Frostig Görsel Algı Testi

Frostig Görsel Algı Testi Nedir?

Frostig Görsel Algı Testi; özellikle 4 yaş ila 8 yaş arasında bulunan çocuklara yönelik yapılan ve görsel algı gücünü belirlemeyi hedefleyen bir tür kağıt – kalem testi niteliğindedir. Dr. Marianne Frostig ismindeki bilim insanı tarafından 1961 yılında geliştirilmiş olan bir performans belirleyici testidir. Aynı zamanda bir çocuğun ilkokul sürecine hazır olup olmadığını belirleyebilmek amacıyla da yapılan Frostig testi ile;

• Çocuğun görsel uyaranları tanıyabilmesi durumu,
• Çocuğun görsel uyaranları ayırt etmesi durumu,
• Çocuğun görsel uyaranları yorumlayabilmesi durumu ölçümlemesi kolay bir şekilde yapılabilmektedir. 

Görsel Algı Nedir?

Algı; çevre faktörler aracılığı ile kişiye iletilen ve 5 farklı duyunun ayrıştırmak sureti ile topladığı bilgileri yorumlayabilme durumu olarak nitelendirilmektedir. Toplanan bir bilginin yorumlanabilmesi, yapılan yorumun doğru ya da yanlış nitelikli oluşu ise tamamen daha önceki süreçlere ve bu süreçler içerisinde edinilen yetilere bağlıdır. Görsel algı ise; kişinin 5 duyu organından gözün algıladığı ve ayrıştırdığı bilgileri değerlendirerek yorumlama gücü olarak ifade edilir. Görsel algı ifadesi gözlerde başlar nitelikli bir süreç olmasına bağlı olarak; halk arasında “görüş” ya da “görme” şeklinde de kullanılmaktadır. Görme sürecinin etmenleri ise aşağıdaki gibidir.

Işıl algılama süreci: Işıl algılamada ışık içerisinde bulunan ışınlar kişinin göz bebeklerine erişim sağlar ve erişim sonucunda retina bölgesinde bulunan ve “reseptör (almaç)” adı verilen hücrelerin etkinleşmesini sağlar.

İletme ile temel süreç: İletme ile temel süreç faktörü içerisinde hücreler aracılığı ve optik sinirler yolu ile hücreler tarafından gönderilen sinyaller beyne iletilmektedir. Öncelikle “optik kiazma” adı ile tıp literatüründe bulunan ve optik sinirlerin geçtiği, aynı zamanda sağ ya sol alandan bilginin bir diğer tarafa iletilmesini sağlayan yapı boyunca ilerleme sağlanır. İlerleme sonucunda “talamus” adı verilen ve koku duyusu dışında bulunan bütün duyulardan gelen sinyaller için bir kapı görevi gören yapının merkezine yani çekirdeğine iletim gerçekleşir.   

Görsel kortekse ulaşım süreci: Görsel kortekse ulaşım faktörü ise son aşamadır. Gözlerin topladığı veriler “oksipital lob” olarak bilinen kısımdaki görsel kortekse iletilirler. Görsel korteksin görevi ise kendisine gönderilen bilgiyi değerlendirerek görülen şeyin ne olduğunu belirleyebilmektir.

Görsel Algıda Rol Oynayan Faktörler

Görsel algıda rol oynayan faktörler aşağıdaki gibidir.

• Işıklandırma- Bir şeyin karanlık ya da aydınlık olma durumu, diğer nesneler ile kıyaslandığında ortaya çıkan farkı
• Büyüklük – Bir şeyin küçük, orta ya da büyük olarak nitelendirilmesi durumu
• Şekil – Bir şeyin dışarıdan bakıldığında neye benzediği 
• Konum (lokasyon) – Bir şeyin bulunduğu yer
• Renk – Bir şeyin hangi renkte olduğu
• Boyut – Bir şeyin 2, 3, 4 vesaire boyutlu olması durumu
• Hareket – Bir şeyin sabit ya da hareketli olması durumu
• Birim – Bir şeyin kaç adet olduğu
• Kullanım – Bir şeyin ne amaç ile kullanıldığı
• Nesneyle ilişki (kişisel bazda) – Bir şeyin daha önceki nesneler ile kıyaslama yapıldığında benzetildiği şey
• İsim – Bir şeyin ne olarak adlandırıldığı

Yukarıda belirtilen faktörler dikkate alındığında; görsel algının yalnızca iyi görme ile ilgisinin olmadığını söylemek de mümkün hale gelmektedir. Görsel algı aynı zamanda beyin gücü ile doğrudan orantılıdır. Çocuklar görsel algı kabiliyetleri aracılığı ile okuma ve yazma gibi temel gereksinimlerinin yanında aritmetik yapabilme gibi özel yetilerini de destekleyebilmektedirler.

