Epley manevrası, baş dönmesi (vertigo) şikayetlerinin en yaygın nedeni olan Benign Paroksismal Pozisyonel Vertigo (BPPV) tedavisinde kullanılan etkili bir fiziksel manevradır. Özellikle iç kulaktaki kristallerin yerinden oynaması sonucu oluşan baş dönmesi ataklarını hafifletmek için geliştirilmiş bu teknik, doğru uygulandığında hastaların %80’inde başarı sağlar. Bu yazıda, Epley manevrasının ne olduğunu, hangi durumlarda uygulandığını ve adım adım nasıl yapılacağını detaylı bir şekilde anlatacağız.
Epley Manevrası Hangi Durumlarda Kullanılır?
Epley manevrası, özellikle posterior semisirküler kanal adı verilen iç kulak bölgesindeki kristal kaymasından (kanalitiyazis) kaynaklanan BPPV vakalarında tercih edilir. Bu durum genellikle şu belirtilerle kendini gösterir:
- Yatakta dönerken veya aniden ayağa kalkarken başlayan şiddetli baş dönmesi
- Bulantı ve kusma eşlik eden vertigo atakları
- Gözlerde istemsiz hareketler (nistagmus)
- Denge kaybı ve sersemlik hissi
Teşhis Süreci Nasıl İşler?
BPPV tanısı, hastanın öyküsü ve Dix-Hallpike testi ile konulur. Bu test sırasında hasta sırt üstü yatırılır ve başı belirli açılarda hareket ettirilir. Gözlerde ortaya çıkan nistagmus (istemsiz göz hareketleri) ve vertigo hissi, kristallerin hangi kanalda yer değiştirdiğini belirlemeye yardımcı olur. Epley manevrası, özellikle posterior kanal tutulumunda etkilidir.
Epley Manevrası Adımları: Evde Nasıl Uygulanır?
-
Başlangıç Pozisyonu:
- Düz bir zemine oturun ve bacaklarınızı uzatın.
- Başınızı 45 derece etkilenen kulağınızın tarafına çevirin.
-
Hızlı Yatış:
- Birinin yardımıyla hızla sırt üstü yatın. Başınız yatak kenarından hafifçe sarkmalı.
- Bu pozisyonda 30 saniye bekleyin (baş dönmesi hissedebilirsiniz).
-
Başı Diğer Tarafa Çevirme:
- Başınızı yavaşça 90 derece karşı tarafa çevirin.
- 30 saniye daha bekleyin.
-
Vücudu ve Başı Döndürme:
- Tüm vücudunuzu başınızın döndüğü yöne doğru çevirin (yüzünüz yere bakacak şekilde).
- 30 saniye bekledikten sonra yavaşça oturma pozisyonuna geçin.
Dikkat Edilmesi Gerekenler
- Manevrayı uygularken ani hareketlerden kaçının.
- İşlem sonrası 24-48 saat boyunca başınızı dik tutmaya çalışın.
- Tekrarlayan ataklarda bir kulak burun boğaz uzmanına başvurun.
Epley Manevrasının Etkinliği ve Tekrar İhtiyacı
Epley manevrası, doğru uygulandığında genellikle tek seansla sonuç verir. Ancak bazı hastalarda 1 hafta arayla 2-3 seans gerekebilir. Başarı oranı, kristallerin kanaldan çıkıp vestibüler sistemdeki doğru yerine yerleşmesine bağlıdır.
Kimler Epley Manevrasını Uygulamamalı?
- Boyun veya sırtında ciddi dejeneratif hastalığı olanlar
- Kalp hastalığı veya inme öyküsü bulunanlar
- Hamileliğin son trimester dönemindeki kadınlar
Epley Manevrası Sonrası Öneriler
Manevra sonrası ilk 48 saat ağır fiziksel aktivitelerden kaçının. Uyurken başınızı 45 derece yüksekte tutmak için yastık kullanın. Sıvı alımını artırarak iç kulak sıvılarının dengesini destekleyin.
Epley Manevrası ve Diğer Tedavi Yöntemleri
BPPV tedavisinde Semont manevrası veya Brandt-Daroff egzersizleri gibi alternatif teknikler de mevcuttur. Ancak Epley manevrası, posterior kanal tutulumunda en yüksek başarı oranına sahiptir. İnatçı vakalarda vestibüler rehabilitasyon terapisi önerilebilir.