Elektrokonvülsif tedavi (EKT), halk arasında bilinen adıyla elektroşok tedavisi, özellikle dirençli psikiyatrik hastalıkların tedavisinde kullanılan bir yöntemdir. İlk kez 1930’larda uygulanmaya başlanan bu tedavi, günümüzde teknolojik gelişmelerle birlikte daha kontrollü ve güvenli bir şekilde gerçekleştiriliyor. EKT, beyne kısa süreli elektrik akımı verilerek nöbet oluşturmayı ve bu yolla nörokimyasal dengeyi düzenlemeyi hedefler.

Elektroşok Tedavisinin Kullanıldığı Durumlar

• Ağır Depresyon: İlaç tedavisine yanıt vermeyen, intihar düşünceleri olan hastalarda.
• Şiddetli Mani: Kontrolsüz davranışların yaşamı tehdit ettiği bipolar bozukluk ataklarında.
• Katatoni: Hareket ve konuşmanın tamamen durduğu psikiyatrik durumlarda.
• Şizofreni: Psikotik semptomların antipsikotik ilaçlarla kontrol edilemediği vakalarda.

Tedavinin Uygulama Aşamaları
EKT, multidisipliner bir ekip tarafından hastane ortamında gerçekleştirilir. İşlem öncesinde hasta genel anestezi altına alınır ve kas gevşetici ilaçlar verilerek nöbet sırasında oluşabilecek fiziksel komplikasyonlar önlenir. Elektrotlar ya sağ şakak bölgesine (unilateral) ya da her iki şakak bölgesine (bilateral) yerleştirilir. Beyne verilen elektrik akımı, 6-12 saniye süren kontrollü bir nöbeti tetikler. Seanslar genellikle haftada 2-3 kez olmak üzere toplam 6-12 seans sürer.

Elektroşok Tedavisinin Yan Etkileri

• Kısa Vadeli Etkiler:
  • Anesteziye bağlı baş ağrısı veya bulantı.
  • Geçici hafıza kaybı (özellikle tedavi öncesi birkaç haftaya ait anılar).
  • Kas ağrısı veya çene sertliği.
• Uzun Vadeli Etkiler:
  • Nadiren kalıcı hafıza problemleri.
  • Kardiyak ritim bozuklukları (yüksek riskli hastalarda).

Risk Faktörleri ve Kontrendikasyonlar
EKT, genel olarak güvenli kabul edilse de bazı durumlarda risk artar:

• Kontrolsüz hipertansiyon veya kalp yetmezliği.
• Beyin tümörü veya yakın zamanda geçirilmiş inme.
• Şiddetli osteoporoz (nöbet sırasında kırık riski).

Elektroşok Tedavisinin Etkinliği
Araştırmalar, özellikle ağır depresyon vakalarında EKT’nin %70-90 oranında iyileşme sağladığını gösteriyor. Tedaviye yanıt genellikle ilk 3-4 seanstan sonra belirginleşir. Ancak nüksü önlemek için antidepresan ilaçlar veya idame EKT seansları önerilir.

Hastaların Bilmesi Gerekenler

• Tedavi öncesinde aç kalınması ve metal takıların çıkarılması gerekir.
• Araç kullanımı veya önemli kararlar verme, seans sonrası 24 saat ertelenmelidir.
• Hafıza kaybı durumunda not alma alışkanlığı faydalı olabilir.

Alternatif Tedavi Seçenekleri
EKT’ye alternatif olarak manyetik stimülasyon (TMS) veya ketamin infüzyonu gibi yöntemler de kullanılabilir. Ancak bu tedavilerin etkinliği ve uygunluk durumu hastaya özel değerlendirilmelidir.