Diz protezi, diz ekleminde ileri derecede hasar gören kıkırdak ve kemik dokusunun cerrahi yöntemlerle değiştirilmesi işlemidir. Özellikle osteoartrit, romatoid artrit veya travma sonrası gelişen eklem deformitelerinde, hastanın hareket kabiliyetini yeniden kazanması ve ağrılarını azaltmak için uygulanır. Bu makalede, diz protezi ameliyatının kimlere uygun olduğu, ameliyat süreci, iyileşme dönemi ve dikkat edilmesi gerekenler hakkında detaylı bilgiler bulabilirsiniz.
Diz Protezi Kimler İçin Uygundur?
Diz protezi ameliyatı, konservatif tedavilerle (fizik tedavi, ilaçlar) ağrı kontrolü sağlanamayan hastalarda tercih edilir. İleri derecede eklem kıkırdağı aşınması, gece uyandıran diz ağrısı, merdiven inip çıkmada zorluk veya dizde şekil bozukluğu olan kişilerde cerrahi seçenek değerlendirilir. Ancak ciddi kalp-akciğer hastalığı, enfeksiyon veya kontrolsüz diyabet gibi durumlarda ameliyat riskli olabilir.
Ameliyat Öncesi Hazırlık Süreci
Ameliyat öncesinde hastanın genel sağlık durumu detaylıca değerlendirilir. Kan testleri, EKG ve akciğer grafisi gibi tetkiklerle cerrahi riskler analiz edilir. Sigara kullanımı varsa bırakılması, kilo problemi olan hastalarda diyet programı ve enfeksiyon riskini azaltmak için cilt temizliği önerilir. Ayrıca ameliyat sonrası kullanılacak koltuk değneği veya yürüteç gibi ekipmanlar önceden temin edilmelidir.
Diz Protezi Ameliyatı Nasıl Yapılır?
Ameliyat genellikle genel veya spinal anestezi altında gerçekleştirilir. Cerrah, diz eklemine ulaşmak için yaklaşık 15-20 cm’lik bir kesi yapar. Aşınmış kıkırdak ve kemik dokusu çıkarılarak yerine metal ve polietilenden oluşan protez yerleştirilir. İşlem sonrası kesi dikilir ve drenaj tüpü takılabilir. Ameliyat süresi ortalama 1.5-2 saat sürer.
Ameliyat Sonrası İyileşme Dönemi
- İlk 24 Saat: Ağrı kontrolü için epidural kateter veya ağızdan ağrı kesiciler kullanılır. Bacak yüksekte tutularak şişme önlenir.
- 1. Hafta: Fizik tedavi başlar. Dizin bükülme açısını artırmaya yönelik pasif egzersizler yapılır.
- 2-6 Hafta: Koltuk değneği desteğiyle yürüme pratiği başlar. Merdiven çıkma ve oturup kalkma egzersizleri eklenir.
- 3. Ay: Çoğu hasta günlük aktivitelerine dönebilir. Yüzme veya düşük tempolu bisiklet önerilir.
Riskler ve Olası Komplikasyonlar
- Enfeksiyon (protezin çıkarılmasını gerektirebilir)
- Derin ven trombozu (pıhtı oluşumu)
- Protezde gevşeme veya aşınma (10-15 yıl sonra revizyon gerekebilir)
- Dizde sertlik veya hareket kısıtlılığı
Diz Protezi Sonrası Yaşam Tarzı Önerileri
Protezin ömrünü uzatmak için düşük etkili sporlar (yürüyüş, yüzme) tercih edilmeli, aşırı kilo alımından kaçınılmalıdır. Yüksek riskli aktiviteler (koşu, tenis) ekleme aşırı yük bindirebilir. Düzenli kontrollerle protezin durumu ve kemik sağlığı izlenmelidir.
Fizik Tedavinin Rolü
Ameliyat sonrası fizik tedavi, kas gücünü artırmak ve eklem hareket açıklığını korumak için kritiktir. Haftada 3-4 kez yapılan özel egzersizler, dizin esnekliğini geri kazandırır. Fizyoterapist eşliğinde yürüme eğitimi, denge ve koordinasyonu iyileştirir.
Beslenme ve Kemik Sağlığı
Kalsiyum ve D vitamini takviyeleri, kemik-protez bağlantısını güçlendirir. Protein açısından zengin beslenme (yumurta, balık), kas onarımını hızlandırır. Antioksidan içeren meyve-sebzeler ise enfeksiyon riskini azaltır.
Başarı Oranları ve Hastaların Beklentileri
Diz protezi ameliyatlarının %90’ından fazlasında ağrıda belirgin azalma ve hareket kabiliyetinde artış gözlenir. Ancak protez ömrü ortalama 15-20 yıl olduğundan, genç hastalarda revizyon cerrahisi gerekebilir.