DSA

DSA Nedir?

Vücuttaki damarsal yapı ve lezyonların görüntülenmesi ve incelenmesinde kullanılan yönteme anjiyografi denmektedir. İki çeşit anjiyografi yöntemi bulunmaktadır. Bunlardan biri sadece toplardamarların görüntülenmesi için kullanılan flebografi yöntemi, diğeri ise hem atardamar hem de toplardamarların görüntülenmesi için kullanılan dijital subtraktion anjiyografisi yöntemidir.

Dijital subtraktion anjiyografisi kısaca DSA (Digital Subtraction Angiography) olarak adlandırılmaktadır. DSA sonucunda elde edilen görüntü sayısal bir bilgidir. 1980’li yıllardan itibaren kullanılmaya başlanan DSA görüntülemenin amacı etrafındaki kemik ve diğer dokular nedeniyle görüntülenemeyen damarsal yapıların görüntülenmesidir. Dijital subtraktion anjiyografisi ile atardamarlara kontrast madde verildikten sonra damarlar ayrıntılı bir şekilde görüntülenebilir hale gelmektedir. Tanı ve teşhis fonksiyonunun yanında, DSA ile daralmış olan damarların olması gereken genişliğe ulaşması da sağlanabilmektedir.

Dört çeşit anjiyografi bulunmaktadır:

• Koroner anjiyografi kalp ve kalbi besleyen damarlarda,
• Serebral anjiyografi boyun ve beyin damarlarında
• Periferik anjiyografi kol ve bacak damarlarında
• Visseral anjiyografi böbrek, akciğer, karaciğer gibi iç organlarda kullanılır. 

DSA Anjiyografinin Avantajları

1. Anjiyografi sırasında damarların anatomisinin daha detaylı şekilde incelenebilmesi için özel işlemler de yapılabilmektedir.
2. Hem hasta hem de doktor ve ekibi klasik anjiyografiye göre daha az radyasyona maruz kaldığı için daha güvenli bir yol olduğu bilinmektedir.
3. İşlem öncesi veya sonrasında hastaneye yatış yapılması gerekmemektedir. Yani ayakta tedavi edilen hastalarda da işlem yapılabilir.
4. İşlem hastaya kolayca anlatılabilmektedir. Bu nedenle hastalar DSA işlemine daha sıcak bakmaktadırlar. 
5. Kısa aralıklarla tekrar edilebiliyor olması hastanın durumunu gözlemleme ve tedavi açısından büyük önem taşımaktadır.
6. Kullanılan bilgisayarların elde edilen görüntülerdeki istenmeyen yapıları silebilmesi sayesinde işlem daha rahat yapılabilmektedir.

DSA Anjiyografi Nasıl Yapılır?

DSA radyoloji uzmanı, radyoloji teknisyeni ve hemşireden oluşan bir uzman ekip tarafından yapılmaktadır. Anjiyografinin aşamaları aşağıdaki gibidir:

1. İşlem koltuk altı, el bileği veya kasık bölgesinden yapılmaktadır. Hasta için en doğru olan bölgeyi doktor seçmektedir.
2. Seçilen bölge sterilize edilir. Bu işlemden sonra kateter yerleştirilir, deri ve deri altına lokal anestezik bir madde verilmesiyle bölgenin uyuşması sağlanır.
3. Bir iğne ile damara girilir. Doktor monitörden yapılan işlemleri takip ederken, kateter hedeflenen damarın içine yerleştirilir.
4. Kontrast madde enjekte edilerek damarların filmi çekilir. 
5. Kanın durması için yaklaşık 10 dk beklenir ve ardından hasta istirahat edeceği odaya alınır.

DSA Anjiyografi İşleminin Riskleri

Kontrast Madde Reaksiyonları:

• Anafilaktoid reaksiyon
• Solunum yollarında spazma bağlı solunum sıkıntısı
• Hapşırma, vücutta kızarıklık ve kaşınma gibi alerjik reaksiyonlar
• Bulantı ve kusma
• Geçici böbrek yetmezliği
• Düşük tansiyon, kalp ritim bozukluğu
• İşlem yapılan bölgede sıcaklık ve ağrı hissi

Giriş Yeri İle İlgili Komplikasyonlar:

• Diseksiyon
• İşlemin yapıldığı bölgede enfeksiyon kaynaklı ağrı, akıntı ve apse
• Damar tıkanması ve daralması
• Anevrizma, psödoanevrizma, sinir zedelenmesi
• Kanama
• Kateterin damardaki kan akışının kesilmesine neden olması 
• Spazm ya da pıhtılaşma ve buna bağlı olarak o bölgede hasar oluşması

Kateter İle İlgili Komplikasyonlar:

• Tel ya da kateterin kopup, damarın içinde kalması
• Diseksiyon ( kateter ya da telin damar duvarına girmesi sonucu damar duvarında ayrılma)

DSA İşlemi Öncesinde Neler Yapılmalıdır?

DSA anjiyografi işlemini yapacak olan doktor hastanın alerjileri, kullandığı ilaçlar ve kronik hastalıkları hakkında bilgilendirilmelidir. İşlem öncesinde gereken testler (hemostaz, bulaşıcı hastalıklar vb.) yaptırılmalıdır. Çıkan test sonuçlarına göre eğer kullanılıyorsa doktorun bilgisi dahilinde kan sulandırıcı ve pıhtılaşmayı engelleyen ilaçların kullanımına ara verilebilmektedir. Ancak hastanın kullanıyor olduğu kalp ve tansiyon ilaçlarının kullanımında bir değişiklik yapılmaz. İşlem öncesinde en az 8 saat aç kalma şartı olduğu için, kullanma zorunluluğu olan ilaçlar içilirken yutmaya yardımcı olacak en az miktarda su içilmelidir. Şeker hastaları ise kullandıkları ilaçlar hakkında doktoru bilgilendirmeli ve açlık şartı nedeniyle işlem öncesinde ilaç kullanımına ara vermelidirler. Bunlar dışında yapılması gereken tek şey ise işlemden bir gün önce kateterin yerleştirileceği bölgenin tıraş edilmesi gerekmektedir. 

DSA İşleminden Sonra Nelere Dikkat Edilmelidir?

Anjiyografi işleminden sonra ilk olarak giriş yapılan bölgeye el ile baskı yapılarak mevcut kanama durdurulmaktadır. Ancak bu aşamadan sonra tekrar bir kanama ile karşılaşmamak için o bölge üzerine kum torbası konmaktadır. Eğer hasta normal bir damar yapısına sahipse işlemden 6-7 saat sonra kum torbası kaldırılmaktadır. Anjiyo yapılan bölgede kızarıklık, morarma, küçük şişlikler ve hafif ağrı olması normal bir durumdur. Ancak herhangi bir komplikasyon oluşması ihtimali göz önünde bulundurularak hasta 3 saat kadar müşahede altında tutulur. Bu sürenin ardından evine gönderilir ve en az 6-8 saat yatak istirahati gerekmektedir. İşlemin yapıldığı uzuv mümkün olduğunca az hareket ettirilmelidir. İşlem sonrasında kişi normal beslenme düzenine dönebilir ancak verilen kontrast maddenin yan etkileriyle karşılaşmamak için bol bol su içilmesi önerilmektedir. İşlem yapılan bölgedeki bandajın en az 12 saat kalması gerekmektedir. Bu sürenin sonunda bandaj çıkarılabilmekte ve tercihe göre küçük bir bandaj yapıştırılabilmektedir.