Gastroskopi, üst sindirim sistemi organlarının (yemek borusu, mide ve onikiparmak bağırsağı) iç yapısının endoskop adı verilen esnek bir kamera cihazıyla incelenmesi işlemidir. Bu yöntem, hem teşhis hem de tedavi amaçlı kullanılabilen önemli bir tıbbi prosedürdür. İşlem sırasında hastanın ağzından sokulan endoskop, gerçek zamanlı görüntüleri monitöre aktararak doktorun anormallikleri tespit etmesini sağlar.
Gastroskopi Hangi Durumlarda Önerilir?
- Tekrarlayan mide ağrısı veya yanma hissi
- Yutma güçlüğü (disfaji) veya yutkunurken ağrı
- Sebebi bilinmeyen kilo kaybı ve iştahsızlık
- Mide kanaması belirtileri (siyah renkli dışkı, kahve telvesi kıvamında kusma)
- Demir eksikliği anemisi ile birlikte görülen sindirim şikayetleri
- Ülser, polip veya tümör şüphesi
İşlem Öncesi Hazırlık Süreci
Gastroskopi öncesinde hastanın 6-8 saat aç kalması gereklidir. Su dahil hiçbir şey tüketilmemelidir çünkü mide boş olmalıdır. Kan sulandırıcı ilaç (aspirin, warfarin vb.) kullanan hastaların bu ilaçları doktor kontrolünde kesmesi gerekebilir. İşlemden önce hasta, rahatlaması için sakinleştirici veya lokal anestezi (boğaz spreyi) alabilir.
Gastroskopi Nasıl Uygulanır?
Hasta sol yanına yatırılarak ağzına plastik bir ağızlık yerleştirilir. Endoskop, yemek borusundan mideye ilerletilir. İşlem sırasında hafif basınç hissi veya öğürme refleksi oluşabilir ancak ağrı hissedilmez. Doktor, gerekli görürse biyopsi (doku örneği) alabilir veya kanayan bir lezyonu tedavi edebilir. İşlem genellikle 10-20 dakika sürer.
Teşhis ve Tedavi Amaçlı Kullanım Alanları
Gastroskopi, ülser, gastrit, reflü, Barrett özofagusu ve erken evre mide kanseri gibi hastalıkların teşhisinde altın standarttır. Aynı zamanda yabancı cisim çıkarılması, polip alınması veya kanayan damarın yakılması (termokoagülasyon) gibi tedavi amaçlı müdahalelerde de kullanılır. Özellikle Helicobacter pylori enfeksiyonunun teşhisi için alınan biyopsi örnekleri önemli rol oynar.
Riskler ve Olası Komplikasyonlar
Gastroskopi genellikle güvenli bir işlemdir ancak nadiren şu komplikasyonlar görülebilir:
- Boğazda geçici tahriş veya ses kısıklığı
- Mide delinmesi (1/10.000 vakada)
- Kanama (özellikle biyopsi sonrası)
- Anesteziye bağlı alerjik reaksiyonlar
İşlem Sonrası Dikkat Edilmesi Gerekenler
İşlemden sonra hastanın boğaz uyuşukluğu geçene kadar (yaklaşık 1 saat) yemek yememesi gerekir. Sakinleştirici alan hastaların 24 saat boyunca araç kullanmaması önerilir. Hafif şişkinlik veya gaz şikayetleri normal kabul edilir ancak şiddetli ağrı, ateş veya kanlı kusma durumunda acil tıbbi yardım alınmalıdır.
Gastroskopi Alternatifi Yöntemler
Baryumlu mide grafisi veya kapsül endoskopi gibi yöntemler gastroskopiye alternatif olabilir ancak bu teknikler biyopsi veya tedavi imkanı sunmaz. Manyetik rezonans (MR) veya bilgisayarlı tomografi (BT) ise daha çok tümör evrelemesinde kullanılır.
Çocuklarda ve Gebelerde Gastroskopi
Çocuklarda işlem genel anestezi altında yapılabilir. Gebelikte ise acil durumlar dışında ertelenmesi önerilir. İşlem gerekiyorsa anestezi yerine lokal uyuşturma tercih edilir.
Gastroskopi Sonuçları Nasıl Değerlendirilir?
Patoloji raporları genellikle 5-7 iş günü içinde hazırlanır. Doktor, sonuçları hastanın klinik bulgularıyla birleştirerek tedavi planını oluşturur. Örneğin Helicobacter pylori pozitifliğinde antibiyotik tedavisi başlanırken, polip varlığında düzenli takip önerilir.