GGT

GGT Nedir?

GGT; vücutta karaciğer, böbrek, dalak, safra kesesi ve pankreasta yer alan enzimlerden biridir. Bu enzim vücutta ortaya çıkan kimyasal reaksiyonların gerçekleşebilmesi adına gereklidir. GGT isimli enzimin vücuttaki görevi ise taşıma molekülü olmasıdır. Yani kişinin vücudunda yer alan diğer moleküllerin hareket etmesine destek olmaktadır. Ayrıca kullanılan ilaçlar ve diğer toksinlerin karaciğer tarafından metabolizmaya uyum sağlamasına da yardımcı olmaktadır.

GGT açılımı gama glutamil transferaz olarak nitelendirilmektedir. Bu enzim sayesinde uzmanlar kişinin karaciğer sağlığı hakkında nitelikli fikir edinebilir. Bununla birlikte safra kanallarında yaşanan tıkanıklık olması durumunda teşhis için de GGT değerlerine bakılmaktadır. Bunun için birden fazla test bir arada kullanılabilir.

GGT Normal Değerleri Kaç Olmalı?

GGT normal değerleri cinsiyet ve yaş gibi unsurlara göre değişebilir. Cinsiyete göre normal GGT değerleri şöyledir;

• Yetişkin kadınlarda ortalama GGT değeri 0-45 UL arasında normal kabul edilir.
• Yetişkin erkeklerde ortalama GGT değeri 0-65 UL arasında normal kabul edilir.
• 45 yaşından küçük olan kadınlar için 27 UL üzerinde olan GGT değeri yüksek kabul edilmektedir.
• 45 yaş üzerinde bulunan erkek ve kadınlarda ise 38 UL değerinden fazla olan GGT miktarı yüksek kabul edilmektedir.

GGT Nasıl Ölçülür?

Gama glutamil transferaz değerleri karaciğer sorunları olması durumunda GGT testi ile ölçülmektedir. Bu test karaciğer rahatsızlıklarına tanı koyma yanında aşırı alkol kullanımı konusunda fikir edinmeye yönelik de yapılmaktadır. Alkalen fosfataz (ALP) düzeyi yükseldiğinde ya da karaciğer bozukluklarında bu teste başvurulur.

GGT testi yapılması için hastanın bir kol damarından kan örneği alınmaktadır. Alınan kan örneği laboratuvar ortamında incelenir ve GGT düzeyine bakılır. Karaciğer hasarı söz konusu olan kişilerde karaciğer enzimlerini ölçmeye yarayan diğer testlerle birlikte yapılır.

Gamma glutamil transferaz (GGT) seviyesini ölçerken test en az 8 saat aç olunması önerilir. Çünkü yemek yedikten sonra GGT düzeylerinin düştüğü bilinmektedir. Zayıflık, iştahsızlık, sarılık, karın bölgesinde şişlik gibi bazı karaciğer rahatsızlıklarına yönelik belirtiler olması durumunda GGT ölçümü istenebilir. Ayrıca alkol tedavisi gören kişilerde de bu enzimin seviyesine bakılmalıdır.

Hamilelikte GGT Değerleri Nasıl Olmalı?

Hamilelikte GGT normal değeri için başka bir hastalık olup olmadığı önemlidir. Anne adayında altta yatan farklı bir hastalık olmadıkça kandaki GGT değerinin yüksek olması beklenmez. Gebelikte de hamile olmayan kişilerle aynı ya da biraz daha düşük değerler olması beklenmektedir. Hamilelik döneminde GGT referans değerleri de genele yönelik yorumlanabilir.

Yine de gebelik döneminde karaciğer fonksiyonları ve GGT seviyeleri düzenli izlenmelidir. Anne adayının çok doğum yapması ve ilerleyen yaşta bir anne adayı olması gibi durumlar GGT seviyesinin yüksek olmasına yol açabilir. GGT seviyesinin gebelikte yüksek olması hamilelik dönemiyle alakalı değildir. Genel olarak gebelik öncesinden gelen karaciğer hastalığı riski vardır.

Bebeklerde GGT Değeri Nasıl Olmalı?

Bebeklerde GGT düzeyi ilk dönemlerde yetişkinlere göre çok daha fazla ölçülmektedir. Bebeklerde GGT düzeyi özellikle yenidoğan dönemde yetişkinlere göre 5-8 kat arasında fazla olabilir. İlerleyen aylara doğru bebeklerde GGT değerleri normale dönmektedir. Bu fizyolojik olarak normal kabul edilir. İlk dönemlerde bebeklerde GGT düzeyi yüksek olması bir tehlike oluşturmaz. Bu yüzden bebeklerde genellikle GGT seviyelerine bakılmaz. Bunun yerine bilirubin seviyeleri incelenir.

GGT Düşüklüğü Nedenleri

GGT düşüklüğü genellikle bir sağlık sorunu olduğuna yönelik yorum gerektirmez. Genellikle yemek sonrası kişide GGT düzeyi az bir oranda görülmektedir. Bununla birlikte kahve tüketimi yüksek olan bireylerde de GGT değerlerinin düştüğü bilinmektedir.

