Fimozis

Fimozis Nedir?

Fimozis sünnet derisinin geriye çekilememesi ya da bunun ağrılı ve zor olmasıdır. Özellikle sünnet olmamış çocuklarda ve genç adölesan erkeklerde sıkça karşılaşılabilen bir sorundur. Fimozisin fizyolojik ve patolojik olarak 2 çeşidi vardır.

Tedavi edilmesi gerekenler genellikle patolojik grupta olan vakalardır. Fimozisin bir yara, enfeksiyon ya da diyabet (şeker hastalığı) ve benzeri sağlık sorunlarınca tetiklenerek ortaya çıkmış olması onu patolojik fimozis kategorisine sokar.

Fimozis (sünnet derisinin geri çekilememesi) vakalarının yaklaşık %90’ı 7 yaşına, %99’u da 16 yaşına dek kendiliğinden düzelirler. Ancak bu gerçekleşene dek hastanın şikayetleri olacağı ve bu şikayetler hayat kalitesini düşüreceği için tanı konulduğunda tedavi planlanmalıdır.

Hastalığın şiddeti 5 kademede derecelendirilir:

1. Sünnet derisi çekilebilmektedir penis başını arkasında gergin bir durumdadır.
2. Penis başının bir kısmı açıktadır kalanı deriyle örtülüdür.
3. Sünnet derisi tam olmayan şekilde çekilir, üretral (idrar yolu) açıklığı ancak görülmektedir.
4. Sünnet derisi çok az çekilir. Ancak yine de penis başının en uç noktası ile arasında kısa da olsa bir mesafe vardır.
5. Sünnet derisi penis başını tamamen kapatmıştır. Penis başı görünmemektedir.

En şiddetlisi 5. kademe olandır.

Fimozis ile karıştırılabilen bir başka durumda parafimozistir. Parafimozis basit tanımıyla fimoziste olduğu gibi sünnet derisinin penis başından geriye çekilememesi durumu olmayıp daha ciddi bir durumu belirtir.

Parafimoziste sünnet derisinin penis başının arkasına yapışmış olması ve normal pozisyonuna itilememesi durumu vardır. O bölgedeki dolaşımı etkileyerek başka komplikasyonlara neden olabileceği için acil bir durumdur.

Fimozis Belirtileri Nelerdir?

Fimozis genellikle bebek ve çocuklukta görüldüğü için belirtileri ilk kez ebeveynler tarafından da fark edilebilir.

• Fimozisi olan kişide penis başında kızarıklık ve şişlik görülebilir. Ağrının sık görülmesi beklenmese de zamanla gelişebilecek ek sorunlara bağlı olarak görülebilir.
• İdrar yapmayla ilgili şikayetler baş gösterir. İdrar yaparken acı ve yanma hissi olup idrar yaptıktan sonra sünnet derisinde şişme olabilir.
• Fimoziste sorun derinin penis başından geriye çekilememesi olduğu için hastalar idrarlarının sünnet derisinde ve altında biriktiğinden şikâyet edebilirler.
• Penis başındaki fimozis varlığı o bölgede sık enfeksiyon gelişmesine neden olabilir. Hastanın yaşı büyük ise cinsel ilişki sırasında ağrı da fimozisin bir bulgusudur.

Fimozis Nedenleri Nelerdir?

Fimozisin nedeni çoğu zaman bilinmez. Doğuştan veya daha sonra anatomik gelişime bağlı meydana gelen yapısal bir problemdir.

Fimozise neden olabilecek bilinen etkenlerden bazıları ise penis başında sünnet derisini etkileyen enfeksiyonlar, sünnet derisinin maruz kaldığı travmalar ve diyabet gibi sistemik rahatsızlıklardır.

Bir kişide fimozise yatkınlık oluşturacak başlıca risk faktörleri:

• Genç yaş
• Sünnetsiz olmak
• Enfeksiyonlar
• Diyabet (Şeker hastalığı)
• Hijyene dikkat etmemek olarak sayılabilir.

Doğuştan yapısal olarak var olan fimozisler, fizyolojik fimozislerdir ve genellikle yıllar içerisinde kendiliklerinden düzelirler. Bir başka nedene bağlı olup sonradan gelişenler ise patolojik fimozistir. Fimozisin nedeni hastalık sınıflandırılırken fizyolojik mi patolojik mi olduğu noktasında da önem arz eder.

