Endoskopik ultrasonografi (EUS), gastrointestinal sistem ve çevre organların detaylı görüntülenmesi için endoskopi ile ultrasonografinin birleştirildiği ileri bir tanı yöntemidir. Bu teknik, özellikle pankreas, safra yolları ve mide-duodenum bölgesindeki lezyonların değerlendirilmesinde kritik rol oynar. EUS, sadece görüntüleme sağlamakla kalmaz, aynı zamanda iğne biyopsisi (FNA) gibi girişimsel işlemlerin de gerçekleştirilmesine imkan verir.

EUS Nasıl Uygulanır?
EUS işlemi, ucunda ultrason probu bulunan özel bir endoskop ile yapılır. Hasta işlem öncesinde sedasyon altına alınır. Endoskop ağız veya rektum yoluyla vücuda ilerletilerek hedef bölgeye ulaşılır. Ultrason probu, organ duvarlarının iç katmanlarını ve çevre dokuları yüksek çözünürlüklü görüntülerle gösterir. İşlem sırasında şüpheli lezyonlardan doku örneği alınabilir.

EUS’in Kullanım Alanları

• Pankreas Hastalıkları: Pankreas tümörlerinin evrelendirilmesi, kistik lezyonların değerlendirilmesi.
• Safra Yolu Problemleri: Safra taşları, darlıklar veya tümörlerin tanısı.
• Mide ve Yemek Borusu: Erken evre kanserlerin derinlik tayini, submukosal tümörlerin karakterizasyonu.
• Lenf Nodları: Kanser yayılımının tespiti için lenf nodu örneklemesi.
• Periferik Lezyonlar: Mediasten veya pelvik bölgedeki kitlelerin incelenmesi.

EUS’in Avantajları

• Geleneksel ultrason ve BT’ye göre daha yüksek çözünürlüklü görüntüleme.
• İnce iğne aspirasyonu (FNA) ile minimal invaziv biyopsi imkanı.
• Cerrahi gerektirmeden lezyonların boyut ve derinliğinin net belirlenmesi.
• Radyasyon maruziyeti olmaması.

EUS ile İlişkili Riskler

• Kanama veya enfeksiyon (nadir görülür).
• İşlem sonrası geçici boğaz ağrısı veya şişkinlik hissi.
• Biyopsi alınan bölgede perforasyon riski (%1’den az).
• Sedasyona bağlı alerjik reaksiyonlar.

EUS Öncesi Hazırlık Süreci
Hastanın işlemden 6-8 saat önce aç kalması gerekir. Kan sulandırıcı ilaçların geçici olarak kesilmesi istenebilir. Diyabet veya kalp hastalığı gibi kronik rahatsızlıklarda hekimle önceden görüşülmelidir. İşlem öncesi hasta öyküsü ve alerjiler detaylı şekilde değerlendirilir.

EUS Sonrası İyileşme Süreci
Sedasyon etkisi genellikle 1-2 saat içinde geçer. Hastalar aynı gün evine dönebilir. Biyopsi alınmışsa 24 saat süreyle ağır fiziksel aktivitelerden kaçınılmalıdır. İşlem sonrası ateş, şiddetli ağrı veya kanama gibi durumlarda acil servise başvurulması önerilir.

EUS ve Diğer Görüntüleme Yöntemleri Arasındaki Fark
EUS, MR veya BT’nin aksie direkt olarak sindirim sistemi duvarından görüntüleme yapar. Bu sayede milimetrik lezyonlar bile tespit edilebilir. Özellikle pankreas gibi derinde yer alan organlarda diğer yöntemlere göre daha avantajlıdır.

EUS ile Tedavi Edici Uygulamalar
EUS sadece tanısal değil, aynı zamanda tedavi amaçlı da kullanılabilir. Pankreas psödokistlerinin drenajı, safra yolu drenajı veya ağrılı sinir blokajları gibi işlemler EUS eşliğinde güvenle yapılabilir.

EUS’in Gelecekteki Rolü
Yapay zeka destekli görüntü analizi ve kontrastlı EUS gibi yenilikler, tanısal doğruluğu daha da artırmaktadır. Ayrıca, immünoterapi hedeflerini belirlemede EUS’ten alınan biyopsi örneklerinin kullanımı giderek yaygınlaşmaktadır.