İdrar Dansitesi

İdrar Dansitesi Nedir?

İdrar dansitesi; idrar tahlillerinde idrarın yoğunluğunu ifade eden bir tanımlamadır. Spesifik gravite (SG) testi olarak da geçen bu test, aynı sıcaklık ve ağırlıkta su ile bir numunenin karşılaştırılmasıdır. Yapılan idrar tahlili sonuçları ile metabolizmanın su ihtiyacı olup olmadığı belirlenirken, düşüklüğü ve yüksekliğinde altta yatan nedenlerin araştırılması gerekir.

Üriner sistemle ilgili sorunların tanı ve teşhisinde idrar tahlili önemli bir adımdır. Böbreklerin işlevini sağlıklı olarak yerine getirip getirmediği, elde edilen değerlerle bir noktaya kadar belirlenebilir. İdrarda spesifik gravite değerlerine bakılarak hastalığın tanı ve teşhisi koyulurken, uygulanacak tedavinin belirlenmesinde de yarar sağlar. Ayrıca uygulanan bir tedavinin etkinliğinin kontrolünde de faydalıdır.

İdrar dansitesi normal değerleri altında olan bir seviye idrar yolları, böbrek ve diyabet gibi sağlık koşulları nedeniyle vücutta olması gerekenden çok su tutulduğunu ve dolayısıyla ciddi bir durumu işaret edebilir. Değerlerin yüksek olması ise yeterli su alınmadığı veya sıvı kaybının çok olduğunu ifade ederken, bunu idrarın yoğunluğunu ve sıklığını belirleyerek tanımlar.

İdrar Dansitesi Normal Değerleri Kaç Olmalı?

Metabolizmanın sağlıklı çalışması için yeterli sıvı alımı önemlidir. Yetersiz sıvı alındığında metabolizma işleyişinde aksaklıklar olabilirken, bu aksaklık hastalıklara neden olabilir. Sağlıklı bir kişinin idrarı berrak, açık sarı renkte olması gerekirken glikoz, keton, bilurubin değerleri de negatif olmalıdır.  Bunun yanında idrar dansitesi (SG) seviyelerinin de normal referans aralığında olması önemlidir.

İdrar dansitesi normal referans aralığı 1.002 g/ml ile 1.020 g/ml (gram/mililitre) arasındadır. Ayrıca pH değerinin de 4,6 ile 8,0 aralığında bulunması gerekir. Şayet değerler referans aralığında değilse idrar da lökosit veya bakteri saptanırsa ve idrar görünümü de berrak değilse, bu idrar yolları enfeksiyonunun işareti olabilir ya da böbrek fonksiyonları ile ilişkili farklı problemler için bir belirteç olabilir.

Kesin tanı ve teşhis için klinik bulgularla beraber gerektiğinde idrar kültürü alınması gerekebilir. Bunun yanında değerler laboratuvardan ve ölçüm tekniğinden kaynaklı farklılıklar gösterebilir, dolayısıyla değerlendirmede bunun göz önünde bulundurulması gerekir.

İdrar Dansitesi Nasıl Ölçülür?

İdrar konsantrasyonun ölçüldüğü SG değerleri, şayet idrarda herhangi bir yabancı madde yoksa su ile aynı özgül ağırlıktadır. Ancak böbreklerde işlev bozukluğu kaynaklı değerlerde değişiklik söz konusu ise bu değer üst sınırın üstüne çıkar. Bu da idrarda çözünen maddeler kaynaklı bir yükselmedir.

İdrar dansitesi ölçülürken doğru sonuçların alınabilmesi için en konsantre ve en taze (yakın zamanlı) idrar numunesi tahlil edilmelidir. Bu da aç karna günün ilk saatlerinde alınan idrar ile sağlanır. Spesifik gravite değerlerinin ölçülmesinde en az 50 ml idrar numunesi gerekirken, tahlilin en kısa zamanda yapılması şarttır. Alınan numune soğuk zincirde 4 saat oda sıcaklığında ise en fazla 12 saat bekletilmelidir. Aksi takdirde bozulmalar görülerek sonucu yanıltabilir.

Hamilelikte İdrar Dansitesi Değerleri Nasıl Olmalı?

İdrar pek çok hastalığın tanısını koyarken önemli bir unsurdur, çünkü metabolizmanın aynası gibidir. İdrarda belli bir seviyeye kadar glikoz kaçağı normal kabul edilirken yine de takip edilmelidir. Hamilelik döneminde SG testinde elde edilen bulgular annenin yeterli sıvı alıp almadığının kontrolü için yapılır. Çünkü hem kendi hem de fetüsün sağlığı için su önemlidir ve eksikliği ciddi sorunlara neden olabilir.

Spesifik gravite değerleri hamilelikte normal seviyelerle aynı olması gerekirken, anne az sıvı tükettiğinde test sonuçları yüksek çıkar ve sıvı alımına dikkat etmesi gerekir. Annenin hamilelik döneminde çok fazla kusması da bir sebep olarak değerleri yükseltebilir.