GGT düşüklüğü nedenleri şu şekildedir;

• Kişide magnezyum seviyesinin düşmesi
• Yüksek trigliserid tedavisinde kullanılan bazı ilaçlar
• Tiroid yetmezliği tanısının olması
• Hipotalamik bozukluk görülmesi
• Çok yüksek oranda alkol tüketimi
• Karaciğerde yüksek kan akışı olması
• Karaciğer üzerinde tümör oluşumu
• Karaciğer yetmezliği ve karaciğer yağlanması sorunları
• Kalp hastalıkları görülmesi
• Doğum kontrol haplarının kullanımı gibi durumlar GGT seviyesinin düşmesine yol açan etmenler arasındadır.

GGT Düşüklüğü Belirtileri

GGT düşüklüğü belirtileri farklı şekillerde ortaya çıkabilir. Genellikle düşüklük belirtileri farklı hastalıklara yönelik belirtilerle karışabilir.

GGT düşüklüğü belirtileri şu şekildedir;

• Halsizlik görülmesi
• Hareketlerde yavaşlama olması
• Gündelik işlerde daha çabuk yorulmaya başlama
• Depresif bir ruh hali ve sebepsiz mutsuzluk hissi
• El ve ayaklarda ödem oluşumu
• Soğuk ortamlarda vakit geçirmek istememe
• Kabızlık 
• Terlemede azalma gözlenmesi
• İştahın artmaya başlaması
• Beklenmeyen kilo artışı yaşanması
• Konsantrasyon seviyesinde düşüş
• Kadınlarda adet kanaması süresi ve sıklığının azalması gibi durumlar belirtiler arasındadır.

GGT Düşüklüğü Tedavisi

GGT düşüklüğü genellikle altta bir neden yatmasına bağlıdır. Bu enzimin kaynağı karaciğer olduğu için öncelikle karaciğer üzerinde detaylı bir inceleme yapılır. GGT seviyesinin düşük olması sebebiyle öncelikle altta yatan nedene yönelik bir tedavi uygulanmaktadır.

GGT seviyesi düşükse ilaç tedavisi ya da takviye beslenme programı da uygulanabilir. Ayrıca tedavi kapsamında bazı ilaçların kullanımı kısıtlanabilir. Alkol ve sigara bağımlılığı varsa GGT seviyesinin yükselebilmesi ve normal referans aralıklarına gelmesi adına alkol ve sigarayı bıraktıracak terapiler de uygulanabilir.

GGT Düşüklüğüne Ne İyi Gelir?

GGT düşüklüğü tamamen karaciğerin sağlıklı çalışıp çalışmadığıyla ilgilidir. Bu yüzden karaciğer sağlığını koruyacak besinlerin tüketimi GGT düşüklüğü önüne geçecektir. GGT seviyesinde tüketilmesi önerilen besinler arasında öncelikle yeşil çay, sarımsak, kuşkonmaz, greyfurt gibi ürünlerin tüketimi önerilmektedir.

GGT düşüklüğü olan kişilerin yağlı balık tüketimini artırması da uzmanların önerileri arasında yer almaktadır. Kuru üzüm ve yer fıstığı gibi kuruyemişler de GGT seviyesini arttıran besinler arasında yer almaktadır.

GGT Düşüklüğü Tedavi Edilmezse Ne Olur?

GGT düşüklüğü tedavi edilmediğinde vücutta bazı sistemsel sorunlar görülebilir. Genellikle uzun süre çok düşük seviyelerde seyretmesi karaciğer ve bazı kalp sorunlarının habercisi olabilir. Yemekten sonra belirli oranda GGT düşüklüğü görülmesi normal bir durumdur.

Alkol ve sigara gibi maddelerin tüketimi devam ederse vücutta özellikle karaciğer tahribatı artacaktır. GGT düşüklüğü alınabilecek bazı önlemlerle normal aralıklara kolayca çekilebilir.

GGT Yüksekliği Nedenleri

Yapılan test sonucunun referans değerlerin üstünde çıkması durumunda GGT yüksekliği tanısı konur. GGT yüksekliği ciddiye alınması gereken bir durumdur. GGT seviyesi çok kolayca yükselebilir. Kısa süre öncesinde alkol tüketildiyse GGT seviyesi yüksek çıkabilir. Bu yüzden yükseklik konusunda test yanıltıcı olabilir. Bunun önüne geçebilmek için uzmanların tavsiyelerine uyulması gerekir.

