ESWL Nedir?

Ekstrakorporeal Şok Dalgası Litotripsi (ESWL), yaygın olarak böbrek taşı olarak bilinen üriner lityazisin tedavisi için girişimsel olmayan bir tekniktir. Ürologlar, bunların böbrek veya idrar yolunda (üreter) bulunan taşlar olduğunu açıklar. ESWL, böbrekte veya üreterde küçük böbrek taşı olan çoğu insan için fayda sağlamaktadır. Ürolitiyazisi tedavi etmenin bu yönteminin prensibi, taşları kırmak için şok dalgaları kullanmaktır. Bu, taşın üreterden daha kolay geçebilecek veya çözülebilecek daha küçük parçalara bölünmesine izin verir.

Günümüzde farklı şok dalgası üretimi kaynaklarına sahip (elektrohidrolik, elektromanyetik ve piezoseramik) litotripsi için çeşitli cihazlar bulunmaktadır. Litotripsi yöntemi, ürolitiazis tedavisinde diğer cerrahi ve minimal invaziv yöntemlere kıyasla daha az sayıda komplikasyonla karakterizedir. Ek olarak ESWL, daha kısa bir iyileşme süresi ve ayrıca iki kat ağrı süresi ile karakterizedir. ESWL sonrası hastalar daha hızlı taburcu olur ve işe dönerler.

ESWL Yöntemi

Şok dalgası, sıvı ortamda eşit olarak hareket eder, ancak daha katı bir ortama geçerken kısmen yansıtılır. Yansıyan dalga bir sonraki dalga üzerine yerleştirilir, böylece taş içindeki basınçlar önemli ölçüde arttırılır. Bu yansıyan dalgaya, basınç dalgasına karşı çıktığında taşın çatlamasına/parçalanmasına neden olan gerilme dalgası denir. Tüm bu basınçların sabit toplamı (geleneksel bir muamelede, 40 dakikadan biraz fazla bir sürede 2.500 ila 4.000 dalga üretilir), taşı parçalara ayırır.

Bir idrar taşı; mineral bileşenlerinin, organik malzeme ile birbirine bağlanan kristalin agregasyonuyla, her bir taş tipine göre değişken bir miktarda oluşturulur. Aktarılan enerji (şok dalgası) taşın kohezif kuvvetlerinden büyükse, birincil bileşenlerine (kristaller) bölünür. Bu etkilere, sözde kavitasyon etkisi tarafından üretilen ek enerji eklenir. İşlem sırasında, sıvı ortamda mikro hava kabarcıkları oluşur, bu da bir sıkıştırma sürecinden geçer ve ardından aynı zamanda işbirliği yapan mikro jetlerin oluşumu taşın parçalanması ile çöküşür.

En kırılgan taşın ve şok dalgalarına en büyük parçalanma tekdüzeliğine sahip olanın kalsiyum oksalat dihidrat olduğu doğrulanabilir, çünkü sahip olduğu suyun bol moleküler bileşeni, enerji transferi gerçekleşecek lithiasis'in içinde yeni ara yüzleri temsil eder. Bu iç transfer, kristallerini içeriden dışarıya kırarak taşın daha fazla toz haline gelmesini sağlar. Bu nedenle, içerdiği su molekülleri ne kadar fazlaysa, bir hesaplamanın şok dalgaları ile parçalanması daha kolay olacaktır, çünkü her biri bir enerji aktarım noktasını temsil eder.

ESWL Tedavisi

ESWL yöntemi, makineye yatmak zorunda olan hastaya yönelik herhangi bir invaziv manevra içermez. Su dolu bir yastığın üzerine yatarsınız ve cerrah, taşı doğru bir şekilde bulmak için X-ışınları veya ultrason testleri kullanır. Yüksek enerjili ses dalgaları litotriptörün ürettiği şok dalgaları insan vücudunun içinden geçerek vücudunuza zarar vermeden tüm enerjiyi taşa taşır ve taşı o parçalar. Bu küçük parçalar büyük bir taşa göre idrar yolunda ve vücuttan daha kolay hareket eder. Tedavi süresi oldukça kısadır. İşlem yaklaşık bir saat sürer. Sakinleştirici veya lokal anestetik alabilirsiniz. Büyük bir taşınız varsa cerrahınız stent kullanabilir. Stent, saati açık tutan küçük, kısa bir esnek plastik ağ tüpüdür. Bu, küçük taşların pisuarı tıkamadan geçmesine yardımcı olur. Hasta bazen dalgaların uygulandığı noktada anlık bir rahatsızlık hissedebilir. Taşın özelliklerine göre tedavi başarılı olursa (% 30 ile % 90) parçalar ilerleyen günlerde idrarla atılır, bazen de kolik ile yok edilir.

Tedaviden sonra ilk atılan idrar genellikle kanlıdır ancak saatler geçtikçe ve sıvı alımıyla birlikte idrar da normale dönme eğilimindedir. Taş büyük olduğunda (2 cm'den büyük), şok dalgası tedavisi artık endike değildir, çünkü üretilen parçaların kütlesi üreteri tıkayarak idrar tıkanıklığına neden olabilir. Bu gibi durumlarda, dâhili ve geçici bir üreteral kateter kullanılarak, parçaların çıkarılmasına endoskopik olarak ilerlemek gerekir. Yöntem, mevcut olanlardan daha az invazif olsa da, kesinlikle zararsız kabul edilmemeli ve bu nedenle başarısızlık durumunda tedaviyi tekrar edilmelidir.