Patolojik fimozis örnekleri olarak diyabete bağlı dolaşım bozukluğuna ikincil olarak ortaya çıkan fimozis, kronik mantar veya bakteriyel enfeksiyona bağlı oluşan fimozis verilebilir.

Fizyolojik fimozis ise hastalığın çok büyük bir kısmını oluşturan, penis başı ve sünnet derisinin anatomik ya da yapısal bozuklukları nedeniyle oluşan fimozislerdir. Fizyolojik fimozislerin çok büyük kısmı zamanla düzelmektedir.

Fimozis Teşhisi

Fimozisin teşhisi fizik muayene ile yapılır. Hastanın şikâyet öyküsü önemlidir. Hekimin muayene bulguları ile birlikte şikâyet öyküsünün karakteristiği tanı koymak için yeterlidir.

Fimoziste fizik muayene bulguları olarak penis başının sünnet derisi dokusu ile sarılmış, çevrelenmiş olduğu görülebilir. Hekim dokuyu geri çekerek penis başını rahatlatmaya çalıştığında sünnet derisinin çekilemediğini ya da çekerken bir basınçla karşılaştığını, hastanın acı ve ağrı duyduğunu görür.

Yine geri çekilmedeki zorluk ve dirence bağlı olarak sünnet derisi ve penis başında kızarıklık, şişlik, soyulma ve tahrişe bağlı diğer belirtiler görülür.

Tanı konduktan sonra fimozisin şiddeti belirlenmeli ve tedavi için izlenecek yol kararlaştırılmalıdır. Fimozisin şiddetinin belirlenmesinde yine detaylı fizik muayene yeterlidir. Derecelendirme fizik muayene bulgularına göre yapılmıştır.

Fimozis Tedavisi

Fimozisin tedavisinde başlıca 3 yol izlenebilir:

1. İlk yol hastanın şikayetleri belirgin değilse ve hayat kalitesini düşürmüyorsa takip edilerek fimozisin kendi kendine düzelmesini beklemektir. Bu süre zarfında düzenli kontroller yapılmalı hasta izlenmelidir.
2. İkinci yöntem ise sünnet derisini esnetmeye ve yumuşatmaya yardımcı olması amacıyla steroid içerikli kremler kullanılmasıdır. Steroid içerikli kremler genellikle 6 hafta kadar günde 1 ya da 2 kez uygulanacak şekilde kullanılır. Bu süre zarfında steroidli krem kullanımına paralel olarak sünnet derisini esnetecek egzersizler de yapılabilir.
3. Üçüncü seçenek ise sünnet derisinin operasyonla kısmen ya da tamamen alınmasıdır. Yani hasta sünnet edilir ya da preputioplasti denilen girişim ile sünnet derisi kesilerek rahatlama sağlanır.

Fimozis Tedavi Edilmezse

Fimozis tedavi edilmez, kendi haline bırakılırsa hastaların çok büyük bir kısmında kendiliğinden iyileşir.

Ancak özellikle patolojik fimoziste sünnet derisinde enfeksiyon gelişimi, kalın skar dokusu oluşumu ve buna bağlı olarak fimozis tablosunun ilerlemesi, idrar yaparken oluşan ağrıyla beraber çocukların uzun süre idrarlarını tutması ve buna bağlı gelişen üriner (boşaltım) sistemi hasarları gibi komplikasyonların gelişme ihtimali doğabilir.

Bu nedenle fimozisin hayat kalitesini de düşüreceği de göz önüne alınarak tanı konduğunda tedavi geciktirilmemelidir.

Fimozise Ne İyi Gelir?

• Fimozis durumunda hasta veya ebeveynleri sünnet derisine ılık bir pamukla masaj yapabilirler. Bu işlem orada skarlaşarak sertleşen dokuyu esnetmeye yardımcı olacaktır.
• Fimozisi olan kişinin penis başı ve sünnet derisinin olduğu bölgede hijyene dikkat etmesi hastalığın hafif seyretmesine yardımcı olur. Tedavi gerçekleşene dek komplikasyonların gelişmesini önler.
• Yumuşak, mümkünse pamuklu iç çamaşırlarının giyilmesi uygun olacaktır.
• Eğer hasta yetişkinse ve aktif cinsel hayatı var ise ilişkide kondom kullanması önerilir.
• Eğer fimozis patolojik bir fimozis ise buna neden olan sebebin tedavisi ya da kontrol altına alınması yararlı olacaktır. Mesela hasta diyabet hastası ise kan şekeri seviyelerinin kontrol altında olması muhtemel fimozis komplikasyonlarının gelişme ihtimalini azaltacaktır.

