Hormonlu spiral, doğum kontrol yöntemleri arasında uzun süreli ve yüksek etkinliğiyle öne çıkan bir seçenektir. Rahim içine yerleştirilen bu küçük T şeklindeki cihaz, progesteron benzeri sentetik bir hormon (levonorgestrel) salgılayarak gebeliği önler. Hem koruma sağlaması hem de adet düzensizliklerini azaltması nedeniyle pek çok kadın tarafından tercih edilir. Bu yazıda hormonlu spiralin çalışma mekanizması, avantajları, olası yan etkileri ve kimler için uygun olduğunu detaylıca ele alacağız.
Hormonlu Spiral Nasıl Çalışır?
Hormonlu spiral, rahim iç duvarına yerleştirildikten sonra düşük dozda hormon salınımı yapar. Bu hormonun temel işlevi rahim ağzındaki mukusu kalınlaştırarak spermlerin rahme geçişini engellemek ve rahim iç zarını incelterek embriyonun yerleşmesini zorlaştırmaktır. Aynı zamanda yumurtlamayı baskılayarak ek koruma sağlar. Etkisi ortalama 3-5 yıl sürer ve bu süre boyunca %99’a varan koruma oranı sunar.
Hormonlu Spiralin Avantajları
- Uzun Süreli Koruma: Tek bir uygulamayla 3-5 yıl boyunca etkili doğum kontrolü sağlar.
- Adet Kanamalarını Hafifletir: Kullanıcıların %20’sinde adet kanamaları tamamen kesilir, diğerlerinde ise yoğunluk belirgin şekilde azalır.
- Anemi Riskini Düşürür: Azalan kanama nedeniyle demir eksikliğine bağlı kansızlık riski azalır.
- Kullanım Kolaylığı: Günlük hap alımı veya aylık iğne gerektirmez.
- Emzirme Döneminde Güvenli: Doğumdan 6 hafta sonra emziren annelerde kullanılabilir.
Hormonlu Spiralin Olası Yan Etkileri
- Düzensiz Kanamalar: İlk 3-6 ayda lekelenme veya ara kanamalar sık görülür.
- Baş Ağrısı ve Göğüs Hassasiyeti: Hormon etkisiyle geçici süre ortaya çıkabilir.
- Yer Değiştirme veya Düşme Riskı: Nadiren spiral rahimden kayabilir veya çıkabilir.
- Kilo Artışı: Bazı kullanıcılarda hafif kilo alımı gözlenebilir.
Kimler Hormonlu Spiral Kullanabilir?
Hormonlu spiral, çoğu kadın için güvenli olsa da bazı durumlarda önerilmez:
- Uygun Adaylar: Doğum yapmış veya yapmamış, uzun süreli koruma isteyen, ağır adet kanamaları olan kadınlar.
- Kullanımı Riskli Olanlar: Rahim anomalisi, aktif pelvik enfeksiyon veya karaciğer hastalığı olanlar.
Hormonlu Spiral Nasıl Takılır?
Spiral takılması basit bir klinik prosedürdür. Jinekolojik muayene pozisyonunda rahim ağzı sterilize edildikten sonra spiral özel bir aplikatörle yerleştirilir. İşlem genellikle 5-10 dakika sürer ve lokal anestezi gerekmez. Adet döneminde rahim ağzının hafif açık olması nedeniyle bu süreçte takılması daha az rahatsızlık verir.
Hormonlu Spiral Sonrası Dikkat Edilmesi Gerekenler
- İlk 48 saat ağır fiziksel aktiviteden kaçınılmalı.
- Takip eden 1 hafta cinsel ilişki önerilmez.
- Spiralin yerinde durduğundan emin olmak için 6 hafta sonra kontrol muayenesi yapılmalı.
- Ateş, şiddetli kasık ağrısı veya kötü kokulu akıntı durumunda acilen doktora başvurulmalı.
Hormonlu Spiral ve Diğer Doğum Kontrol Yöntemleriyle Karşılaştırma
Hormonlu spiral, doğum kontrol haplarına kıyasla kullanım kolaylığı ve unutma riskinin olmamasıyla öne çıkar. Bakır spiralle karşılaştırıldığında ise adet kanamalarını azaltması en belirgin avantajıdır. Ancak hormon içermeyen yöntemler isteyenler için bakır spiral alternatif olabilir.
Hormonlu Spiralin Çıkarılması
Spiralin çıkarılması takılmasından daha kısa süren bir işlemdir. Jinekolojik muayene sırasında spiralin ipi bulunarak çekilir. Çıkarıldıktan sonra doğurganlık hızla eski haline döner, bu nedenle gebelik planlayanlar ek koruma yöntemleri kullanmalıdır.
Sık Sorulan Sorular
- "Hormonlu spiral kilo yapar mı?" Bazı kullanıcılarda hafif kilo artışı gözlenebilir ancak bu herkes için geçerli değildir.
- "Emzirirken kullanılabilir mi?" Evet, anne sütüne geçen hormon miktarı çok düşüktür.
- "Adet düzensizliği kalıcı mı?" İlk aylarda düzensiz kanamalar normaldir, genellikle zamanla azalır.