Hamilelik döneminde bağışıklık sistemi enfeksiyonlarına karşı daha duyarlı olunurken bu daha büyük risk altında olunduğu anlamına gelir. Böbrek fonksiyonları bozacak düzeye ulaşabilecek bu enfeksiyonlar tedavi edilmelidir. Çünkü aksi takdirde erken doğum, gebelik zehirlenmesine neden olabilir.

Bebeklikte İdrar Dansitesi Değerleri Nasıl Olmalı?

Bebeklerde SG testi değerleri böbrek fonksiyonları ya da iltihabi bir hastalık olup olmadığının belirlenmesinde değerli bir parametredir. Değerler laboratuvardan laboratuvara küçük farklılıklar gösterse de normal referans aralığı 1005-1035 olmalıdır. Yeni doğanlarda değerler ilk etapta annenin seviyelerine yakın seyrederken, eğer bir sorun yoksa normal değerlere ulaşmalıdır. Özellikle uzmanlar tarafından çok sıvı tüketen çocuklarda bu sorunun altında yatan nedenin tespit edilebilmesi için idrar dansitesi testi yapılması gerekebilir.

İdrar Dansitesi Düşüklüğü Nedenleri ve Hastalıkları Nelerdir?

Spesifik gravite düşüklüğü metabolizmada su miktarının fazla olmasından kaynaklanır. Suyun az tüketilmesi nasıl sağlık açısından zararlı ise fazla tüketilmesinin de zararları vardır. Bu yüzden çok su tüketilmesinin altında yatan neden tespit ve tedavi edilmelidir. İdrar dansitesi yüksekliğine neden olan nedenler ve hastalıklar şu şekilde sıralanabilir;

• Aşırı sıvı tüketilmesi
• Ciddi yanıklar
• Pyelonefrit (Böbrek tutulumuna neden olan idrar yolu enfeksiyonu)
• İnterstisyel nefrit (Böbrek tüpülleri arasındaki boşluğun iltihaplanması)
• Böbrek yetmezliği
• Wolfram sendromu (şekere bağlı görme sorunları)
• Şiddetli kafa travması
• Boğulma veya felç sebebiyle ile beyne oksijen gitmemesi
• Beyin iltihabına sebep olan hastalıklar
• Kalp yetmezliği
• İdrar söktürücü ilaç kullanımı
• Hamilelik
• Glomerülonefrit (böbrek filtresinin iltihaplanması)
• Şekersiz diyabet (Diabetes insipidus)
• Böbrek iltihapları

Tüm bu hastalık veya nedenler dışında kötü huylu yüksek tansiyon olan hipertansiyon veya kafa içi basıncının artmasına neden olan herhangi bir sebepte spesifik gravite değerlerinin düşmesine neden olabilir.

İdrar Dansitesi Düşüklüğü Belirtileri

SG test sonuçlarında görülen düşük değerler kendini bazı belirtiler veya semptomlarla gösterir. Çoğunlukla bu testin yapılmasını gerektiren neden de budur. İdrar dansitesinin düşmesi kaynaklı belirtiler ve semptomlar altta yatan nedene bağlı olarak değişirken, ortak ve yaygın olanlar şu şekilde sıralanabilir;

• İdrar yollarında iltihaplanma
• Dehidrasyon (aşırı sıvı kaybı)
• İdrar yollarında enfeksiyon
• Şeker hastalığı
• Böbrek damarlarında daralma
• İshal
• Mide bulantısı ve kusma
• Aşırı efor harcama ve terleme
• İç ve dış kanamalar
• Hipovolemik şok (azalan kan basıncı kaynaklı şok)

İdrar Dansitesi Düşüklüğü Tedavisi

İdrar dansitesi düşüklüğü tedavisi yapılırken altta yatan nedenin tedavi edilmesi gerekir. Fazla sıvı tüketilmesine neden olan diyabet veya kalp yetmezliği gibi bir sorunsa, bu sorunun çözümüne yönelik tedavi bir an önce başlatılmalıdır. İdrar söktürücü ilaç kullanımı kaynaklı bir düşüklük yaşanıyorsa ilaçların değiştirilmesi ya da dozlarının azaltılması gerekebilir.

Bunun yanında hamilelik süreci, geçirilen bir baş travması veya yanıktan dolayı seviyelerde bir düşme yaşanıyorsa bu süreç geçtikten veya iyileşmeden sonra seviyeler normale dönmelidir. Dolayısıyla takibinin yapılması gerekir.

İdrar Dansitesi Düşüklüğüne Ne İyi Gelir?