Görsel algılama sorunları genellikle;

• Belirleme
• Ayırma
• Hatırlama
• Yorumlama kabiliyetlerinden bir tanesinde eksiklik olması ve buna bağlı olarak da görüş sürecinin doğru bir şekilde ilerleyememesi durumundan kaynaklanmaktadır.

Küçük yaştaki çocuklarda bu sorunlar kendisini şekilleri karıştırma, zeminleri karıştırma, geometrik açıdan şekilleri ayırt edememe, yönlendirememe ve nesneleri değiştirme gibi yetilerde eksiklikler ile gösterir. Çocuk büyüdükçe daha ileriki yaşlarda ise harfleri ayırt edememe ve dolayısı ile de kelimeleri düzgün bir şekilde okuyamama şeklinde görülebilir.

Frostig Görsel Algı Testinin Özellikleri

Frostig görsel algı testi;

1. Bir tür olgunluk testi niteliğindedir.
2. Kağıt – kalem testi grubundandır.
3. Performans belirleyici niteliktedir. 
4. 4 yaş ila 8 yaş arasında bulunan çocuklara yönelik kullanılabilir. 
5. Özel öğrenme güçlüğü bulunan çocuklarda tespit ve değerlendirme yapmayı mümkün kılar.
6. Hazırlık aşaması ile uygulaması süresi yaklaşık olarak 1 saatlik bir süreci gerektirmektedir.
7. Bireysel olarak ya da grup halinde uygulanması mümkündür.
8. 5 farklı algısal beceriyi test eder.

Frostig görsel algı testi ile;

• El ile göz koordinasyonu – göz motor koordinasyonu (GMK)
• Şekil ve zemin ayrımı (ŞZA)
• Şekil değişmezliği – şekil sabitliği (ŞS)
• Mekan ile konum algısı (MKA)
• Mekansal ilişkilerinin algısı (MİA) test edilmektedir.

GMK olarak ifade edilen göz motor koordinasyonunda; görme yetisinin vücudun bölümleri veyahut vücudun hareketleri ile koordinasyonunun sağlanması test edilmektedir. Testin uygulandığı çocuktan herhangi bir model çizgi olmaksızın kesintisiz, kıvrımlı, düz ya da açık aralıklı çizgiler çekilmesi talep edilir.

ŞZA olarak ifade edilen şekil ve zemin ayrımında; testin uygulandığı çocuktan karmaşık halde verilen şekiller içerisinden belirlenen ve bulunması gereken şeklin tespit edilmesi talep edilir.  

ŞS olarak ifade edilen şekil sabitliğinde; testin uygulandığı çocuktan belirlenen bir nesnenin büyüklük, şekil, gölgeleme, duruş açısından algılaması ve benzer nitelikteki diğer şekillerden ayrımını yapması istenir. Genellikle dikdörtgen, kare, daire ve elips gibi şekiller kullanılmaktadır.

MKA olarak ifade edilen mekan ile konum algısında; testin uygulandığı çocuktan belirlenen bir şeklin farklı zeminlerde ve farklı pozisyonlarda iken tespitini yapması istenir.

MİA olarak ifade edilen mekansal ilişkilerin algısında ise testin uygulandığı çocuktan iki veya ikiden çok nesnenin aynı anda birbiriyle ilişkisinin tespit edilmesi talep edilir.

Frostig Görsel Algı Testinin Önemi

Frostig görsel algı testi; çocuklarda genellikle 3 yaş ila 7 yaş arası süreç içerisinde görülen görsel algılama problemlerinin erken dönemde tespit edilmesi ve özellikle ilkokul sürecinde sorun yaşanmaması adına erken müdahale edilerek gerekli tedbirlerin alınabilmesi ile kalıcı çözümler üretilebilmesi açısından önemlidir. Böylelikle özel öğrenme güçlüğü yaşayan çocuklar da dahil her çocuk için bireysel bazda bir akademik beceri programı belirlenmesi mümkün hale gelir.

Frostig Görsel Algı Testinin Puanlaması ve Raporlama

Frostig görsel algı testinin puanlama ve raporlaması diğer algı testlerine göre daha farklı bir içeriğe sahiptir. Frostig testinin alt elementleri niteliğinde olan göz motor koordinasyonu, şekil ve zemin ayrımı, şekil sabitliği, mekan ile konum algısı ve mekansal ilişkilerin algısı testleri ayrı ayrı puanlamalara tabi tutulmaktadır. Yapılan ayrı ayrı puanlamalar, sonunda toplanarak değerlendirmeye alınır. Bu toplama işlemi için ise özel olarak tasarlanmış olan ve üzerinde yaş ile yetilerin belirtildiği bir ham puan çizelgesi vardır.