Gaita kültürü, sindirim sistemini etkileyen bakteriyel enfeksiyonların teşhisinde kullanılan önemli bir laboratuvar testidir. Bu test, dışkı örneğinde patojen bakterilerin varlığını ve türünü belirlemek amacıyla yapılır. Özellikle ishal, karın ağrısı, ateş gibi şikayetlerle başvuran hastalarda, enfeksiyon kaynağını tespit etmek için sıklıkla talep edilir. Gaita kültürü sayesinde doğru antibiyotik tedavisi planlanabilir ve komplikasyonların önüne geçilebilir.

Gaita Kültürü Hangi Durumlarda İstenir?

• Şiddetli veya Uzun Süreli İshal: 3 günden fazla süren, kanlı veya mukuslu ishal durumlarında,
• Gıda Zehirlenmesi Şüphesi: Toplu yemek sonrası benzer semptomlar gösteren kişilerde,
• Yurtdışı Seyahat Öyküsü: Tropikal bölgelere seyahat edenlerde gelişen sindirim şikayetlerinde,
• Bağışıklığı Baskılanmış Hastalar: Kemoterapi alan veya HIV pozitif bireylerde oluşan enfeksiyonlarda.

Test Nasıl Yapılır?

1. Örnek Toplama: Temiz bir kap içine alınan taze dışkı örneği, laboratuvara en geç 2 saat içinde ulaştırılmalıdır.
2. Kültür Ortamına Ekim: Örnek, Salmonella, Shigella, Campylobacter gibi bakterilerin üremesi için özel besiyerlerine ekilir.
3. İnkübasyon: Besiyerleri 37°C’de 24-48 saat süreyle inkübe edilerek bakteri üremesi gözlenir.
4. Tanımlama ve Antibiyogram: Üreyen bakteriler biyokimyasal testlerle tanımlanır ve antibiyotik duyarlılık testi yapılır.

Test Öncesi Dikkat Edilmesi Gerekenler

• Antibiyotik kullanımı test sonucunu etkileyebileceğinden, testten 48 saat önce antibiyotik kesilmelidir.
• Dışkı örneği idrar veya tuvalet kağıdı ile temas etmemelidir.
• Bebeklerde bezden alınan örneklerde sterilite sağlanamayacağı için özel gaita toplama kitleri kullanılmalıdır.

Sonuçların Yorumlanması

• Pozitif Sonuç: Salmonella, Shigella, Escherichia coli O157:H7 gibi patojen bakterilerin üremesi durumunda sonuç pozitif kabul edilir.
• Negatif Sonuç: Patojen bakteri ürememesi, semptomların viral veya parazitik kaynaklı olabileceğini gösterir.
• Antibiyogram Raporu: Hangi antibiyotiklerin etkili olduğu belirtilir. Örneğin, Salmonella’da siprofloksasin, Shigella’da azitromisin tercih edilebilir.

Tedavi Süreci ve Takip
Pozitif sonuç durumunda, antibiyogram raporuna göre hedefe yönelik tedavi başlatılır. Örneğin, Campylobacter enfeksiyonlarında eritromisin 5-7 gün süreyle reçete edilir. Hastaların bol sıvı alması ve probiyotik takviyelerle bağırsak florasını desteklemesi önerilir. Tedavi bitiminden 48 saat sonra semptomlar devam ediyorsa, test tekrarlanabilir.

Gaita Kültürünün Sınırlılıkları

• Viral Enfeksiyonlar: Norovirüs veya rotavirüs gibi patojenler bu testle tespit edilemez.
• Parazitler: Amip veya Giardia gibi parazitler için ayrıca gaitada parazit aranması gerekir.
• Bakteri Taşıyıcılığı: Bazı kişiler semptom göstermeden patojen taşıyabilir (örneğin, Salmonella taşıyıcıları).

Korunma Yöntemleri

• El Hijyeni: Tuvalet sonrası ve yemek öncesi sabunla en az 20 saniye el yıkamak,
• Gıda Güvenliği: Çiğ et ve yumurtanın iyi pişirilmesi, çiğ süt tüketiminden kaçınılması,
• Seyahat Önlemleri: Temiz su tüketimi ve sokak yemeklerinden uzak durulması,
• Bağışıklık Desteği: Probiyotiklerle bağırsak sağlığının desteklenmesi.

Çocuklarda ve Bebeklerde Gaita Kültürü
Çocuklarda sıvı kaybı riski yüksek olduğundan, ishal durumunda hızlıca test yapılması önemlidir. Rotavirüs aşısı, çocuklarda ciddi ishal vakalarını %74 oranında azaltır. Bebeklerde örnek toplarken, bez yerine laboratuvarın verdiği steril kapların kullanılması tavsiye edilir.

Gaita Kültürü ile Diğer Testlerin Farkı

• Gaitada Parazit Aranması: Mikroskopik inceleme ile parazit yumurtaları tespit edilir.
• Gaitada Kan Testi: Kanlı ishal durumunda gizli kan araştırılır.
• PCR Testleri: Hızlı ve hassas sonuç için moleküler yöntemler kullanılır.