Hepatit B, karaciğerde ciddi enfeksiyonlara yol açabilen ve kan yoluyla bulaşan viral bir hastalıktır. Dünya Sağlık Örgütü’ne göre, dünya genelinde 250 milyondan fazla kişi kronik Hepatit B taşıyıcısıdır. Bu hastalığa karşı en etkili korunma yöntemi ise Hepatit B aşısıdır. Aşı, hem çocuklarda hem de yetişkinlerde hastalığa karşı %90-95 oranında koruma sağlar.
Hepatit B Aşısı Kimlere Uygulanır?
Hepatit B aşısı, yenidoğanlar da dahil olmak üzere tüm yaş gruplarına önerilir. Özellikle sağlık çalışanları, hemodiyaliz hastaları, birden fazla cinsel partneri olan bireyler ve Hepatit B taşıyıcılarıyla aynı evde yaşayanlar için zorunludur. Aşı, doğumdan hemen sonra başlanarak üç doz halinde uygulanır. Yetişkinlerde ise 0, 1 ve 6. aylarda olmak üzere üç doz şeklinde tamamlanır.
Aşının Yan Etkileri
Hepatit B aşısı genellikle güvenli kabul edilir ve ciddi yan etkiler nadirdir. En sık görülen hafif yan etkiler şunlardır:
- Enjeksiyon bölgesinde kızarıklık, şişlik veya ağrı
- Düşük dereceli ateş (38°C’nin altında)
- Halsizlik veya baş ağrısı
Bu belirtiler genellikle 1-2 gün içinde kendiliğinden geçer.
Aşı Sonrası Dikkat Edilmesi Gerekenler
Aşı yapıldıktan sonra enjeksiyon bölgesine soğuk kompres uygulamak şişliği azaltabilir. Ateş durumunda parasetamol içeren ağrı kesiciler kullanılabilir. Ancak 48 saati aşan yüksek ateş veya şiddetli alerjik reaksiyon (nefes darlığı, yüzde şişme) gibi durumlarda acilen sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır.
Hepatit B Aşısının Koruyuculuğu
Aşının koruyuculuğu, üç dozun tamamlanmasından sonra %90’ın üzerindedir. Bağışıklık sistemini baskılayan hastalığı olanlarda (HIV, kanser) bu oran düşebilir. Bu nedenle risk grubundaki kişilerin antikor düzeylerini ölçtürmesi ve gerekirse ek doz yaptırması önerilir.
Hamilelik ve Emzirme Döneminde Aşı
Hepatit B aşısı, hamilelik ve emzirme döneminde güvenle uygulanabilir. Aşı canlı virüs içermediği için fetüse veya bebeğe zarar vermez. Özellikle Hepatit B taşıyıcısı olan annelerin bebeklerine doğumdan 12 saat sonra aşı yapılması zorunludur.
Aşı Takvimi ve Dozaj
- Yenidoğanlar: İlk doz doğumda, ikinci doz 1. ayda, üçüncü doz 6. ayda.
- Yetişkinler: 0, 1 ve 6. aylarda olmak üzere üç doz.
- Hızlı Şema: 0, 1, 2 ve 12. aylarda dört doz (acil koruma gereken durumlarda).
Hepatit B’den Korunma Yolları
Aşı dışında, Hepatit B’den korunmak için hijyen kurallarına dikkat etmek kritiktir. Kan nakli öncesinde tarama yapılması, sterilize edilmemiş malzemelerle dövme veya piercing yaptırmaktan kaçınmak ve korunmasız cinsel ilişkiye girmemek önemli adımlardır.
Hepatit B ile Karşılaşma Sonrası Ne Yapılmalı?
Hepatit B virüsüne maruz kalındığında (örneğin enfekte kanla temas), ilk 48 saat içinde hepatit B immünoglobulini (HBIG) ve aşı uygulanması enfeksiyon riskini %75-95 azaltır. Bu süreç “pasif-aktif immünizasyon” olarak adlandırılır.
Hepatit B Aşısının Türleri
Türkiye’de rekombinant DNA teknolojisiyle üretilen Hepatit B aşıları kullanılır. Engerix-B ve HBVAXPRO en yaygın markalardır. Her iki aşı da benzer etkinlik ve güvenilirlik profiline sahiptir.
Aşıya Erişim ve Maliyet
Türkiye’de Hepatit B aşısı, Sağlık Bakanlığı’nın ulusal aşı takvimine dahildir ve çocuklara ücretsiz uygulanır. Yetişkinler ise reçete ile eczanelerden temin edebilir veya özel sağlık kuruluşlarında yaptırabilir.