Fiksasyon Nedir?

Kelime anlamı itibariyle doku tespiti anlamına gelen fiksasyon, patolojik incelemeler için dokudan örnek alınıp incelenmesi sürecidir. Doku örneğinin alınmasından incelenmesine kadar geçen süre içerisinde dokunun orijinaline en yakın şekilde korunarak muhafaza edilmesi sağlanmaktadır.

Dokular, insan vücudu hakkında çeşitli tespitlerin yapılmasına olanak sağlamaktadır. Tespitlerin yapılabilmesi için insan vücudundan alındıktan sonra canlılıklarını korumaları önemlidir. Dokuların vücuttan alındıktan sonra korunmaları ısı, nem ve enzimlerin etkisinde kalarak bütünlüğünün bozulmasını önlemek amacıyla fiksasyon işlemi uygulanır. Fiksasyon işlemine tabi tutulmayan dokular bir süre sonra bakterilerin ve içerdikleri enzimlerin etkisiyle bozulmaya uğrarlar ve orijinal özelliklerini yitirirler. Bu yüzden teşhis ve tanı amaçlı kullanılmayacak duruma gelen dokuların fiksasyon patoloji için tespit edilmesi ve korunması önem arz etmektedir.

Fiksasyonun Amacı

Fiksasyon yönteminin amacı vücuttan alınan dokuların protein, karbonhidrat ve diğer maddeleri araştırma ve incelemeye hazır duruma getirene kadar dokuyu koruma altına almaktır. Vücuttan ayrılan doku zararlı bakterilerin ve farklı hücrelerin ataklarına karşı dirençsiz bir hal alır. Bu yüzden dokunun bozulmasını önlemek ve gerekli incelemeyi yaparak tanıyı koyana kadar gerekli olan süreyi kazanmak için doku, fiksasyon işlemine tabi tutulur. Bu işlemle doku zararlı saldırılara karşı dirençli hale gelir.

Bu çerçevede fiksasyon işleminin doku üzerindeki faydalarını şu şekilde sıralanmaktadır:

• Enzimler, zararlı bakteri ve mantarlarca oluşturulmaya çalışılan doku bozulmasına ve çürümelere karşı dokuyu korur.
• Fiksasyon yöntemi dokuyu sertleştirir ve doku parçalarının sabit ve çürümeden kalmasını sağlar.
• Vücuttan alınan dokunun şekil ve hacim açısından sabit kalmasını sağlar.
• Test amacıyla alınan dokunun vücuttaki yapısına en yakın bir şekilde korunmasını sağlar.
• Dokuyu üzerinde uygulanabilecek test ve farklı işlemlere hazır hale getirir.

Fiksasyon Nasıl Yapılır?

Fiksasyon uygulaması fiziksel ve kimyasal yolla yapılır. Fiksasyon uygulamasında en çok uygulanan yöntem ise kimyasal fiksasyondur. Fiksasyon işlemi aşağıdaki şekilde tamamlanmaktadır:

• Kimyasal fiksasyonun uygulanması için fiksatif adı verilen çeşitli kimyasal çözeltiler hazırlanarak vücuttan alınan dokular bu fiksatiflerin içine atılır. 
• Daldırma yöntemi olarak da adlandırılan kimyasal fiksasyon ile anestezi altında olan organı veya dokuyu besleyen yollardaki kan, serum verilerek boşaltılır. 
• Boşaltılan kanın yerine fiksatif karışım dokuya enjekte edilerek hastalığın veya dokunun tespiti yapılır.

Fiksasyonun Dokular Üzerindeki Olumsuz Etkileri

Her ne kadar dokuların güçlendirilmesi ve korunması amacıyla uygulanan bir yöntem olsa da fiksasyon yöntemi bazı durumlarda dokular üzerinde olumsuz etkilere de sahiptir. Bu çerçevede vücuttan alınan dokularda fiksasyon yönteminin olumsuz etkileri şu şekilde sıralanabilir:

• Fiksasyon yöntemi vücuttan alınan dokuların protein yapısında değişikliklere sebep olur.
• Vücuttan alınan dokunun bir bütün halinde korunması gerekirken bazı durumlar dokunun parçalara ayrılmasına veya büzüşmesine sebep olur.
• Doku ile beraber olan nükleik asitlerin ayrışması ve buna bağlı olarak dokuda bozulma görülmesi de fiksasyonun olumsuz etkileri arasında gösterilir.

