Endotrakeal entübasyon, solunum yolunun güvenliğini sağlamak veya mekanik ventilasyon desteği vermek amacıyla trakeaya bir tüp yerleştirme işlemidir. Bu prosedür, acil servislerde, ameliyathanelerde ve yoğun bakım ünitelerinde sıklıkla kullanılan hayat kurtarıcı bir müdahaledir. İşlem, özellikle solunum yetmezliği, genel anestezi altındaki hastalar veya bilinci kapalı bireylerde kritik öneme sahiptir.
Endotrakeal Entübasyonun Gerektiği Durumlar
- Solunum yetmezliği (akut veya kronik)
- Genel anestezi altında hava yolu güvenliğinin sağlanması
- Bilinç kaybına bağlı solunum reflekslerinin kaybı
- Üst solunum yolu obstrüksiyonu (yabancı cisim, ödem)
- Mekanik ventilasyon ihtiyacı (COVID-19 gibi ağır pnömonilerde)
Entübasyon Öncesi Hazırlık Süreci
Entübasyon öncesinde hastanın vital bulguları (nabız, tansiyon, oksijen satürasyonu) değerlendirilir. Gerekli ekipmanlar (laringoskop, endotrakeal tüp, stilet, balon valf maske) hazırlanır. Hastaya preoksijenizasyon uygulanarak oksijen rezervleri artırılır. Damar yolu açılır ve sedasyon/paralizi için ilaçlar (örneğin Etomidate, Süksinilkolin) hazır bulundurulur.
Endotrakeal Entübasyon Adımları
- Hastanın başı “sniffing pozisyonu”na getirilir (boyun hafif ekstansiyonda, baş yastıkla desteklenir).
- Laringoskop sol elle tutularak dil köküne yerleştirilir ve epiglot kaldırılarak vokal kordlar görselleştirilir.
- Endotrakeal tüp, sağ el ile vokal kordlar arasından trakeaya doğru ilerletilir.
- Tüpün trakeada olduğu doğrulanır (göğüs hareketleri, karbondioksit dedektörü, bilateral solunum sesleri).
- Tüp kafı şişirilir ve tüp sabitlenerek mekanik ventilatöre bağlanır.
Entübasyon Sırasında Karşılaşılabilecek Zorluklar
- Anatomik anomaliler (büyük dil, kısa boyun)
- Kanama veya sekresyon nedeniyle görüş kısıtlanması
- Hasta hareketi veya öğürme refleksi
- Yanlış pozisyon (özofagusa yerleşim)
Entübasyon Sonrası Komplikasyonlar
- Larinks veya trakeada hasar (ülserasyon, stenoz)
- Aspirasyon pnömonisi
- Tüpün yerinden çıkması veya tıkanması
- Uzun süreli entübasyona bağlı vokal kord paralizisi
Entübe Hastanın Bakımı
Entübe hastalarda tüp pozisyonu düzenli olarak kontrol edilmelidir. Kaf basıncı 20-30 cmH2O’yu geçmemeli ve aralıklı olarak serbest bırakılmalıdır. Sekresyonlar aspire edilmeli ve steril tekniklere uyulmalıdır. Hastanın sedasyon seviyesi, solunum çabasına göre ayarlanır. Ekstübasyon kararı verilirken spontan solunumun yeterliliği ve gaz değişim parametreleri değerlendirilir.
Pediatrik Entübasyonda Dikkat Edilmesi Gerekenler
Çocuk hastalarda trakea daha kısa ve dar olduğundan tüp seçimi yaşa uygun olmalıdır. Yenidoğanlarda tüp iç çapı 3.0-3.5 mm arasındadır. Larinksin daha önde ve yüksek pozisyonda olması, entübasyonu zorlaştırabilir. Bu nedenle pediatrik hastalarda deneyimli personel ve doğru ekipman kullanımı hayati önem taşır.
Alternatif Hava Yolu Yönetimi Yöntemleri
Entübasyonun mümkün olmadığı durumlarda laringeal maske airway (LMA) veya cerrahi trakeostomi gibi alternatif yöntemlere başvurulabilir. LMA, acil durumlarda hızlı ve geçici bir çözüm sunarken, trakeostomi uzun süreli solunum desteği gerektiren hastalarda tercih edilir.