Hemolitik üremik sendrom (HÜS), özellikle çocuklarda ani başlangıçlı böbrek yetmezliği, hemolitik anemi ve trombositopeni ile karakterize nadir fakat ciddi bir hastalıktır. Genellikle bakteriyel enfeksiyonlar sonrası ortaya çıkan bu durum, erken teşhis ve doğru tedaviyle kontrol altına alınabilir. Bu makalede, HÜS’in nedenlerinden korunma yöntemlerine kadar tüm detayları bulabilirsiniz.

Hemolitik Üremik Sendrom Nedir?
HÜS, küçük kan damarlarının hasar görmesi sonucu kırmızı kan hücrelerinin parçalanması (hemoliz), trombosit sayısında düşüş ve böbrek fonksiyonlarının bozulmasıyla seyreden bir tablodur. Çoğunlukla 5 yaş altı çocuklarda görülse de yetişkinlerde de nadiren ortaya çıkabilir. Hastalığın en yaygın nedeni, Escherichia coli (E. coli) bakterisinin ürettiği Shiga toksinidir. Bu toksin, bağırsak enfeksiyonu sonrası kan dolaşımına karışarak damar endotelinde hasara yol açar.

Hemolitik Üremik Sendrom Belirtileri

• İshal ve Kanlı Dışkı: Genellikle toksin üreten E. coli enfeksiyonunu takiben sulu veya kanlı ishal başlar.
• İdrar Çıkışında Azalma: Böbrek yetmezliğine bağlı olarak idrar miktarı belirgin şekilde düşer.
• Cilt Solukluğu: Hemolitik anemi nedeniyle cilt rengi solar, halsizlik ve yorgunluk görülür.
• Vücutta Morluklar: Trombositopeniye bağlı olarak küçük travmalarda bile cilt altı kanamalar oluşur.
• Yüksek Tansiyon: Böbrek fonksiyonlarının bozulması kan basıncını artırabilir.
• Nörolojik Bulgular: İleri evrelerde nöbet, bilinç bulanıklığı veya inme benzeri semptomlar gelişebilir.

Hastalığın Nedenleri ve Risk Faktörleri
HÜS’ün en sık nedeni, Shiga toksini üreten E. coli (STEC) enfeksiyonudur. Bu bakteri, az pişmiş et (özellikle kıyma), pastörize edilmemiş süt veya kontamine su tüketimiyle bulaşır. Nadiren Streptococcus pneumoniae enfeksiyonları, genetik mutasyonlar veya bazı ilaçlar da HÜS’e yol açabilir. 5 yaş altı çocuklar, bağışıklığı zayıf bireyler ve gebeler risk grubunda yer alır.

Teşhis Yöntemleri

• Kan Testleri: Hemoglobin düşüklüğü, trombositopeni ve kreatinin yüksekliği tipik bulgulardır.
• İdrar Analizi: Proteinüri veya kan hücreleri böbrek tutulumunu gösterir.
• Dışkı Kültürü: Shiga toksini üreten E. coli varlığını doğrulamak için kullanılır.
• Böbrek Biyopsisi: Şüpheli vakalarda böbrek dokusundaki hasarı değerlendirir.

Tedavi Seçenekleri

• Sıvı Dengesinin Sağlanması: Dehidratasyonu önlemek için damar içi sıvı desteği şarttır.
• Kan Transfüzyonu: Şiddetli anemide eritrosit süspansiyonu verilir.
• Plazma Değişimi: Atipik HÜS’te (genetik kaynaklı) plazma değişimi veya anti-C5 antikorları (Eculizumab) kullanılır.
• Diyaliz: Böbrek yetmezliği gelişen hastalarda geçici veya kalıcı diyaliz gerekebilir.
• Antibiyotik Kullanımı: E. coli enfeksiyonunda antibiyotikler tartışmalıdır; bazı çalışmalar toksin salınımını artırabileceğini gösterir.

Hastalıktan Korunma İpuçları

• Gıda Güvenliği: Etleri iyice pişirin, pastörize edilmemiş süt ürünlerinden kaçının.
• El Hijyeni: Özellikle tuvalet sonrası ve yemek öncesi sabunla en az 20 saniye el yıkayın.
• Su Tüketimi: Şüpheli su kaynakları yerine şişelenmiş veya kaynatılmış su tercih edin.
• Hasta İzolasyonu: Kanlı ishal vakalarında hijyen kurallarına sıkı uyun.

İyileşme Süreci ve Takip
Çocuklarda tipik HÜS vakalarının %70-80’i tamamen iyileşir. Ancak böbrek hasarı olan hastalarda uzun vadeli takip gerekebilir. İdrar testleri, kan basıncı ölçümü ve böbrek fonksiyon testleri düzenli aralıklarla yapılmalıdır. Nadir de olsa kronik böbrek yetmezliği gelişen hastalarda böbrek nakli seçeneği değerlendirilir.

Hastalıkla İlgili Yanlış Bilinenler

• “HÜS sadece çocuklarda görülür.” → Yetişkinlerde de atipik formlar gelişebilir.
• “Antibiyotikler her zaman faydalıdır.” → Bazı durumlarda toksin salınımını artırarak tabloyu kötüleştirebilir.