Hipertermi Nedir?

İnsan vücudunun normal vücut ısısı nereden ölçüldüğüne bağlı olarak değişmekle birlikte ortalama olarak 36,5 ila 38,2 derece arasındadır. Hipertermi, vücut sıcaklığının herhangi bir nedene bağlı olarak 41 derece ve üzerinde olması ve doku hasarıyla ilerleyebilen bir durumdur.

Ancak günümüzde hipertermi kontrol altında tutularak tedavi yöntemi olarak kullanılmaktadır. Genellikle kanser hastalığı tedavisinde kullanılan Hipertermi, vücudun tamamının veya belirli bir bölgesinin ısısının yükseltilmesi işlemidir. Bu süreç içerisinde vücut ısısı 39 ile 44 derece arasında bir ısıya maruz bırakılır.

Kanser hastaları ve hasta olmayan kişiler üzerinde yapılan araştırmalara göre yüksek ısı sağlıklı insanların dokularına çok çok az zarar vermektedir. Buna müteakip kanserli olan dokuya ise ciddi zararlar vermekte ve o dokuyu öldürmektedir. Hipertermi tedavisine Kanserde ısı tedavisi denilmesindeki amaç da tam olarak budur.

Hiperterminin, kanser hastalarında tamamlayıcı bir rol üstlendiği de görülür. Bu tedavi ile birlikte hastalara yapılan kemoterapi ve radyoterapi gibi yöntemlerin etkisini arttırdığı da araştırmalar sonucunda fark edilmiştir. Bu özellikleri ile kanser hastalarına umut olan Hipertermi kullanımı her geçen gün artarak devam etmektedir.

Malign Hipertermi

Malign Hipertermi bir tedavi değil, rahatsızlıktır. Çoğunlukla birtakım anestezik ajanların kullanımı sonucunda vücutta bazı komplikasyonların oluşmasına denir. Bu cerrahi operasyonlar için kullanılan ilaçlara hastanın verdiği aşırı tepki olarak görülür. Bu hastalığın görülme sıklığı 5.000 – 50.000 vaka arasında 1 şeklindedir.

Cerrahi girişimlerde hastanın kaslarını geçici olarak felç etmek gerekebilir. Bu durum bir kas gevşetici ilaç sayesinde mümkündür. Ancak hastanın vücudunun bu ilaca verdiği tepki sonrasında acil müdahaleye ihtiyaç duyulabilir. Bu durumda hastanın malign Hipertermi ismi verilen hastalığı geçiriyor olabileceği düşünülmelidir.

Malign Hipertermi tedavisi öncesinde neden bu hastalığın yaşandığı anlaşılmalıdır. Malign Hiperterminin belirtileri şunlardır:

• Çene tutulması vb. semptomlara neden olan kas sertleşmesi
• 43 derece ve üzerine çıkabilen yüksek ateş göstergesi
• Vücudun çok daha hızlı bir şekilde çalışması
  1. Hızlı kalp atışı
  2. Hızlı nefes alıp verme
• Olağandışı şekilde gerçekleşen spazmlar
• Kasta bulunan liflerin deformasyona uğraması
• Vücutta asit seviyesinin birden yükselmesi

Bu belirtiler vücutta fark edildiği anda Malign Hipertermi hastalığından şüphelenilmelidir. Özellikle yüksek ateş ve kasılma gibi durumlar ciddiye alınmalı, ateş sonucunda koma, kasılma durumunda felç kalınabileceği bilinmelidir.

Bu durumda doktor muayenesi sonrasında bazı testler / tahliller yapılır. Bu tahlile göre tanı konulur ve tedaviye başlanır.

• Elektrokardiyografi: Kalpteki iletim sisteminin çalışması izlenir.
• Kan testleri: Normal kan değerlerine sahip olması gereken bir kişide bazı değişiklikler tanıda yardımcı olabilir.
• İdrar testleri: Kişinin idrarında yüksek seviyede asit bulunması tanı konulmasında en etkili faktörlerden bir tanesidir.

Malign hipertermi belirtisi konulduktan sonra artık tedavi aşamasına geçilebilir. Ancak bu zorlu bir sürecin sadece başlangıcıdır.

Hipertermi Belirtileri

Hipertermi hastalığı belirtileri erken müdahale ile rahat bir şekilde atlatılabilir. Ancak bunun için hastanın belirtileri takip etmesi ve en kısa zamanda doktora gitmesi gerekecektir. Genel olarak 2 grup altında incelenen belirtiler erken ve ileriki dönem belirtileri olarak incelenebilir.

Erken Dönem Belirtileri

Erken dönem belirtileri sonucunda konulan teşhis insanların hayatlarını kurtarabilir. Her hastalıkta erken teşhis önemli iken bu durum hipertermi tedavisinde oldukça önemlidir. Erken dönem hipertermi belirtileri şunlardır:

• Kişinin el ve ayaklarında geçmek bilmeyen soğukluklar
• Üşümeye bağlı olarak görülen ciltte soluklaşma
• Aniden gelen titreme ve bunun uzun süre geçmemesi, devamlı tekrarlaması
• Konuşma esnasında bazı harflerin yutulması ve konuşmanın anlaşılamaması
• Sesin belirsiz bir şekilde çıkması, kısıklık oluşması
• Hastanın sürekli olarak yorgun olması
• Hastanın sürekli olarak zihnen meşgul olması ve zihninde karmaşa meydana gelmesi

Bu belirtiler görüldüğünde henüz hastalık yeni başlıyor demektir. Müdahale sonrasında tedavisi oldukça basittir

