EUS Nedir?

Endosonografi (EUS), endoskopi ve ultrasonografi ile incelenmek istenen organ ve dokuların tek bir alet ile incelenebilmesine olanak sağlayan yöntemdir. Endosonografi, sindirim sisteminin endoskopi ve ultrasonografi ile iç organların incelenmesinde kullanılmaktadır. İnsan hayatı için önem taşıyan kitle ve lezyonların tanı ve teşhisinde yaygın olarak başvurulan bir yöntemdir. 

Endoskopi 

Endoskop sindirim sistemi hastalıklarının incelenmesinde kullanılan, ucunda ışık ve kamera bulunan bir alettir. Bu alet ile kişinin yemek borusunun, midesinin ve bağırsaklarının; yani tüm sindirim sisteminin görüntülenmesi için kullanılmasına da endoskopi adı verilmektedir. Endoskopi yöntemi hem hastalıkların teşhisinde hem de sindirim sisteminde tespit edilen hastalıkların tedavi edilmesinde kullanılan bir yöntemdir. 

Ultrasonografi 

Ultrasonografi, ses dalgaları ile görüntüyü oluşturan bir teşhis metodudur. Vücuttaki organlar ve dokular arasında yüksek frekanslı ses dalgaları yankılanmaktadır. Ultrasonografi cihazının görevi ise bu sesin vücuttaki dağılımına göre görüntü oluşturmaktır. Karaciğer, böbrekler, safra kesesi ve pankreas gibi organların ve kadın hastalıklarının incelenmesinde öne çıkmaktadır. Ultrasonografi x ışınlarıyla çalışmadığı için insan vücuduna bir zararı bulunmamaktadır. Bu nedenle hamile kadınlarda, bebeklerde ve çocuklarda kullanılmasında da bir sakınca yoktur. 

EUS Kullanım Alanları

• Sindirim sisteminde bulunan tüm katmanların incelenebilmesinde,
• Yemek borusu, mide, safra kesesi ve bağırsakların incelenmesinde,
• Safra kanal taşlarının ve çamur oluşumunun tespit edilmesinde,
• Yemek borusu ve mide kanserinin teşhisinde,
• Pankreas kanserinin teşhis edilmesinde ve buna bağlı ağrıların engellenmesi için çölyak blokaj yapılmasında,
• Gastrointestinal sistem (sindirim sistemi) ve diğer komşu organlarda oluşan tümör ve lezyonların tespit ve incelenmesinde,
• Gastrointestinal sistem ve komşu organlarda oluşan kist ve tümör gibi oluşumlardan biyopsi almada ve boşaltmada,
• Sadece gastrointestinal sistem yüzeyinde değil, daha alt tabakalarda (submukozal) bulunan hastalıkların da teşhis, tedavi ve biyopsi alınmasında,
• Bağırsak kanseri, bağırsak lenfoması ve bağırsak tüberkülozu gibi hastalıkların tespit edilmesinde,
• Bağırsak duvarında bulunduğu için gizlenen ve endoskopi ile görüntülenemeyen kitlelerin görüntülenmesinde kullanılmaktadır.

EUS Nasıl Yapılır?

Uygulama şekli klasik endoskopi ile aynıdır. Hem üst sindirim sistemine (yemek borusu, mide, onikiparmak bağırsağı) hem de alt sindirim sistemine (kalın bağırsak) uygulanabilmektedir.

• İşlem öncesinde hastadan imzalanmış bir onay formu alınır.
• Yine işlem öncesinde hastadan kullandığı ilaçlar ve eğer varsa eşlik eden diğer rahatsızlıkları hakkında bilgi alınır. 
• Bilinçli sedasyon yöntemiyle hasta uyutularak işleme başlanır. Bilinçli sedasyonun genel anesteziden farkı hastanın solunum makinesine bağlı olmadan kendi kendine nefes alıp verebilmesi ve verilen komutları yerine getirebilmesidir. 
• İşlem sırasında nabız, tansiyon ve kandaki oksijen miktarını dengelemek amacıyla hastanın vücuduna elektrotlar yerleştirilebilir. 
• İşlem sırasında bir monitörden sindirim sistemi organları, diğer monitörden de ultrasonografi görüntüleri incelenmektedir. 
• İşlem süresi 30 ile 90 dakika arasında değişebilmektedir.
• Ultrasonografi işleminden sonra herhangi bir yan etki oluşma ihtimaline karşın hasta birkaç saat hastanede izlendikten sonra taburcu edilmektedir.

EUS İşlemi Öncesinde Neler Yapılmalıdır?

İşlem sırasında iğne ile biyopsi yapılması ve sıvı çekme gibi işlemler sonucunda kanamalar oluşabilmektedir. Bu kanamaların önüne geçilebilmesi için eğer kullanılıyorsa aspirin, ağrı kesici, kan sulandırıcı ve pıhtılaşmayı engelleyen ilaçlar işlemden 5-7 gün doktorun bilgisi dahilinde kesilmelidir. İşlem öncesinde doktor, kişide var olan diğer kronik hastalıklar (diyabet, kalp, alerji vb.) hakkında bilgilendirilmelidir. Eğer işlem üst sindirim sisteminde yapılacaksa kişinin endosonografi öncesi en az 8 saat açlık sağlamış olması gerekmektedir. İşlemin, rektum ve kalın bağırsakta yapılması halinde ise lavman veya müshil ilacı kullanılması gerekmektedir.

EUS İşleminden Sonra Nelere Dikkat Edilmelidir?

İşlem sonrasında hastalar herhangi bir yan etki ortaya çıkmasına karşın gözlem için birkaç saat hastanede müşahede altına alınmaktadırlar. Yapılan işlem sonrasında hastanın boğazında bir süre yanma ve batma hissi görülebilmektedir. Bu nedenle işlem sonrasında sıvı ve hafif beslenilmeli, aynı zamanda tuzlu su ile gargara yapılmalıdır. İşlem sırasında hastaya bilinçli sedasyon yapıldığı için, işlem sonrasında aktif ve dikkat gerektiren işler yapılmamalı, araç kullanılmamalı ve bir süre dinlenilmesi gerekmektedir. 

EUS İşleminin Yan Etkileri Nelerdir?

İşlem sırasında nadiren kanama ve delinme gibi ciddi reaksiyonlar görülebilmektedir. Bunların yanı sıra hastanın kullanmakta olduğu ilaçlara bağlı yan etkiler de ortaya çıkabilmektedir. Ancak genel olarak işlem sırasında iğne biyopsisi ve sıvı çekme yapılmadığı durumlarda komplikasyon oluşması durumu çok nadir görülmektedir. Böyle komplikasyonlarla karşılaşıldığında hastaneye yatış yapılarak tedaviye başlanmaktadır. İşlem sonrasında ise hastada bulantı, kusma ve deri döküntüleri gibi etkiler ortaya çıkabilmektedir.

EUS’un Avantajları Nelerdir?

Ultrason cilt üzerinden yapılan bir görüntüleme tekniğidir. Ancak endosonografi ile incelenmek istenen bölgeye direkt ulaşılıp, daha net görüntüler elde edilebilmektedir. Sindirim sisteminde oluşan hastalıkların tanı ve teşhisi daha rahat yapılabilmekte ve hastalık hakkında daha detaylı bilgiler elde edilebilmektedir. Aynı zamanda biyopsi gerektiren durumlarda cerrahi işleme gerek kalmaması hastanın süreci daha rahat geçirmesine sağlar.