Fiksasyon Yöntemleri 

Vücut genelinde farklı kemik ve eklemlerin tedavi edilmesi için yaygın bir yöntem olan fiksasyon vücuttaki farklı kemiklere uygulanırken farklı yöntemlerle adlandırılır. Bunlar:

• Eksternal fiksasyon, 
• Rijit fiksasyon, 
• Açık redüksiyon, 
• Oral fiksasyon, 
• Internal fiksasyon,
• Skleral fiksasyon, 
• Sakrospinöz fiksasyon’dur.

Eksternal Fiksasyon

Kemik ve eklem noktalarında düzeltme veya kırık tedavisinde etkili olan eksternal fiksasyon bu bağlamda tercih edilen bir tedavi yöntemi olarak bilinir. Vücudun dışına takılan bir cihaz olan ve kendisine fikstatör de denilen bu cihaz uygulandığı kemiğe kemik çivileriyle bağlanır. Bu çiviler pin ismiyle anılır. Özel eklem yerleri için kullanılan çiviler cihazı kemiğe bağlamak amacıyla bazen ciltten bazen de derinin içinden geçer. Kırık olan veya tedavi edilmesi gereken kemiğe ulaşan çiviler kemiği fikstatör cihazına bağlanarak kemiğin tedavisinde etkilidirler.

Rijit Fiksasyon

Rijit fiksasyon doku tespit yöntemi olan fiksasyonun çene kemiklerinde kullanılan tedavi yöntemine verilen isimdir. Çene eklemlerinde ve kırıklarında kırık parçaların bir araya gelerek tam ve düz bir şekilde birbirine plak ve vidalarla sabitlenmesi yöntemine rijit fiksasyon denir. Çene kemiğinde oluşan kırıkların tedavisinde oldukça etkili olan yöntemle ayrılmış olan kemikler birbirine rahat bir şekilde bağlanmakta ve kaynamaktadır.

Açık Redüksiyon İnternal Fiksasyon

İnternal fiksasyonun açık olarak vücut dışından cerrahi müdahale ile yapılan yöntemidir. Kırık olan kemiğin veya eklemin eski haline getirilmesi ve tedavi edilmesi amacıyla cerrahi müdahaleyle orijinal durumuna getirilmesine açık redüksiyon denir. İnternal fiksasyonda işlem vücut içerisinde dokular üzerinden yapılırken açık redüksiyonda cerrahi müdahale ile vücut dışından müdahale ile tedavi sağlanır.

İnternal Fiksasyon

Kemik ve eklemin üzerinden alınan dokularla bunların istenilen pozisyonda rahat bir şekilde kaynamasını sağlayan ve vücut içerisinden ve kemik üzerinden içten sağlanan doku tespitine verilen isimdir.  

Skleral Fiksasyon

Skleral fiksasyon göz hastalıklarında kullanılan doku tespit yöntemidir. Göz içi lens implantı tedavisinde uygulanan yöntem gözden alınan dokunun işlem tamamlanana kadar korunmasını sağlar.

Sakrospinöz Fiksasyon

Genital bölgelerde uygulanan fiksasyon işlemine sakrospinöz fiksasyon adı verilir. Vajinal bölgeden alınan dokuların korunması ve işlem süresince orijinal halinin korunması ve tedavi edilecek bölgeye tekrar uygulanmasını kolaylaştıran kimyasal yöntem olarak bilinir.

Doku Fiksasyonu

Doku fiksasyonu patolojik inceleme neticesinde vücuttan alınan dokunun alınma vaktinden incelenmesine kadar geçen süre içerisinde otolizini (bozulmasını) önlemek ve vücuttaki canlı haliyle saklanmasını sağlayan kimyasal koruma işlemidir. İnsan vücudundan ayrıldıktan sonra canlı organizmalar halinde olan dokular eğer varsa hastalıkların bulgularını içerirler.