ERCP Nedir?

ERCP’nin açılımı “Endoskopik Retrogad Kolanjio Pankreotografi”dir. Tedavilerde kullanılmak üzere özel olarak üretilmiş duodenoskop (endoskop vasıtası) ile onikiparmak bağırsağına doğru açılmakta olan safra kesesi yollarına yapılan özel bir endoskopi yöntemi olarak nitelendirilir. Genellikle tanı koymak ya da tedaviyi gerçekleştirmek amacı ile tercih edilmektedir.

ERCP Nasıl Yapılır?

Özel olarak tasarlanmış ve duodenoskop adı ile bilinen bir endoskopi cihazı yardımı ile ağız yolundan girilerek yemek borusuyla mideye geçilmesi sağlanır ve buradan da duodenum adı verilen onikiparmak bağırsağına erişilir.

Onikiparmak bağırsağında bulunan milimetrik haldeki safra yolu ağzına, endoskop içerisinden geçirilen ince bir kanül (vücuda sokulabilen bir tür tüp) kullanılarak girilir ve safra yollarının içerisine kontrast madde olarak adlandırılan renkli madde verilir. Bu renkli madde röntgen cihazının ilgili bölgeden görüntü almasını sağlamaktadır.

Bu sırada röntgen cihazı ile görüntü elde edilir ve görüntü sayesinde de safra yollarında bulunan taş, darlık, tümör gibi çeşitli anormallikler belirlenir.

Safra yollarına cerrahi bir girişimde bulunulacak ise; ucunda tel bulunan başka türdeki bir kanül vasıtası ile, safra yolları girişi elektrokoter (kansız bir şekilde ameliyat yapmaya yarayan, kalem benzeri elektrikli cihaz) kullanımı ile elektriksel olarak kesilip genişletilir. Gerekli müdahale bu yol ile sağlanır.

ERCP Öncesi Hazırlık

ERCP işlemi öncesinde uygulama yapılacak olan hastanın en az 6 ila 8 saat süreli olarak açlık durumunun olması yeterlidir. Çok fazla olmamak koşulu ile 4 saat öncesine kadar su içilebilir.

Hasta, işlem yapılmadan önce hekime şayet var ise; hastalıkları hakkında detaylı bilgi vermelidir. Yine aynı şekilde ilaç kullanımı, alerjisi olan ilaçlar, kan sulandırıcı kullanılıp kullanılmadığı ile ilgili bilgilerin de doğru bir şekilde aktarımı sağlanmalıdır.

Hastanın ilk olarak USG (ultrasonografi) ile safra yolları, karaciğeri, safra kesesi ve pankreası detaylı bir şekilde incelenir. Bu görüntüleme yöntemi ile yeterli ve tatmin edici düzeyde sonuç alınamaz ise MR (manyetik rezonans) kolanjiografi ve BT (bilgisayarlı tomografi) gibi yöntemler ile yeniden inceleme sağlanır. Aynı zamanda sarılık testi, karaciğer fonksiyon testi ve pıhtılaşma testi de yapılır.

Son olarak ise hastanın damar yolu açılır. Açılan damar yolundan, hastanın işlem sırasında ağrı duymaması ilaç enjektesi gerçekleştirilir.

ERCP Ameliyatının Tercih Edildiği Durumlar / ERCP Endikasyonları

ERCP ameliyatının en sık kullanılma ve tercih edilme nedeni hastanın safra yollarında taş bulunmasıdır. Safra kesesinde oluşan taş, bu noktadan ana safra kanalına düşebilir ve buna bağlı olarak da ortaya tıkanma durumu çıkar. Tıkanıklığı gidermek amacı ile ERCP tercih edilir.

Aynı zamanda pankreas tümörleri, safra yollarında oluşan tümörler, cerrahi girişimlerden sonra safra yollarında meydana gelebilecek olan safra kaçakları, safra yolları darlığı ve de bazı pankreas hastalıkları ERCP yöntemi uygulaması ile tedavi edilebilir.

ERCP endikasyonları;

• Koledok taşları
• Oddisfinkteri fonksiyon bozuklukları
• Kolanjit (safra yolu iltihapları)
• Bilierpankreatitler (pankreas hasarları)
• Safra yolu yaralanmaları
• Safra yoluna açılan karaciğer kistleri
• Periampuller bölge tümörleri (Distal safra yolunun pankreatik kanal ile birleştiği bölge)
• Karaciğer içi safra yolu ve ana safra kanalı tümörleri
• Kronik pankreatitler şeklinde de listelenebilir. 