GGT yüksekliği nedenleri şu şekildedir;

• Aşırı oranda alkol tüketimi olması
• Siroz ya da hepatit kaynaklı karaciğer hasarı durumları
• Safra kanalı tıkanıklığı görülmesi
• Konjestif kalp yetmezliği tanısı
• Aşırı oranda kırmızı et tüketme alışkanlığı
• Diyabet sorunları
• Pankreasta iltihap görülmesi
• Kişinin kanında pankreas seviyesinin yüksek olması
• Epstein barr virüsü gibi bazı enfeksiyon türleri
• Düzenli kullanılan bazı ilaçların gösterdiği yan etkiler
• Sigara bağımlılığı olması
• Karaciğer tümörü bulunması
• Kronik hepatit tanısı
• Şeker hastalığı
• Akciğer rahatsızlıkları
• Yüksek oranda kola tüketimi
• Fast food beslenme alışkanlığı olması
• Karaciğer yağlanması GGT yüksekliği nedenleri arasında gösterilmektedir.

GGT Yüksekliği Belirtileri

GGT genellikle safra kanallarında yaşanan tıkanma sorunlarına bağlıdır. Gamma glutamil transferaz GGT yüksekliği görülmesi farklı belirtilerle kendini ortaya çıkarır. Bu enzim seviyesinin yüksek olması karaciğerdeki hasar derecesini de ortaya koyar.

GGT yüksekliği belirtileri şu şekildedir;

• Vücutta ortaya çıkan kaşıntı
• Cilt renginin sararması
• Göz akının daha sarı olması
• Mide bulantısı şikayetlerinde artış
• İştah kaybı
• Sürekli halsizlik hissi
• Karın ağrısı ve karın şişliği görülmesi
• Tuvalette açık renkli dışkı olması
• İdrarın koyu renkli ve çayın rengine yakın bir tonda olması bu enzimin yüksek olduğunu gösteren en genel belirtiler arasında yer almaktadır.

GGT Yüksekliği Tedavisi

GGT yüksekliği tedavisi, hastalığın altında yatan duruma göre değişmektedir. Bu enzimin seviyesinin yüksek olması genellikle karaciğer hastalıklarına yönelik önemli belirtiler olacaktır. GGT seviyesi olması gerekenden yüksekse hemen gerekli alt neden bulunmalı ve doğru tedavi ile enzimin normal seviyelere inmesi gerekmektedir.

Kanda GGT yüksekliği alkole bağlıysa öncelikle alkolün bırakılması gerekir. Daha sonra doğru bir beslenme programı ile seviye düşürülebilir. GGT seviyesinin normal değerlere gelmesi genellikle yaşam değişikliği ile sağlanabilmektedir.

GGT’yi düşüren ilaçlar kullanılarak ilaç tedavisiyle de seviye düşürülebilir. Kandaki seviyesinin düşmesi ve sürecin titizlikle takip edilmesi gerekir. GGT seviyesi yüksekliğinde tedavi planı için farklı testler de uygulanarak bir kombine tedavi uygulanabilir.

GGT Yüksekliği Nasıl Düşürülür?

GGT seviyesinin yüksek olması, bazı ilaçların kullanımına bağlı olabilir. Bu durumda GGT yüksekliği yapan ilaçlar bırakılmalıdır. Doktor kontrolünde aynı işleve sahip farklı ilaçlar ya da farklı tedavi seçenekleri uygulanabilir.

GGT yüksekliğini düşürmek için tüketilmesi gereken besinler:

• Limon suyu karaciğerleri temizlemede çok etkili bir besindir.  Sindirim sistemini düzenlemek için ılık suyla birlikte her gün limon suyu tüketilebilir.
• Düzenli olarak avokado tüketimi hem karaciğer sağlığını tesis eder hem de GGT seviyesinin düşmesine yardımcı olur. 
• Zerdeçal metabolizmayı koruması yanında karaciğer sağlığını destekler. 
• GGT seviyesinin düşmesi için bol su tüketimi de önemlidir. Bunun için gün içinde ortalama 6-8 bardak su içilmesi gerekir.
• Sarımsak, Brüksel lahanası, elma, brokoli, limon gibi meyve, sebze ve yeşilliklerin de düzenli tüketilmesi gerekir. 
• Düzenli kahve tüketilmelidir. 

GGT Yüksekliği Tedavi Edilmezse Ne Olur?

GGT yüksekliği dönemsel olarak da görülebilir. Bu durumda genellikle altta bir neden yattığı düşünülmeyebilir. Ancak GGT seviyesinin kanda çok yüksek seviyelere gelmesi ilerleyen zamanlarda özellikle karaciğer yetmezliği ve siroz gibi birçok kritik rahatsızlığa yol açabilir.

GGT yüksekliği tedavisi yapılmadığında ilerleyen dönemlerde karaciğer nakli gibi klinik vakalara dahi yol açabilir. Altta yatan sorun çözülmelidir. Ayrıca GGT yüksekliği yaşam kalitesini de olumsuz etkiler. Hem yaşam kalitesinin yükselmesi hem de büyük bir sorun olmaması adına GGT seviyesi normal seviyelere çekilmelidir. İzole GGT yüksekliği pankreas kanseri gibi birçok hastalığın da habercisi olabilir.