Hepatik ensefalopati, karaciğer yetmezliği veya ciddi karaciğer hastalığı olan bireylerde toksinlerin kanda birikmesi sonucu ortaya çıkan nöropsikiyatrik bir tablodur. Bu durum, karaciğerin amonyak gibi zararlı maddeleri filtreleme yeteneğini kaybetmesiyle ilişkilidir ve tedavi edilmezse bilinç kaybına kadar ilerleyebilir.

Hepatik Ensefalopatinin Evreleri ve Belirtileri
Hastalık hafif zihinsel bulanıklıktan komaya kadar değişen evrelerde seyreder:

• Evre 1: Konsantrasyon güçlüğü, hafif unutkanlık, uyku düzensizliği.
• Evre 2: Davranış değişiklikleri, mantıksız konuşma, asteriksis (el sallama titremesi).
• Evre 3: Şiddetli kafa karışıklığı, uykuya eğilim, anlamsız cevaplar.
• Evre 4: Koma, tepkisizlik, refleks kaybı.

Teşhis Yöntemleri
Tanı klinik bulgular, laboratuvar testleri ve görüntüleme ile konur:

• Kan Testleri: Yüksek amonyak seviyeleri (normal: 15-45 µg/dL), karaciğer fonksiyon testlerinde bozulma.
• Nörolojik Değerlendirme: Mental durum testleri, asteriksis kontrolü.
• Görüntüleme: Beyin MR veya BT’de ödem veya yapısal değişiklikler.

Tedavi Protokolleri
Tedavi toksin birikimini azaltmayı ve altta yatan karaciğer hastalığını yönetmeyi hedefler:

• Laktuloz: Bağırsak pH’ını düşürerek amonyak üreten bakterileri baskılar.
• Rifaksimin: Bağırsak florasını düzenleyen antibiyotik.
• Protein Kısıtlaması: Günlük protein alımı 0.5-1 g/kg ile sınırlandırılır.
• Karaciğer Nakli: İleri evre siroz hastalarında tek kalıcı çözüm olabilir.

Yaşam Tarzı ve Diyet Önerileri

• Düşük Protein Diyeti: Bitkisel protein kaynakları (mercimek, nohut) tercih edilmeli.
• Kabızlık Önleme: Lifli gıdalar ve probiyotikler bağırsak hareketlerini düzenler.
• Alkolden Kaçınma: Alkol karaciğer hasarını hızlandırır.

Risk Faktörleri ve Korunma

• Gastrointestinal kanama, enfeksiyonlar veya elektrolit dengesizliği atakları tetikleyebilir.
• Diüretik kullanımı dikkatle izlenmeli; potasyum ve magnezyum seviyeleri kontrol edilmeli.
• Aşırı ağrı kesici (parasetamol) tüketiminden kaçınılmalı.

Hasta ve Yakınları İçin Pratik İpuçları

• Evde mental durum değişikliklerini izlemek için basit hafıza testleri uygulayın.
• Hekim tarafından reçete edilmeyen ilaçlar kesinlikle kullanılmamalı.
• Düzenli kontrollerle amonyak seviyeleri ve karaciğer fonksiyonları takip edilmeli.