ERCP Özel Durumları

Hamilelerde ve emziren annelerde ERCP işlemi yapılabilir fakat röntgen ışını kullanımı ile ilgili kısıtlamalara dikkat edilmesi ve kurallara mutlaka uyulması gereklidir.

ERCP işlemi için herhangi bir yaş kısıtlaması bulunmamaktadır. Yani çocuklar için de ERCP işlemi bir tedavi yöntemi olarak uygulanabilir. Fakat özel tasarlanmış cihaz, aparat ve malzemelere ihtiyaç duyulabilir. Aynı zamanda çocuklarda yapılacak olan ERCP işleminin çocuk gastroenteroloji uzmanı tarafından gerçekleştirilmesi de önemli bir noktadır.

ERCP işlemi; organ nakli, diyaliz ve kanser tedavileri için herhangi bir engel oluşturmamaktadır. Sadece alınması gereken bir tedbir var ise alınmalıdır.

ERCP Sonrası Dikkat Edilmesi Gereken Noktalar

ERCP sonrası süreçte;

• Hasta kullanılan ilaçların ve anestezinin etkisi geçinceye kadar müşahede altında yani gözlemde tutulur. 
• Anestezi altında gerçekleştirilen bir işlem olması sebebi ile eve dönüşte refakatçi gereklidir.
• İşlem esnasında hava verilmektedir. Bu sebeple şişkinlik hissi ve gaz problemi meydana gelebilir. 
• Normal bir şekilde yemek yenebilir fakat doktor önerisi var ise buna uyumalıdır. 
• Uzun süren şiddetli ağrı, ateş, üşüme, titreme gibi durumlar ile karşı karşıya kalınırsa; ivedilikle işlemin gerçekleştirildiği hastaneye gidilmeli ve doktor ile iletişime geçilmelidir.
• Stent takıldıysa, plastik olması sebebi ile görevini tamamladıktan sonra çıkarılması gerekecektir. Hekimin önerdiği süre sonunda hastaneye stent kontrolüne gidilmelidir ve çıkarılması sağlanmalıdır. Aksi taktirde tıkanma sorunu yaşanabilir. Stent tıkanması oldukça riskli bir durumdur ve kısa süre içerisinde müdahale edilmesi gereklidir. 

ERCP Sonrası Beslenme

ERCP sonrası süreçte beslenme ile ilgili olarak işlemi yapan gastroenterolog tarafından belirli bir liste ya da yasaklı yiyecekler verilmediyse, normal yeme düzenine geçilmesinde herhangi bir sakınca yoktur. Yasaklı yiyecekler mevcutsa, tıkanmalara sebebiyet vermemek amacı ile mutlaka özen gösterilmelidir.

ERCP Komplikasyonları / ERCP Riskleri

ERCP işlemi oldukça güvenli bir işlemdir ancak buna rağmen bazı komplikasyonların gelişmesi de muhtemeldir. En çok karşılaşılan komplikasyonlar;

• Pankreatit ismi ile bilinen pankreas bezinin iltihaplanması
• Elektrokoter vasıtası ile açılan elektriksel kesi esnasında kanama durumunun oluşması 
• Bağırsak delinmesi 
• Safra kanalının delinmesi şeklindedir. 

Bu komplikasyonlar genellikle endoskopik bir müdahale aracılığı ile basit bir şekilde giderilebilir niteliktedir fakat bazı durumlarda cerrahi müdahale de gerekli hale gelebilir ve hastane yatışı ile tedavi sağlanabilir. Çok nadir olmakla birlikte bazı durumlarda anatomik ya da teknik sebeplere bağlı olarak ERCP başarısızlıklarla sonuçlanabilir.

ERCP işlemi klasik ameliyatlara göre oldukça az riskli ve çok daha fazla güvenlidir. Bu yüzden yapılan ERCP işlemine bağlı olarak ciddi bir komplikasyonun ortaya çıkma riski oldukça düşüktür. İşlemin gerekliliğine rağmen yapılmaması ise hayati riske sebebiyet verebilir niteliktedir.