Ferritin Testi Nedir?

Ferritin, vücutta demir mineralini depolamaya yarayan bir tür proteindir. Farklı besin kaynaklarından elde edilen demir minerali, ferritin adı verilen proteinde depolanır. Ferritin, vücuttaki demir mineralinden farklı olarak, depolama ve salınım kontrolünü de sağlamaktadır. Ferritin testi ise vücuttaki ferritin miktarını ölçerek olası rahatsızlıkların tanınmasına yardımcı olmaktadır.

Ferritin, vücut hücrelerinde bulunur. Özellikle hepatosit adı verilen, karaciğerin yaklaşık yüzde 75’ini oluşturan hücrelerde ve bağışıklık sistemini kontrol eden hücrelerin tümünde bulunmaktadır.

Kanda yer alan kırmızı kan hücrelerinin (eritrosit, alyuvar) asıl görevi, vücutta oksijen ve karbondioksit taşınmasını sağlamaktır. Bu işlemin sağlıklı bir şekilde gerçekleşebilmesi için demir mineraline ihtiyaç vardır. Ferritin proteininde depolanan demir minerali (ferritin değeri), vücuda sağlıklı kan pompalanması adına hayati öneme sahiptir.  

• Ferritin testi, damardan kan alımı ile yapılmaktadır.
• Vücuttaki ferritin proteinini ölçmeye yaramaktadır.
• Test sonucuna göre, ferritin proteinin az çıkması demir eksikliğine, çok çıkması ise vücutta demir fazlalığına işaret etmektedir.

Yetişkinlerde Ferritin Değerleri

Vücuttaki optimum ferritin değeri, yaş ve cinsiyet gibi faktörlere bağlı olarak değişiklik göstermektedir. Kadınlarda 20-200 ml/ng, erkeklerde ise 20-500 ml/ng ortalama değerler verilmektedir.

Bebek ve Çocuklarda Ferritin Değerleri

• Yeni doğan bebeklerde 25 – 200 ml/ng,
• 30 günlük bebeklerde 200 – 600 ml/ng,
• 60 – 150 günlük bebeklerde 50 – 200 ml/ng,
• 6 aylık bebek ile 15 yaş arasındaki çocuklarda 7 – 142 ml/ng değerlerinin olması beklenmektedir.

Ferritin Düşüklüğü

Ferritin değerinin düşük olması (kansızlık olarak bilinmektedir), vücutta bulunan demir depolarının mineral barındırmadığına işarettir. Kırmızı kan hücrelerinin, vücutta oksijen taşıması için gerekli olan demir mineralinin eksikliği, alyuvar üretimini olumsuz yönde etkilemektedir. Tüm bunlara bağlı olarak vücutta “demir eksikliği anemisi” ortaya çıkmaktadır.

Ferritin Düşüklüğüne Neden Olan Etkenler

• Kronik hastalıklar,
• Dengesiz, sağlıksız beslenme,
• İşlenmiş et ürünlerinin sık bir şekilde tüketilmesi,
• Aşırı pişirilmiş et ürünler,
• Sık sık gebe kalmak,
• Düşük,
• Kürtaj,
• Erken doğum,
• C vitamini eksikliği,
• Mide ve bağırsak problemleri,
• Kronik oluşan hastalıklar,
• Kan kaybı,

Ferritin Düşüklüğü Belirtileri

• Halsizlik ve yorgunluk,
• Uyuşukluk,
• Sabahları uyanmakta zorluk,
• Anksiyete,
• İştahsızlık,
• Toprak, kireç yemek isteği,
• Baş dönmesi,
• Baş ağrısı,
• Kulak çınlaması,
• Üşüme hissi,
• Unutkanlık,
• Sinirli olma hali,
• Konsantrasyon bozukluğu,
• Deride meydana gelen kaşıntı,
• Saç dökülmesi,
• Cilt renginde solgunluk,
• Cilt kuruluğu,
• Kolay tırnak kırılması,
• Çizgili tırnak görünümü,
• Nefes darlığı,
• Bacak ağrısı,
• Cinsel isteksizlik,
• Parmaklarda uyuşukluk,
• Huzursuz bacak sendromu.

Ferritin düşüklüğü, kanda taşınan oksijen miktarının azalmasına neden olmaktadır. Yeterli oksijen miktarını alamayan doku ve organların işleyişi bozulur. Ferritin düşüklüğü az ya da orta miktarda ise belirti göstermeyebilir.

Ferritin Düşüklüğü Tedavi Yöntemleri

Laboratuvar tetkiklerinin sonuçlarına yansıyan ferritin düşüklüğü, vücutta demir eksikliği olduğuna ve demir depolarının seviyesinin düşük olduğuna işaret etmektedir. Öncelikle ferritin düşüklüğüne neden olan durumlar araştırılmaktadır. Kanamaya neden olan ülser gibi hastalıklar ya da adet döneminde yaşanan yoğun kanamalar ferritin düşüklüğüne neden olabilir. Bu tür kanamaların kontrol altına alınması, demir eksikliğinin hızlı bir şekilde giderilmesini sağlayacaktır.

Herhangi bir hastalıktan kaynaklanmayan ferritin düşüklüğü durumlarında, doktor kontrolünde şurup, damla, kapsül gibi farklı formlarda oral takviyesi yapılmaktadır. Bazı durumlarda sadece demir takviyesi yeterli olmayacağı için özel diyet listeleri hazırlanmaktadır. Bu listelerde, kurubaklagil, yumurta, balık, tavuk, kırmızı et, yeşillik, pekmez, üzüm, fındık, fıstık, kayısı gibi vücuttaki demir miktarının artmasına yardımcı gıdalara yer verilmektedir.

Ferritin Yüksekliği

Vücutta ferritin değerinin yüksekliği, olması gerekenden fazla demir mineralinin depolandığının göstergesidir. Doğal yollarla dışarı atılamayan demir mineralinin vücutta yüksek seviyelerde bulunması, ciddi hastalıklara yol açabilmektedir.

Ferritin Yüksekliğine Neden Olan Etkenler

• İltihaplı hastalıklar,
• Kronik hastalıklar,
• Aşırı alkol tüketimine bağlı karaciğer rahatsızlıkları,
• Hemotokromatozis (kalıtsal ya da sonradan edinilmiş demir metabolizması bozukluğu),
• Tip-2 diyabet,
• Hipertiroidi (tiroid bezinin aşırı çalışması),
• Lösemi,
• Hepatit C.

Ferritin Yüksekliği Belirtileri

• Eklem ağrıları,
• Cilt renginde koyulaşma,
• Cinsel isteksizlik,
• Çarpıntı,
• Halsizlik ve sürekli yorgunluk,
• Şiddetli karın ve göğüs ağrısı,
• Kilo kaybı.

Ferritin Yüksekliği Tedavi Yöntemleri

Ferritin yüksekliği durumunda, öncelikle vücuttaki demir miktarının neden yüksek olduğu araştırılmaktadır. Ferritin yüksekliğine herhangi bir hastalığın sebep olmadığı anlaşıldığı durumlarda, doktor onayında, ilaç tedavisine başlanabilir.

Birçok durumda beslenme alışkanlıklarının değişmesi ferritin değerinin düşmesine yeterli olabilmektedir. Böyle bir durumda doktor, çay, kahve gibi gıdaların tüketilmesini belirli bir süre artırmaktadır. Kalsiyum açısından zengin besinlerin tüketilmesi ferritin değerinin düşmesini sağlayacaktır.

Kan bağışında bulunmak da vücutta depolanan demir mineralinin azalmasını sağlayan bir başka yöntemdir.