Fimozise Ne İyi Gelmez?

Geri çekilmeyen sünnet derisinin geriye zorlanarak çekilmeye çalışılması o bölgede mikro travmalara neden olur. Bu da o bölgede hem sızıntı şeklinde kanamalara hem de deri bütünlüğü bozulduğu için enfeksiyon gelişmesine zemin hazırlayabilir.

Hastalar sünnet derisini kendileri zorlamamalı çekmeye çalışmamalıdır.

Alerji yapabilecek kimyasal maddeler sürülmemeli idrar yaptıktan sonra penis başının temiz ve kuru olduğuna emin olunmalıdır. Penis bölgesini sıkan iç çamaşırlarının giyilmesi ya da penise alınan travmalar fimozis olan bölgede ağrıya neden olabilir.

Fimozis İlaçları

Fimoziste ilaç tedavisi olarak steroid içeren kremlerin sünnet derisine günde 1 ya da 2 defa uygulanacak şekilde 4-6 hafta kullanılması yaygın bir yöntemdir.

Kullanılan kremlerin etken maddesi betametazon, mometazon furoat ve kortizon gibi maddeler olabilir. Steroidli kremlerin fimozise iyi gelmesinde hem deriyi incelterek baskıyı azaltmaları hem de antiinflamatuar (iltihabı ve yangıyı azaltıcı etki) etkileri rol oynar.

Eğer fimozis nedeniyle gelişen bir enfeksiyon söz konusu olmuşsa mutlaka tedavi edilmelidir. Enfeksiyona neden olan etkene göre uygun antibiyotik tedavisi ile bu durum tedavi edilmiş olur.

Fimozis Ameliyatı

Fimozisin bir tedavi yöntemi de ameliyattır. Başlıca 4 farklı operasyon yöntemi ile fimozisin cerrahi tedavisi yapılabilir.

Bunlar:

• Penisin dorsalinden (arka-sırt) kesi yapılması
• Penisin ön yüzünden kesi yapılması
• Preputioplasti (penisin dorsalinden kısa bir kesi yapılarak penisin başı rahatlatıldıktan sonra yatay düzlemde dikilmesi)
• Sünnettir

Sünnet, yıllardır en sık uygulanan yöntem iken son yıllarda preputioplasti de sık uygulanmaya başlamıştır.

Özellikle estetik olarak iyi sonuçların yanı sıra ameliyat sonrası iyileşme süresinin de sünnetten daha kısa olması preputioplastinin avantajlarındandır.

Bebek ve Çocuklarda Fimozis

Çocuklarda ve bebeklerde fimozis yetişkinlere göre daha sık görülür. Doğumdan hemen sonra birkaç yıl boyunca fimozis varlığının normal olduğunu hatta çocuğun hassas ve enfeksiyonlara göreceli olarak yatkın olan penis başı bölgesini koruyucu etkisi olduğunu iddia eden çalışmalar vardır.

Ancak izlemde çocukta şikayetler gelişerek hayat kalitesini düşürmesi durumunda sebep olabileceği komplikasyonlar ve zorluklar da göz önüne alınarak fimozis mutlaka tedavi edilmelidir.

Küçük çocuklar şikayetlerini ifade edemeyebilirler.

Bu durumda ebeveynleri özellikle idrar yapmayla ilgili zorluklarla beraber bebeklerde sünnet derisi yapışıklığı, sünnet derisi fazlalığı gibi diğer destekleyici bulguların varlığında fimozisten şüphelenmeli ve endişeye kapılmadan en yakın sağlık merkezinin Üroloji ya da Çocuk Cerrahisi bölümünden randevu almalıdır.

Fimozis için Hangi Doktora Gidilir?

Fimozis Üroloji ya da Çocuk Cerrahisi doktorlarının konusudur. Fimozis sık görülen ve acil olmayan bir durumdur. Vakaların çok büyük kısmında kendi kendiliğine düzelir.

Öte yandan oluşturacağı şikayetlerle gerek hastanın hayat kalitesini düşüreceği gerekse uzun süreli olması halinde enfeksiyon ve buna benzer komplikasyonlara neden olabileceği için tanı konduğunda tedavi edilmelidir.

İlgili bölümden uygun bir zamanda randevu alarak doktora başvurmak isabetli bir yaklaşım olacaktır.