Hepatit B Aşısı Nedir?

Hepatit B, karaciğer iltihabına neden olan bir hastalıktır. Hepatit hastalığı halk arasında sarılık olarak bilinmektedir. Hepatit B virüsünün neden olduğu bu hastalık, hala tüm dünyada etkisini sürdürmektedir. İnsandan insana bulaşan hepatit B hastalığı; kan, kan ürünleri ve enfekte vücut sıvıları ile bulaşmaktadır. Hastalık, günümüzde çaresiz değildir ve aşılama yoluyla önlenmesi mümkündür.  

Hepatit B Aşısı Tedavisi Nasıl Yapılır?

• Hepatit B aşısı, hepatit b virüsünden üretilmektedir ve hastalığın önlenmesinde kullanılan en etkili yöntemdir. 
• Aşılanma, kesinlikle hepatit b enfeksiyonuna neden olmamaktadır. 
• Hepatit B aşısının hastalıktan koruyuculuk oranının %90 olduğu tespit edilmiştir. 
• Hepatit B, Türkiye’de bebeklikten itibaren uygulanan rutin aşılar arasında yer almaktadır. İlerleyen yaşlarında bağışıklık kazanamayan ya da bağışıklığı azalan kişilere tekrar doz önerilmektedir. 
• Hepatit B aşısı, hastalığı taşıyan kişilere ve aktif olarak hasta olanlara uygulanmamaktadır. 
• Bunun yanı sıra hepatit B aşısının diğer aşılarla bir arada uygulanmasında herhangi bir sakınca görülmemektedir.  

Hepatit B aşısı, genellikle 3 doz şeklinde uygulanmaktadır. İlk aşıdan sonra bir ay arayla ilk iki dozun uygulanması ideal kabul edilmektedir. Üçüncü doz hepatit b aşısının ise ikinci aşıdan altı ay sonra yapılması uygun bulunmaktadır. Ancak aşı takviminde esneklik olabilmektedir. İlk doz ve ikinci doz arasında minimum iki hafta, maksimum 4 ay olması gerekmektedir. İkinci doz ile üçüncü doz arasında geçen süre ise minimumda iki ay, maksimumda 18 ay olacak şekilde yapılan aşılamalar da sağlıklı kabul edilmektedir. Bu sayede 3 dozluk aşı periyodu yine tamamlanmış olmaktadır.  

Aşı, enjeksiyon şeklinde ve kas içine uygulanmaktadır. Ancak aşının uygulandığı bölge hastanın yaşına göre değişiklik göstermektedir. Aşı, 2 yaşını tamamlamış çocuklar ve yetişkinlerde omuzdan ve kas içine olacak şekilde enjekte edilmektedir. Öte yandan 2 yaşından küçük ve yeni doğan bebeklerde ise uyluk kemiğinin ön tarafındaki kas içine, yani bacağa uygulanmaktadır.  

Hepatit B Aşısı Hangi Hastalıklarda Kullanılır? 

Hepatit B aşısı, yine aynı isimli virüsün yol açtığı enfeksiyonların önlenmesi amacıyla kullanılmaktadır. Hepatit B enfeksiyonu karaciğer iltihaplanmasına neden olabilmektedir ve şu yollarla bulaşmaktadır:

• Doğum (Annede hepatit b virüsü varsa bebeğe bulaşmaktadır)
• Enfekte partnerle cinsel ilişki
• Uyuşturucu kullanımı (Enfekte kişiyle ortak enjeksiyon kullanımı ile bulaşmaktadır)
• Kan ile temas etme ihtimali olan kişisel bakım ürünlerinin (Jilet, diş fırçası vb.) ortak kullanımı 
• Hepatit B virüsü olan bir kişinin kanı ya da açık yarası ile doğrudan temas
• Enjektör veya diğer kesici-delici aletlerden yaralanma sonucunda doğrudan kan ile temas

Öte yandan hepatit b virüsünün aşağıdaki durumlar ve benzerlerinin olması ile bulaşıcılık riski yoktur;

• Aynı tabaktan yemek yemek
• Ortak gıda ve su tüketmek
• Annenin bebeğini emzirmesi
• Sarılmak, tokalaşmak ve öpüşmek 
• Enfekte kişinin öksürmesi
• Ortak tuvaletin kullanılması 
• Havuza girmek vb. 

Akut ve kronik olarak ikiye ayrılan hastalığın tanısının konulabilmesi ve tedaviye başlanması için belirtilerinin bilinmesi gerekmektedir.

Hepatit B Hastalığı Belirtileri

• Gözlerde ve ciltte sararma oluşumu 
• Kişide iştahsızlık
• Yorgunluk hissi
• Ateş
• Eklem bölgelerinde ağrı 
• Mide bulantısı ve kusma 
• Şiddetli karın ağrısı 
• Kilo kaybı 
• Karında su birikmesine bağlı olarak şişlik 
• Bacaklarda ödem 
• Kusma sırasında kan gelmesi
• Durdurulamayan kanama 
• İdrarın olması gerekenden daha koyu renkli olması 
• Dışkının olması gerekenden daha açık renkli olması 
• Vücudun kolay kanaması ve morarması 

Hepatit B virüsü, vücuda girdikten sonra bir kuluçka süresi bulunmaktadır. Hastalık belirtilerini gösterene kadar 6 hafta ile 6 ay arasında bir zaman geçebilmektedir. Bu zaman zarfında enfekte olan kişinin, hastalığından habersiz olması sonucunda etrafındaki insanlara bulaşmasına neden olmaktadır. 

