Hib Aşısı Nedir?

Haemophilus influenzae bakterisi, ölümcül hastalıklara neden olabilen bir hastalık ortaya çıkartır. Bulaşıcı bir hastalık olan Hib, genellikle 5 yaş ve altında bulunan çocuklarda görülür. Bunun dışında normalden daha zayıf bünyeye sahip olan yetişkinlerde de görülebilir.

Çocuklar genellikle oyun arkadaşları veya bu virüsü taşıyan yetişkinler ile aynı ortamda bulunduklarından dolayı hastalığı kaparlar. Bu virüsler, insan vücudunda akciğere inmeden burun ve ağız gibi noktalar kalır ise çok fazla belirtiye sebep olmamaktadır ancak ciğerlere ulaştığı takdirde ciddi sağlık problemlerine neden olabilir. Özellikle menenjit hastalığının bir nedeni olarak görülen Hib virüsü bunun dışında;

• Zatürre
• Sinüzit
• Orta Kulak İltihabı
• Boğazların aşırı şişmesi
• Bazı bölgelerde enfeksiyona neden olması (kan, eklem, kemik, kalp zarı)
• Ölüm

Yukarıdaki durumlara neden olan Hib, oldukça ciddiye alınması gereken bir virüstür. Hib aşısı açılımı; Haemophilus influenzae tip b olarak bilinir. İlk olarak ABD’de görülen bu virüse yakalanan çocukların yaklaşık olarak %3-6’sını öldürdüğü tespit edilmiştir. Bunun sonucunda Hib aşısı geliştirilmiş ve o günden sonra hastalığın görülme durumu %99 daha azalmıştır. Bu bilgiler neticesinde aşının başarılı olduğu görülmektedir.

Türkiye’de hib virüsüne karşı aşılama faaliyetleri çocuklarda 2, 4, 6 ve 18. aylarda yapılmaktadır. Bu bakımdan böylesine ciddi bir aşının yapılarak çocukların korunma altına alınması, tıp dünyası için bir zorunluluk olmuştur. Hastalık genellikle 5 yaş ve altında görülse de yetişkinlerde de görüldüğünden eğer aşı karnesinde bu aşının olunduğuna dair bir ibare yoksa yetişkinlere de aşı yapılabilmektedir.

Aşının yapılması tıbben gereklidir. Aşı yapılan kişiler şu durumlara karşı bağışıklık ve korunma kazanmış olur. Hib aşısı:

• Hib virüsü tarafından ortaya çıkan hastalıklar ve bu hastalıklardan dolayı sakatlık ve ölüm gibi durumlara karşı koruma sağlar.
• Menenjit ve kan zehirlenmesi gibi hastalıklara karşı koruma sağlar.
• Hastalık nedeniyle sosyal hayattan izole olacak kişi, aşıdan sonra hayatına rutin olarak devam edebilir.

Hib Aşısının Uygulanması Gereken Durumlar

Hib aşısı, Hib virüsü tarafından ortaya çıkan ve influenzae denilen hastalığın tedavisinde kullanılmaktadır. Bu hastalığın neticesinde insanlarda birtakım belirtiler gözlemlenir. Buna göre Hib hastalığına yakalanan kişilerde görülen belirtiler;

• Yüksek ateş
• Bilinç bulanıklığı
• Baş ağrısı
• Ense sertliği
• Işığa karşı duyarlılık
• İştahsızlık
• Çevreye karşı tepkisizlik
• Dalgınlık
• Kusma

Yukarıdaki belirtilerden birkaçının beraber görünmesi durumlarında Hib virüsünden şüphe edebilir. Tüm belirtilerin tek bir kişide görülmesi çok nadirdir. Bu nedenle, birkaç tanesinin takip edilmesi dahi hastalığın tanısının konulması için yeterlidir.

Bazı kişilerin Hib aşısını yaptırması özellikle gereklidir:

• Aspleni: Dalak yokluğu olarak bilinen aspleni, fonksiyonel veya anatomik çeşitleri görülen hastalardır.
• İmmünglobülin Yetmezlikleri: Bağışıklık sistemini oluşturan etkenlerden bir tanesinin yokluğu veya sistemdeki fonksiyonel bozulmaların görüldüğü hastalardır.
• Kompleman Eksikliği: Hastadan patojenlerin temizlenmesini sağlayan biyokimyasal maddeye verilen isme kompleman denir. 
• Kök Hücre Transplantasyonu: Kemik iliği veya kök hücre nakli gerçekleştirilen hastalardır.
• Kemoterapi ve Radyoterapi Hastaları: Kanser nedeniyle kemoterapi veya radyoterapi tedavisi gören kişilerdir.

Bu hastalıkların görüldüğü kişilere Hib aşısı yapılması gerekir. Böylelikle zayıflayan bağışıklık sistemi, bu hastalıktan korunmuş olur.

Dabt İpa Hib Aşısı Nasıl Yapılır?

