdalar ve omega-3 içeren besinler.
• Sigara ve Alkol Tüketiminin Sınırlanması: Sinir hasarını hızlandıran faktörlerden kaçınmak.

Yaşam Tarzı Önerileri
Diyabetik nöropati ile yaşam kalitesini artırmak için:

• Uygun ayakkabı seçimi ile ayak yaralanmaları önlenmeli.
• Düşük etkili egzersizler (yüzme, yoga) tercih edilmeli.
• Stres yönetimi için meditasyon veya nefes teknikleri uygulanmalı.

Diyabetik nöropati, erken müdahale ile kontrol altına alınabilir. Belirtiler ortaya çıktığında endokrinoloji veya nöroloji uzmanına başvurmak, kalıcı hasarı önlemede kritik rol oynar.