İleriki Dönem Belirtileri

Erken dönem belirtilerine anlam verilemediği ve tedavi edilemediği zamanlarda hastalık vücutta giderek ilerler. Haliyle yukarıdaki belirtilerde giderek daha kötüleşir. İleriki dönem belirtileri şunlardır:

• Hasta hareketlerinin yavaşlaması ve buna bağlı semptomlar
• Hastada sakarlıkların görülmeye başlaması ve süreklilik addetmesi
• Sürekli ve uzun süren baş dönmeleri
• Vücutta sürekli bir uyuşukluk hissedilmesi
• Sosyal olarak çevrede gerçekleşen olaylara karşı bir hissizlik ve duyarsızlık oluşması
• Kalp ve solunum hızlarında önemli yavaşlamalar
• Hasta bilincinin kapanmaya ve yavaşlamaya başlaması
• Hastanın göz bebeklerinin genişlemesi ve ışığa karşı tepkisiz kalınması

İleriki dönem belirtilerinin sonuncusu ise solunum ve dolaşım sistemlerinin iflas ederek tamamen durmasıdır. Bu belirtiler ışığında müdahale için bazı durumlarda geç bile kalınmış olabilir. Ancak bu belirtiler başladığı andan itibaren hastaneye gidilirse o zaman tedavi olma şansı vardır.

Hipertermi Tedavisi

Özel olarak geliştirilen cihazlar sayesinde hastanın tüm vücudunun veya kanserli dokusunun yüksek ısıya maruz bırakılarak hastalıklı hücrelerinin fonksiyonunu bozarak yok edilmesini amaçlayan tedavi yöntemine hipertermi tedavisi denir. Hipertermi tedavisi, çoğunlukla radyoterapi ve kemoterapi yöntemleriyle birlikte kullanılır.

Bu tedavi yönteminde amaç bağışıklık sisteminin uyandırılarak vücuttaki yabancı ve düşman hücrelere saldırmasını sağlamaktır.

Hipertermi tedavisinin kanser hastalarında kullanılmasının nedeni bu hastaların bağışıklık sisteminin çökmüş olmasıdır. Çöken bağışıklık sistemini yeniden uyandıran ve zararlı olan şeylere saldırmasını sağlayan hipertermi tedavisinde başarı oranı bir hayli yüksektir. Tedavi aşamasında ise hastaya sırası ile şu yöntemler uygulanmaktadır.

• Hasta öncelikli olarak tedavi olacağı koltuğa uzanır.
• Ayarlanabilir radyo frekansları bulunan ortamda hipertermi cihazı elektrotları hastanın ilgili bölgesine bağlanır.
• Bu cihazın gücü ayarlanarak hastaya ısı verilmeye başlanır. 
• Bölgenin yaklaşık olarak 39 – 44 dereceye kadar ısınması sağlanır.
• Böylelikle yüksek ısı kanserli hücreleri öldürür ve vücudun bağışıklık sistemini ayaklandırır.

Ancak bazı durumlarda hastanın tüm vücuduna bu ısı verilmek istenir. O zaman da hasta özel bir odada kızılötesi ışınlar ile ısıtılır ve bu süreç yaklaşık 3 – 4 saat kadar sürer. Hipertermi tedavisi fiyatları düşünüldüğünde kanser gibi bir hastalığın yenilmesine katkıda bulunduğundan dolayı fiyat aralığı çok da sorgulanmamalıdır.

Hipertermi Hemşirelik Bakım Planı

Hemşirelik bakım planı hipertermi için önemlidir. Bazen evde bazense hastanede gerçekleştirilen bu tedavide hemşirenin üzerine büyük bir sorumluluk düşer. Hipertermi hemşirelik bakımı amacı ise hastanın vücut çalışmasını normalize etmek, nefes alışverişi, kalp atışı gibi değerleri olağan durumda sabitlemek ve ateşi normal değerlerde tutmaktır.

Hipertermi bakım planı içerisinde hastalığın nedenini tanımlamak ilk kuraldır. Hastanın yaşına ve kilosuna göre ona gereken ilaçları, tedaviyi ve ilgiyi göstermek ise sürekli yapılması gerekenler arasındadır. Hastanın rahatı, vücut sıcaklığının dengelenmesi, sıvı alımının düzeni gibi konular da hemşirenin sorumluluğu altındadır.

Hemşire; hastanın giyiminden, banyosundan yatağının düzenine kadar her şeyinden sorumludur. Tüm ayrıntıları en ince detayına kadar düşünen hemşireler, hastanın kısa zamanda tekrar kendini toparlaması için elinden geleni yapar. Evde bakım sürecinde yatılı hemşire olması neredeyse bir zorunluluktur.

Hipertermi Tedavisi Yapan Hastaneler

Hipertermi tedavisi hem devlet hem de özel hastanelerde yapılabilmektedir. İlk başlarda özel hastane ve polikliniklerde yapılan tedaviler, 2014 yılından itibaren devlet hastanelerinde de yapılmaya başlanmıştır. Hipertermi uygulayan hastaneler genellikle kanser tedavisi konusunda da çalışmalar yapan yerlerden oluşur.

Hipertermi bilindiği üzere kanser tedavisinde etkin bir şekilde kullanılmaktadır. Bu nedenle tedavi gerçekleştiren hastanelerde kanser tedavisi için özel bölüm bulunmaktadır. Günümüzde bazı hastanelerin onkoloji bölümü servislerinde hipertermi tedavisi yapılabilmektedir.