Hib aşısı, günümüzde farklı birkaç markadan oluşmaktadır. Bu markaların önerdiği doz sayıları da farklılık göstermektedir ancak aşı genellikle şu aralıklarla yapılır.

• Bebek henüz 2 aylıkken yapılan ilk doz
• Bebek henüz 4 aylıkken yapılan ikinci doz
• Bebek henüz 6 aylıkken yapılan üçüncü doz (bu durum aşı markasına bağlıdır.)
• Bebek henüz 12 veya 15 aylıkken yapılan dördüncü doz (bu durumda aşı markasına bağlıdır.)

İlk 2 dozun yapılması her aşıda karşılaşırken sonraki dozlar tercih edilen aşının markasına göre değişiklik gösterebilmektedir. Hib aşısının en önemli özelliği bebeklere yapılan diğer aşılar ile aynı zamanda yapılabilir olmasıdır. Aşı aynı zamanda 5 – 18 yaş aralığında bulunan ve HIV pozitif çıkan kişilere de önerilebilmektedir. 

Hib Aşısı Kimlere Yapılmaz?

Hib virüsüne karşı koruma sağlamak için bebeklik çağındaki her kişiye aşı uygulaması yapılmaktadır. Ardından çok ciddi hastalıkların görülebilme durumuna karşın bu aşı yaptırılmalıdır ancak Hib aşısının bazı kişilere yapılması tıbben uygun değildir. Bu kişilerin özellikleri;

• 6 haftadan daha küçük bebeklere aşı yapılmaz.
• Yapılan ilk doz akabinde hayati derecede bir riske maruz kalan kişilere yapılmaz.
• Aşı içerisinde bulunan bir maddeye karşı alerjisi olan kişilere aşı yapılmaz.
• Hafif hastalığı olan kişilere aşı yapılabilir ancak ciddi bir hastalık geçirenlere aşı yapılmaz. 

Özellikle ciddi bir rahatsızlığı olan kişilere aşının yapılması uygun değildir. Bunun yanı sıra aşının yapılması için kişinin beklenmesi gerekir. Ayrıca hasta, aşı yapılacağı gün kendisini iyi hissetmiyorsa bunu sağlık görevlisi ile paylaşmalı, onun vereceği karara göre aşının vurulma gününü erteletmelidir.

Hib Aşısı Riskleri

Dabt İpa Hib aşısı yan etkileri, genellikle hafif seyreden özelliklere sahiptir ancak bazı durumlarda hastanın sürekli kullandığı ilacı doktora söylememesi veya unutması durumlarında bazı risklerin görüldüğü de bilinmektedir. Buna bağlı olarak aşı vurulan kişilerde görülen hafif riskler şunlardır:

• Enjeksiyonun yapıldığı yerde kızarma ve ısı artışı görülmesi,
• Enjeksiyon bölgesinde şişlik görülmesi,
• Hastanın ateşinin yükselmesi.

Bu riskler, aşı sonrasında oluşabilecek yan etkilerdendir ancak her hastada görülmesi beklenmez. Bu problemlerin ortaya çıkması aşı vurulmasından hemen sonra başlar, 1 veya 2 gün içerisinde kendiliğinden geçer. Bu risklerin geçmediği ve daha uzun sürdüğü durumlarda sağlık personeli ile iletişime geçilerek durumdan haberdar olması sağlanmalıdır.

Aşı yapılmasından itibaren 1 milyon dozda bir olarak kişide ilaçlara bağlı reaksiyon görüldüğü gözlemlenmiştir. Bu ihtimal tıbben çok düşüktür ve aşının neden olacağı sorunlara göre göze alınabilir bir risktir. Bu riskin yanı sıra 5 yaşından büyük kişilerin aşı yaptırması sonrasında bazen bayılma ve kulak çınlaması gibi durumlar ortaya çıkabilir. Hatta çok şiddetli omuz ağrıları da görülebilir. Bunlar çok nadiren gerçekleşen ancak görülmesi durumunda hemen doktora başvurulması gereken risklerdendir. 

Hib Aşısı Sonrası

Dabt İpa Hib aşısı sonrasında kişilerin bazı durumlara karşı kendilerini koruma altına alması gerekir. Aşı sonrasında dikkat ve takip edilmesi gereken durumlar şunlardır:

• İlk 24 – 48 saat arasında kişi banyo yapmamalıdır.
• Baş dönmesi, mide bulantısı gibi durumlar takip edilmeli ve gerekirse doktor ile görüşülmelidir.
• Ateşin çok yüksek olması, 40 derecenin üzerine çıkması, geçmeyen şişlikler, halsizlik durumlarına karşı kişi doktor ile iletişime geçmeli veya en yakın sağlık merkezine gitmelidir.
• Aşı vurulan kol ile birkaç gün boyunca fazla ağır eşyaların kaldırılmaması, o kola baskı yapılmaması gerekir.

Kişinin belirtilen uyarıları dikkate alarak bir süre boyunca kendini koruması gereklidir.