ESWL endikasyonları, ağrıya neden olan veya idrar akışını engelleyen böbrek taşı olan bir kişide kullanılabilir. Çapı 4 mm ile 2 cm arasında olan taşlar ESWL cihazı ile tedavi edilir. ESWL taş kırma, böbreklerdeki veya pisuarın böbreklere yakın kısmındaki böbrek taşları için en iyi sonucu verir.

ESWL normalde şu durumlarda kullanılmaz:

• Hamile kadınlarda, (ses dalgaları ve X-ışınları fetüse zararlı olabilir.)
• Kanama bozukluğu olan bireylerde.
• Böbrek enfeksiyonu, idrar yolu enfeksiyonu veya böbrek enfeksiyonu olan bireylerde,
• Anormal yapı veya işleve sahip böbreklere sahip bireylerde.

ESWL’den Önce

Enflamasyon ESWL için bir kontrendikasyon olduğundan, bir antibiyotik tedavisi, infüzyon tedavisi, mikrodolaşımı iyileştiren ilaçlar ve vitaminler kompleksi genellikle bu prosedürden önce gerçekleştirilir. Bu, böbreğin şok dalgalarına hazırlıklı olmasını ve yan etki olasılığını azaltmasının yanı sıra rehabilitasyon süresini kısaltmasını sağlar.

Doktora aşağıdaki konularda bilgi verin:

• Tüm reçeteli ilaçlarınız, vitaminleriniz ve takviyeleriniz, şifalı bitkiler ve doğal ilaçlar, ayrıca kullandığınız tüm reçetesiz ilaçlar.
• İlaçlara ve bazı röntgen filmlerinde kullanılan kontrast maddeye karşı bilinen alerjiler.
• Hamile kalma şansınız varsa.
• Kanama (pıhtılaşma) sorunlarınız varsa veya kanama bozukluğu geçmişiniz varsa.

Doktorunuz tarafından sağlanan ameliyat öncesi talimatları gözden geçirin:

• Elektrokardiyogram (EKG), X-ışınları veya kan ve idrar testleri için randevu ayarlayın.
• Aspirin, ibuprofen, warfarin, clopidogel ve steroidal olmayan antiinflamatuvar ilaçlar gibi hangi ilaçların kanama riskinizi artırabileceğini doktorunuzla tartışın.
• Enfeksiyonu önlemeye yardımcı olması için reçete edilmişse antibiyotik alın.
• Doktorunuza ameliyat sabahı alacağınız normal ilaçları sorun. O gün, bu ilaçları sadece bir yudum su ile alın.
• Cerrahınız veya anestezi uzmanınız aksini söylemedikçe, ameliyattan önceki gece yarısından sonra hiçbir şey yemeyin veya içmeyin (sabah ilaçlarıyla birlikte su yudumlamak dışında).

ESWL Sonrası

ESWL genellikle ayakta tedavi yöntemiyle yapılmaktadır. Hasta birey, tedaviden sonra eğer anormal bir semptom göstermiyor ise taburcu olur. ESWL böbrek taşı kırmadan sonra taş parçaları genellikle birkaç gün içinde idrar yoluyla vücuttan atılır ve bu durum hafif ağrıya neden olur. Daha büyük bir taşınız varsa, ESWL ile birlikte başka tedavilere ihtiyacınız olabilir.

ESWL sonrası şu yaygın yan etkiler görülmektedir:

• Ara sıra bulantı ve kusma.
• Böbrekler, karın, bel ve yanlarda ilk 24 ila 48 saat içinde ağrı
• İdrarda kan. Kanın rengi açık pembeden kırmızımsıya kadar değişebilir ve bazen kahverengimsi bir renk tonu bile olabilir, ancak bunun içinden görebilmeniz gerekir. (İdrar yaparken yanma hissini azaltan ilaçlar bazen idrar renginin turuncu veya maviye dönmesine neden olabilir.) Kanama önemli ölçüde artarsa, derhal doktorunuzu arayın veya değerlendirme için acil servise gidin.

Üreteral stent ile eve giderseniz:

• Doktor stenti bir takip randevusunda, genellikle ameliyattan dört ila yedi gün sonra çıkarır, ancak bazen stentin daha uzun süre bırakılması gerekir.
• İdrar yaparken böbreğinizin dolu olduğunu ve sürekli idrara çıkma dürtüsünü (aciliyet ve sıklık), idrar yaparken veya hareket ederken yanma hissi ve mesanenizde kas spazmları hissedebilirsiniz.

Aşağıdaki durumlarda hemen doktorunuzu arayın:

• Yüksek ateş veya titreme,
• Alınan ağrı kesicilere rağmen şiddetli ağrı,
• İdrarınızda çok fazla kan var ise (kırmızı, kalın, içini göremiyorsanız) veya kan pıhtıları idrara çıkmayı zorlaştırıyorsa. (Sıvıları içmek idrarda kan oluşumunu azaltmaya yardımcı olur.)

ESWL Taş Kırma Zararları

EWSL işlemi genellikle ağrısız ve ayakta gerçekleştirilen bir işlemdir. EWSL taş kırma zararları yaygın olmamakla birlikte bazı bireylerde özellikle bağırsak yaraları ya da bağırsakta delinmeler şeklinde oluşmaktadır. Bunun yan etkilerini en aza indirgemek için ESWL işleminin uzman bir doktor tarafından yapılması şarttır. Bunun dışında hamilelikte ESWL işlemi (böbrek taşı kırma işlemi) gerçekleştirilmemelidir.