Ejeksiyon fraksiyonu (EF), kalbin her kasılmasında pompaladığı kanın yüzdesini ifade eden ve kalp fonksiyonlarının değerlendirilmesinde kullanılan kritik bir parametredir. Bu değer, özellikle kalp yetmezliği tanısında ve tedavi planlamasında yol gösterici rol oynar. Sağlıklı bireylerde normal ejeksiyon fraksiyonu %55-70 aralığında kabul edilirken, bu oranın düşmesi kalbin pompalama kapasitesinde azalmaya işaret eder.

Ejeksiyon Fraksiyonu Türleri
Ejeksiyon fraksiyonu, kalbin sol karıncığının (sol ventrikül) performansına göre iki ana kategoriye ayrılır:

1. Düşük Ejeksiyon Fraksiyonu (HFrEF): EF değeri %40’ın altında olan durumlar. Genellikle kalp kasının zayıflığı veya hasarı sonucu gelişir.
2. Korunmuş Ejeksiyon Fraksiyonu (HFpEF): EF değeri normal (%50 üzeri) olmasına rağmen kalbin dolum kapasitesinin bozulduğu durumlar.

Ejeksiyon Fraksiyonu Düşüklüğünün Belirtileri

• Nefes Darlığı: Özellikle fiziksel aktivite sırasında veya yatarken artan nefes alma zorluğu.
• Yorgunluk: Günlük işleri yaparken bile hissedilen aşırı halsizlik.
• Bacaklarda Şişlik: Sıvı birikimine bağlı ödem, özellikle ayak bileklerinde belirginleşir.
• Çarpıntı: Düzensiz kalp atışları veya göğüste ritim bozukluğu hissi.
• Baş Dönmesi ve Bayılma: Kan akışının yetersiz olması nedeniyle beyne giden oksijenin azalması.

Teşhis Yöntemleri
Ejeksiyon fraksiyonunun ölçümü için kardiyolojide en sık kullanılan yöntem ekokardiyografidir. Bu görüntüleme tekniği, kalbin yapısını ve kasılma kapasitesini detaylı şekilde gösterir. Manyetik rezonans görüntüleme (MRI) ise özellikle karmaşık vakalarda daha hassas ölçümler sağlar. Ayrıca, kalp kateterizasyonu veya nükleer tıp teknikleri (MUGA taraması) gibi invaziv yöntemler de EF değerini belirlemek için kullanılabilir.

Tedavi Seçenekleri
Tedavi planı, ejeksiyon fraksiyonu düşüklüğünün altında yatan nedene ve hastanın genel sağlık durumuna göre şekillenir:

• İlaç Tedavisi:
  • ACE inhibitörleri (Lisinopril): Kan damarlarını genişleterek kalbin iş yükünü azaltır.
  • Beta Blokerler (Metoprolol): Kalp hızını düşürerek oksijen tüketimini optimize eder.
  • Diüretikler (Furosemid): Vücutta biriken fazla sıvının atılmasını sağlar.
• Cihaz Destekli Tedaviler:
  • Kalp Pili (CRT): Kalbin kasılma ritmini düzenleyerek pompalama verimliliğini artırır.
  • İmplante Edilebilir Kardiyoverter Defibrilatör (ICD): Ani kalp durması riskine karşı koruma sağlar.
• Cerrahi Müdahaleler:
  • Koroner Bypass: Tıkalı damarları baypas ederek kan akışını iyileştirir.
  • Kalp Nakli: Son evre kalp yetmezliği olan hastalarda nadiren başvurulan bir seçenek.

Yaşam Tarzı Değişiklikleri

• Tuz Tüketimini Sınırlama: Günlük 2 gramdan fazla sodyum alımı ödemi artırabilir.
• Düzenli Egzersiz: Haftada 150 dakika tempolu yürüyüş, kalp kasını güçlendirir.
• Sigara ve Alkolü Bırakma: Kalp damar sağlığını korumak için kritik öneme sahiptir.
• Stres Yönetimi: Meditasyon veya yoga gibi tekniklerle stres seviyeleri kontrol edilebilir.

Beslenme Önerileri

• Omega-3 Kaynakları: Somon ve ceviz gibi besinler inflamasyonu azaltır.
• Potasyum Zengini Gıdalar: Muz ve ıspanak, kalp ritmini düzenlemeye yardımcı olur.
• Lifli Besinler: Tam tahıllı ürünler ve sebzeler kolesterol seviyelerini dengeler.

Düzenli Takibin Önemi
Ejeksiyon fraksiyonu düşüklüğü olan hastaların kardiyolog tarafından düzenli aralıklarla izlenmesi gereklidir. Bu kontrollerde EKO tekrarlanarak tedavi etkinliği değerlendirilir ve ilaç dozları optimize edilir. Ayrıca, semptomlarda ani kötüleşme durumunda acil tıbbi yardım alınmalıdır.