İdrar dansitesi düşüklüğüne neden olan bir sağlık sorunu yoksa kişi çok sıvı tüketiyor ve idrar yoğunluğu düşüyor demektir. Buna yönelik bir yaklaşımla vücut sıvı dengesini koruması dâhilinde normal seviyelere ulaşabilir. Bunun içinde aşırı efor harcama ve terleme içeren aktivitelere kısıtlama getirerek aşırı sıvı tüketiminin önüne geçmesi yarar sağlar. Ancak bunları uyguladığı halde değerler hala düşükse altta tanı konulamayan bir sorun var demektir. Dolayısıyla ek test ve tahlillerle doğrulanması gerekir.

İdrar Dansitesi Düşüklüğü Tedavi Edilmezse Ne Olur?

İdrar dansitesi düşüklüğüne neden olan sebepler kesin tanı ve teşhisten sonra tedavi edilmelidir. Çünkü bu düşüklüğe veya fazla sıvı tüketilmesine neden olan sorunlar, başlangıçta ilaçla tedavi edilebilecek iken sonrasında organ yetmezliğine varabilir. Mesela tedavi edilmeyen böbrek iltihabı yetmezliğe ilerleyebilir, nakil bile gerekebilir.

İdrar Dansitesi Yüksekliği Nedenleri ve Hastalıkları Nelerdir?

Spesifik gravite yüksekliği idrarın daha yoğun olduğu anlamına gelirken, bunun farklı nedenleri olabilir. Kişinin az su tüketmesi veya fazla sıvı kaybetmesi nedeniyle düşüklük yaşanabileceği gibi diğer altta yatan nedenlerin de tespit edilmesi gerekir. Bu neden ve hastalıklar arasında şunlar bulunur;

• Hipovolemik şok (Azalan kan basıncı kaynaklı şok)
• Yetersiz sıvı tüketimi
• Böbrek yetmezliği,
• Sodyum düzeylerinde düşüklük ya da yükseklik
• İdrarda şeker bulunması veya diyabet
• Böbrek kanalları daralması ve enfeksiyon
• İç veya dış kanama
• Ciddi yanıklar
• Kalp ya da böbrek yetmezlikleri
• Terleme, ishal ve kusma

İdrar Dansitesi Yüksekliği Belirtileri

İdrar dansitesi yüksekliği belirtileri altta yatan nedene göre farklılıklar gösterir. Mesela böbrek iltihabı kaynaklı bir yükselme yaşanıyorsa keskin kokulu idrar, idrar yaparken ağrı ve yanma, bulantı, kusma, kasık ve sırt bölgesinde ağrı görülebilir. Bunun yanında kalp yetmezliği kaynaklı bir sorun yaşanıyorsa ani kilo artışı, öksürük, iştah kaybı, çabuk yorulma ve nefes darlığı görülebilir. Bu yüzden tanı ve teşhis konulurken klinik bulgular yanında diğer test ve tahlillerle doğrulanması gerekir.

İdrar Dansitesi Yüksekliği Tedavisi

SG test sonuçlarında görülen yükselmeler, az su tüketiminden kaynaklanabileceği gibi altta yatan bir sağlık sorununun belirtisi olabilir. Şayet yapılan ek test, tahlil ve klinik bulgularla bir hastalık tespit edildiyse çözümüne yönelik bir tedavi başlatılarak seviyeler takip edilmelidir. Böbrek kanallarında görülen enfeksiyonlar, antibiyotik ile tedavi edildikten sonra normal seviyelere düşülmesi gerekir. Ancak tedavi tamamlandığı halde hala yükseklik devam ediyorsa altta yatan başka bir neden var demektir ve tanı konularak tedavi edilmelidir.

İdrar Dansitesi Yüksekliğine Ne İyi Gelir?

Spesifik gravite değerlerinde görülen yükselmeler altta yatan hastalığın tedavi edilmesi yanında, bazı yaşam koşullarında yapılacak iyileştirmelerle de düşürülebilir. Mesela az sıvı tüketen biri, yeterli olacak şekilde bir su içme alışkanlığı geliştirebilir. Bunun yanında enfeksiyonlara yönelik veya böbrek sağlığını koruma amaçlı bitkisel tedavilerden yardım alabilir. Mesela böbrek sağlığının korunmasında maydanoz, C vitamini ağırlıklı bal kabağı, çörek otu yağı, kabak çekirdeği, kırmızı elma, ısırgan otu, yoğurt tüketmek yararlıdır.

İdrar Dansitesi Yüksekliği Tedavi Edilmezse Ne Olur?

İdrar dansitesi yüksekliği tedavi edilmediği takdirde enfeksiyonlar organ tutulumuna neden olarak o organın iflasına neden olabilecek seviyelere ulaşabilir. Bunun yanında basit tedaviler veya yaşam tarzı değişikliği ile çözülebilecek bir sorun bile tedavi edilmediğinde hayati tehdit oluşturabilecek potansiyele sahiptir. Bu yüzden çözümüne yönelik tedaviler aksatılmamalı ve geciktirilmemelidir.