Gece plağı, genellikle dişlerde gece boyunca biriken bakteri tabakası veya diş sıkma/alışkanlıklarına bağlı olarak gelişen dental sorunları ifade eder. Bu durum, ağız sağlığını tehdit edebilen ve uzun vadede diş eti hastalıklarına yol açabilen bir problemdir. Bu yazıda, gece plağının nedenlerini, belirtilerini, tedavi seçeneklerini ve korunma yöntemlerini detaylı bir şekilde ele alacağız.

Gece Plağı Nedir?
Gece plağı, tükürük akışının azaldığı uyku sırasında diş yüzeylerinde biriken yapışkan bakteri tabakasıdır. Plak oluşumu, ağız içindeki bakterilerin şeker ve karbonhidratlarla etkileşime girmesi sonucu asit üretmesiyle başlar. Zamanla mineralize olarak tartar (diş taşı) haline gelir ve diş eti çekilmesi gibi ciddi sorunlara neden olabilir. Ayrıca, bruksizm (diş sıkma) nedeniyle gece plağı oluşumunun hızlandığı durumlar da görülebilir.

Gece Plağının Nedenleri

• Yetersiz Ağız Hijyeni: Diş fırçalama ve diş ipi kullanımının eksikliği.
• Şekerli ve Asitli Gıda Tüketimi: Özellikle uyumadan önce tüketilen atıştırmalıklar.
• Tükürük Akışının Azalması: Ağız kuruluğuna neden olan ilaçlar veya sistemik hastalıklar.
• Diş Sıkma veya Gıcırdatma (Bruksizm): Gece boyunca dişlere uygulanan basınç.
• Genetik Yatkınlık: Bazı bireylerde plak birikimine eğilim.

Belirtileri Nasıl Anlaşılır?

• Sabah uyanınca dişlerde yapışkan his ve kötü ağız kokusu.
• Diş etlerinde kızarıklık, şişlik veya kanama.
• Diş yüzeylerinde beyazımsı veya sarı renkli birikintiler.
• Diş hassasiyeti (sıcak/soğuk içeceklerde rahatsızlık).
• İlerleyen durumlarda diş eti çekilmesi ve diş kaybı.

Teşhis Yöntemleri

• Klinik Muayene: Diş hekimi, plak birikimini gözle veya özel boyama solüsyonlarıyla tespit eder.
• Radyolojik Görüntüleme: Diş taşlarının kök yüzeylerine kadar yayılımını değerlendirmek için röntgen.
• Tükürük Testleri: Ağız kuruluğunun nedenini belirlemek için yapılır.

Tedavi Seçenekleri

1. Profesyonel Diş Temizliği: Diş hekimi tarafından ultrasonik cihazlarla plak ve tartarın temizlenmesi.
2. Florür Uygulamaları: Diş minesini güçlendirerek plak oluşumunu yavaşlatmak.
3. Bruksizm Tedavisi: Gece plağının diş sıkmadan kaynaklandığı durumlarda özel şeffaf plaklar (gece koruyucuları).
4. Antimikrobiyal Ajanlar: Klorheksidin içeren gargaralarla bakteriyel yükün azaltılması.
5. Diş Eti Tedavisi: İlerlemiş vakalarda küretaj veya lazer tedavisi.

Gece Plağını Önleme İpuçları

• Doğru Diş Fırçalama: Günde iki kez, yumuşak kıllı fırçayla en az iki dakika.
• Diş İpi Kullanımı: Günlük rutine eklenerek diş aralarındaki plak birikimi engellenir.
• Dil Temizliği: Dil yüzeyindeki bakterilerin temizlenmesi için dil kazıyıcı kullanımı.
• Şekersiz Sakız Çiğneme: Xylitol içeren sakızlar tükürük akışını artırır.
• Düzenli Diş Hekimi Kontrolü: Altı ayda bir profesyonel temizlik ve muayene.

Beslenme Önerileri

• Kalsiyum ve fosfor açısından zengin besinler (süt, peynir) diş minesini güçlendirir.
• Elma, havuç gibi sert sebzeler mekanik temizlik sağlar.
• Yeşil çay, antioksidan etkisiyle plak oluşumunu yavaşlatır.

Bruksizm ve Gece Plağı İlişkisi
Diş sıkma alışkanlığı olan bireylerde, gece plağı daha hızlı birikir. Bu durumda, diş hekimleri özel olarak tasarlanmış gece koruyucuları önerir. Bu apareyler, dişlerin aşınmasını ve plak birikimini azaltırken çene eklemine binen yükü hafifletir.

Çocuklarda Gece Plağı Riski
Süt dişleri mine yapısı nedeniyle daha hassastır. Çocuklarda şekerli gıda tüketimi ve yetersiz fırçalama, gece plağı oluşumunu hızlandırır. Florürlü diş macunu kullanımı ve ebeveyn gözetiminde fırçalama alışkanlığı kazandırılmalıdır.

Hamilelikte Gece Plağına Dikkat
Hormonal değişimler nedeniyle hamilelik döneminde diş etleri daha hassastır. Plak birikimi, gebelik gingivitisi riskini artırabilir. Bu nedenle diş hekimi kontrolleri aksatılmamalıdır.