Düz tabanlık (pes planus), ayak kavisinin azalması veya tamamen kaybolmasıyla karakterize bir ortopedik durumdur. Çocukluk döneminde yaygın olarak görülebilen bu durum, bazı vakalarda yetişkinlikte de devam ederek ağrı ve yürüme zorluğuna yol açabilir. Bu yazıda, düz tabanlığın türleri, belirtileri, teşhis yöntemleri ve güncel tedavi seçeneklerini detaylı bir şekilde ele alacağız.

Düz Taban Türleri
Düz tabanlık temel olarak iki kategoriye ayrılır: Esnek Düz Taban ve Rijit Düz Taban. Esnek düz tabanlıkta, ayak boşluğu kişi otururken veya parmak uçlarına kalktığında görülür ancak ayakta dururken kaybolur. Genellikle ağrısızdır ve çocuklukta sık görülür. Rijit düz tabanlık ise kemik veya eklem anomalilerinden kaynaklanır. Ayak kavisi hiçbir pozisyonda oluşmaz ve şiddetli ağrı eşlik edebilir.

Düz Tabanlığın Belirtileri

• Ayak iç kısmında belirgin düzleşme
• Yürürken veya uzun süre ayakta dururken ayak, bacak veya bel ağrısı
• Ayakkabı tabanlarının iç kısmında aşırı ve düzensiz aşınma
• Bacaklarda çabuk yorulma
• Denge kaybı veya yürüme güçlüğü

Teşhis Yöntemleri
Düz tabanlık teşhisi için fizik muayene ve görüntüleme teknikleri kullanılır:

• Fizik Muayene: Ayak kavisinin incelenmesi ve "tip-toe testi" (parmak ucu testi).
• Röntgen: Kemik yapıdaki anomalileri değerlendirmek için.
• MR veya BT: Yumuşak doku ve eklem hasarını görüntülemek için.

Tedavi Seçenekleri
Tedavi, durumun şiddetine ve hastanın yaşına göre planlanır:

1. Egzersiz ve Fizik Tedavi

   • Ayak kavisini güçlendirmek için parmak ucu yürüyüşü, havlu toplama egzersizleri.
   • Aşil tendonunu esnetmeye yönelik germe hareketleri.

2. Tabanlık ve Ortezler

   • Kişiye özel tasarlanan ortopedik tabanlıklar, ayak kavisini destekler.
   • Çocuklarda erken dönemde kullanıldığında kalıcı düzelme sağlayabilir.

3. Cerrahi Müdahale

   • Kemik Grefti: Şiddetli rijit düz tabanlıkta kemik füzyonu yapılır.
   • Tendon Transferi: Aşil tendonu veya posterior tibial tendon onarımı.

Korunma ve Önlemler

• Çocukluk döneminde dar veya sert ayakkabılar giydirmekten kaçının.
• Düztabanlık şüphesi olan çocuklara 3 yaşından itibaren ortopedik değerlendirme yaptırın.
• Ayak kaslarını güçlendiren aktiviteleri (yüzme, koşu) teşvik edin.

Spor ve Düz Tabanlık
Düz tabanlığı olan bireyler, yüksek darbe içeren sporlardan (basketbol, tenis) kaçınmalıdır. Bunun yerine yüzme veya bisiklet gibi eklem dostu aktiviteler tercih edilmeli. Koşu yapacakların şok emici tabanlık kullanması önerilir.

Yetişkinlerde Düz Tabanlık
Yetişkinlerde ani gelişen düz tabanlık, posterior tibial tendon yetmezliğinin işareti olabilir. Erken dönemde fizik tedavi ve tabanlıkla kontrol altına alınmazsa cerrahi gerektirebilir.