Hepatit B hastalığının teşhisi için kan testi yapılmaktadır. Hastalığı teşhis edilen kişilerin genellikle hastaneye yatışı verilmekte ve tedavi bu şekilde ilerlemektedir. Hepatit B hastalığı her ne kadar tedavi edilebilir olsa da bazı hastalarda ani karaciğer yetmezliğine neden olarak ani ölüme neden olabilmektedir. Bu nedenle hepatit B dikkate alınması gereken ve erken teşhisin büyük önem taşıdığı bir hastalık olarak bilinmektedir.

Hepatit B hastalığı tedavisi olan kişilerde, 6 ay sonrasında da belirtiler kendini göstermeye devam ediyorsa, bu durum hastalığın kronikleşmiş olacağının habercisidir. Hastalığın genç yaştaki hastalarda daha çabuk kronikleştiği bilinmekte ve yaş ilerledikçe hastalığın kronikleşme riskinin azaldığı bilinmektedir.  

Özellikle hepatit B enfektesi olan annelerden doğan bebeklerin, kronik hepatit B hastası olması oldukça olasıdır. Kronikleşen hepatit B hastalığının siroz ve karaciğer kanserine dönüşmesi ihtimali de bulunmaktadır. Kronik hepatit B hastalarının:

• Düzenli olarak hekim kontrolünde olmaları, 
• Alkol ve sigara gibi zararlı madde kullanımından uzak durmaları, 
• Sağlıklı beslenmeleri, 
• Stresten kaçınmaları uzmanlar tarafından önerilmektedir. 

Hepatit B Aşısı Yan Etkileri

Tüm ilaç ve aşıların bir takım yan etkilerinin olması ihtimali her zaman bulunmaktadır. Ancak bu yan etkilerin genellikle hafif olması ve etkilerin kendiliğinden geçmesi beklenmektedir. Hepatit B aşısının uygulandığı hastaların çoğunda, herhangi bir olumsuzlukla karşılaşılmadığı bilinmektedir. Hepatit B aşısından sonra en sık görülen yan etki hastanın ateşlenmesidir. Bunun haricinde hepatit B aşısı uygulamalarında bulunan yan etkiler şu şekildedir;

• Bayılma 
• Omuz ağrısı
• İlaca alerjik reaksiyon  

Ancak bu yan etkilerin tüm aşı uygulamalarında ortaya çıkabileceği bilinmelidir. Ayrıca bu yan etkilerin oluşma ihtimali de oldukça düşüktür. Yan etkilerin uzun süreli ve şiddetli oluşması halinde ise en kısa sürede sağlık kuruluşlarına başvurulmalıdır. 

Kimler Hepatit B Aşısı Olmalıdır? 

Hepatit B virüsü açısında riskli olan ve daha önce aşı yapılmamış yetişkinler, mutlaka hepatit B aşısı yaptırmalıdır. Bu kişiler şu şekildedir; 

• Yüksek riskli iş kollarında çalışanlar
• Partnerinde hepatit B olanlar
• Cinsel olarak çok eşli kişiler
• İğne, enjeksiyon gibi malzemeleri başkalarıyla ortak kullanan kişiler
• Hepatit B enfektesi bir kişiyle aynı evde yaşayanlar
• Kan ile temas ihtimali olan sağlık hizmetleri çalışanları ile kamu güvenliği personelleri
• Islah Evi mahkumları ve çalışanları 
• Hepatit B oranlarının yüksek olduğu bölgelere seyahat eden kişiler
• Kronik karaciğer, böbrek ve diyabet hastaları
• HIV enfeksiyonu olanlar 

Hepatit B Aşısının Kimlere Yapılmaması Gerekir?  

Hepatit B aşısı bazı durumlarda yapılamamakta, bazı durumlarda ise yapılma zamanı ertelenmektedir. Bu durumlar şu şekildedir;  

• Hepatit B hastası ya da taşıyıcısı olan kişilere aşı uygulanmamaktadır. 
• İlk dozun ardından şiddetli ve hayatı riske atacak alerjik bir reaksiyon ortaya çıktıysa aşı olunmaması önerilmektedir. Alerji öyküsü bulunan hastaların, aşı olmadan önce mutlaka bu durumu hekimlerine bildirmeleri gerekmektedir. 
• Hepatit B aşısı yapılacak olan hasta kendini iyi hissetmiyorsa ve orta ya da ağır derecede grip gibi bağışıklık sistemini etkileyecek farklı bir hastalık geçiriyorsa aşı yapılmamaktadır. Bu tür hastaların iyileşme süreci beklenmektedir. 

Bebeklerde Hepatit B Aşısı

Hepatit B virüsü taşıyan anne adaylarının enfeksiyonu bebeklerine bulaştırma ihtimalleri bulunmaktadır. Bu bulaşma genellikle gebeliğin son haftalarında ya da doğum esnasında ortaya çıkmaktadır. Bu nedenle rutin olarak gebelik kontrolleri sırasında hepatit B testleri annelere uygulanmaktadır. Burada amaç bebeğin hastalıktan korunması ve erken tanı ile enfeksiyon varsa tedavi edilmesinin olanaklı hale getirilmesidir. Yenidoğan bebeklerde hastalığın tedavisi için doğumdan hemen sonra hepatit B aşısı uygulanmaktadır. Aşı uygulaması ile bebeklerin %95’inin virüse karşı bağışıklık kazanması mümkün olmaktadır.