Gastroparezi, mide kaslarının normal çalışmaması nedeniyle sindirim sisteminin yavaşlaması veya durmasıyla karakterize bir hastalıktır. Mide boşalmasında yaşanan bu gecikme, besinlerin ince bağırsağa geçişini engelleyerek şiddetli semptomlara yol açabilir. Diyabet, cerrahi komplikasyonlar veya nörolojik bozukluklar gibi altta yatan nedenlerle ilişkili olabilen bu durum, yaşam kalitesini önemli ölçüde düşürebilir.

Gastroparezinin Yaygın Belirtileri

• Yemek sonrası şişkinlik ve rahatsızlık hissi
• Az miktarda yemekle bile doygunluk (erken doyma)
• Mide bulantısı ve kusma (özellikle sindirilmemiş gıda parçalarıyla)
• Karın ağrısı veya kramplar
• İştah kaybı ve istemsiz kilo kaybı
• Kan şekeri düzeylerinde dalgalanmalar (diyabetik hastalarda)

Gastroparezinin Nedenleri
Gastroparezi genellikle vagus siniri hasarıyla ilişkilidir. Bu sinir, mide kaslarının kasılmasını düzenler. Diyabetik nöropati, vagus sinirinde hasara yol açan en yaygın nedendir. Diyabet dışında, mide veya yemek borusu ameliyatları, Parkinson hastalığı, multipl skleroz gibi nörolojik durumlar ve bazı antidepresanlar da gastropareziyi tetikleyebilir. Bazı vakalarda ise altta yatan bir neden bulunamaz (idyopatik gastroparezi).

Teşhis Yöntemleri

• Mide Boşalma Sintigrafisi: Radyoaktif izotop içeren bir öğünün mideden ne kadar sürede boşaldığını ölçer.
• Elektrogastrografi (EGG): Mide kasılma aktivitesini elektrotlarla değerlendirir.
• Endoskopi: Mide çıkışında tıkanıklık olup olmadığını kontrol eder.
• Akıllı Hap Teknolojisi: Kablosuz bir kapsülün sindirim sistemindeki hareketini izler.

Tedavi Seçenekleri
Gastroparezi tedavisi, semptomları hafifletmeye ve altta yatan nedeni yönetmeye odaklanır:

• İlaç Tedavisi:

  • Metoklopramid: Mide kasılmalarını artıran ve bulantıyı azaltan bir prokinetik ajan.
  • Eritromisin: Antibiyotik özelliğinin yanı sıra mide motilitesini düzenler.
  • Anti-emetikler: Ondansetron gibi ilaçlar bulantı ve kusmayı kontrol eder.

• Diyet Değişiklikleri:

  • Küçük, sık öğünlerle mide yükünü azaltmak.
  • Lifli ve yağlı gıdalardan kaçınmak (sindirimi yavaşlatır).
  • Püre veya sıvı formda besinler tüketmek.

• Cerrahi ve Diğer Yöntemler:

  • Mide pili (Gastric pacemaker): Elektriksel impulslarla mide kasılmalarını uyarır.
  • Jejunostomi tüpü: Ağır vakalarda beslenme için ince bağırsağa direkt erişim.

Beslenme Önerileri

• Yemekleri iyice çiğneyerek tüketin.
• Asitli ve baharatlı gıdalardan uzak durun.
• Su tüketimini öğün aralarında yapın (yemek sırasında değil).
• Elma püresi, yoğurt ve pişmiş sebzeler gibi kolay sindirilen besinleri tercih edin.

Yaşam Tarzı Değişiklikleri

• Yemekten sonra en az 2 saat dik pozisyonda oturun.
• Hafif yürüyüşlerle sindirimi destekleyin.
• Stresi yönetmek için yoga veya meditasyonu deneyin.

Komplikasyonlar ve Uzun Vadeli Yönetim
Tedavi edilmeyen gastroparezi, besin emilim bozukluklarına, ciddi kilo kaybına ve diyabetik hastalarda kan şekeri kontrolünün bozulmasına neden olabilir. Düzenli takipler ve multidisipliner yaklaşım (gastroenterolog, diyetisyen, endokrinolog) ile hastalık yönetilebilir.