İdrar Torbası Sarkması

İdrar Torbası Sarkması Nedir? 

Karın alt duvarını oluşturan ve pelvis adı verilen bölgedeki kaslar idrar torbasının ve rahmin belli bir konumda durmasını sağlar. Pelvik kasların çeşitli sebeplerle idrar torbasının olması gereken yeri koruyamayıp rahim bölgesine ve hatta bazı durumlarda vajinaya kadar inmesi ve bu bölgeden çıkabilmesi durumuna sistosel ya da idrar torbası sarkması adı verilir.

Sistoselin ne kadar ilerlediğini göstermek için derecelendirme yapılır:

• Derece 1 sistosel (hafif sistosel): Mesanenin sadece bir parçasının hafif derecede vajinaya sarkmaya başlaması
  
• Derece 2 sistosel (orta seviye sistosel): Mesanenin vajinal açıklığa kadar sarktığı ancak vajinal açıklıktan dışarı çıkmadığı seviye
  
• Derece 3 sistosel (ağır sistosel): Mesane vajinal açıklıktan dışarı çıkar, gözle bakıldığında görülebilen sistosel seviyesi
  

İdrar Torbası Sarkması Belirtileri Nelerdir?

Mesane sarkması genel olarak pelvis bölgesinde ve bel bölgesinde meydana gelen basınca bağlı olarak belirti verir.

• Vajina ve pelvik bölgede baskı ve doluluk hissi
• Vajinal açıklık bölgesinde şişlik ve şişkinlik hissi
• Normalden daha sık idrara çıkma ihtiyacı hissetme
• İdrar yaptıktan sonra bile mesanenin tam boşalmadığı hissi
• Üriner inkontinans denilen idrar kaçırma durumu
• Tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonları
• Disparoni adı verilen cinsel ilişki sırasında ağrı duyma durumu
• Otururken alt karın ve pelvik bölgede rahatsızlık ya da ağrı
• Öksürme, hapşırma, gülme, koşma ve hatta yürüme esnasında idrar kaçırma
• Jinekolojik nedenler dışında vajinal kanama
• Bel bölgesine yayılan ağrı

Belirtiler idrar sıkışması durumunda, öksürürken, aşağı eğilme esnasında ya da ağırlık kaldırma sırasında artar.

• Derece 3 ağır sistosel vakalarında vajinal açıklıktan çıkıntı yapan ve yumurtaya oturmuş hissi oluşturan ve hatta gözle görülebilen doku çıkıntısı

Ayrıca 

• İdrar kesesi sarkması ve cinsellik de çok ilişkili olup sistosel hastalarında ilişki esnasında ağrı, idrar kaçırma gibi şikâyetler ortaya çıktığı için  kişilerde cinsellikten uzaklaşma görülür.
  

İdrar Torbası Sarkması Nedenleri Nelerdir?

Pelvik tabandaki kaslar ve bağların çeşitli sebeplerle zayıflaması sonucunda idrar torbası sarkması meydana gelir. Pelvik taban kaslarını genetik faktörlerden doğum ve yaşlanma gibi birçok etken zayıflatabilir.

• Genetik: Bazı kadınlarda doğumsal olarak daha zayıf pelvik kaslara sahiptirler ve bu kadınlarda idrar torbası sarkması riski daha fazladır.
• Gebelik: Gebelik esnasında salgılanan bazı hormonlar pelvik bölge kaslarının gevşemesine sebep olur. Gebelik sayısının artması ile pelvik kaslarda gevşeme miktarı artarak mesane sarkmasına zemin hazırlar.
• Normal vajinal doğum: Normal vajinal doğum esnasında doğum sancıları ve ıkınma sebebi ile pelvik bölgesindeki kaslarda zamanla gevşeme meydana gelir. Hiç gebe kalmamış ya da gebe kalıp sezaryen doğum yapmış kadınlarda idrar torbası sarkması oranı çok nadirken, çok gebelik ve normal doğum geçirmiş kadınlarda risk fazladır.
• İri bebek doğurma öyküsü ve travmatik doğum: İri bebeklerin doğumu esnasında anne adayı kendini çok kastığı için pelvik taban kasları aşırı gerilir ve bu gerilme sonucunda ise kaslarda gevşeme meydana gelir. Kasların idrar kesesini yerinde tutamayacak kadar gevşemesi durumunda idrar kesesi yerinde tutulamaz ve vajinaya doğru sarkar.
• Obezite: Aşırı kilolu ve obez kadınlarda pelvik taban kasları genelde daha gevşek olur ve bu kadınlarda idrar torbası sarkması riski fazladır.
• Yaşlılık ve menopoz: Yaşlanma ve menopoz sonucu vücuttaki östrojen hormonu azalır. Östrojen hormonu pelvik tabanın güçlü kalmasına yardımcı olurken östrojen hormonu eksikliği ise pelvik kasların zayıflamasına ve dolayısı ile idrar torbasının sarkmasına neden olur.
• Histerektomi: Histerektomi rahmin tamamen çıkarılması ameliyatı olup histerektomi ameliyatından sonra pelvik kaslarda zayıflama ve dolayısı ile idrar torbası sarkması meydana gelmesi riski artmıştır.
• Ayrıca uzun süreli öksürük, ağır nesnelerin kaldırılması, bağırsak hareketleri esnasında zorlanma ve kabızlık gibi durumlarda pelvik kaslarda zayıflama meydana gelebilir. Bunun sonucunda sistosel ortaya çıkabilir.

İdrar Torbası Sarkması Teşhisi

İdrar Torbası sarkması şikayetleri ile gelen hastaların muayenesi hasta öyküsü alınması ile başlar. Hastanın gebelik sayısı, normal doğum sayısı, kabızlık öyküsü gibi pelvik kasların işlevini yitirmesine neden olan durumların sorgusu önemlidir. 

İdrar torbası sarkmasının tanısı fizik muayene ile konabilir, ürojinekolojik muayene ile  özellikle vajinadan dışarı çıkmış derece 3 Sistoselin tanısı rahatlıkla konur. 

Sonraki aşamada uygun tetkikler ile idrar torbası sarkmasının etkilerinin tespit edilmesi sağlanır.

• Tam idrar tahlili: İdrar Torbası sarkması ile idrar kaçırma, sık idrara çıkma, vajinal kanama gibi belirtilerin sık ilişkisi olduğu için tam idrar tahlili önemlidir.
• İşeme sistoüretrogramı: İdrar yolundan mesaneye gönderilen bir kateter yardımı ile mesane önce tamamen boşaltılır, daha sonra boşalan mesaneye kontrast (boya) madde verilir. X ışınları ile mesanenin dolması ve boşalması esnasında görüntüler elde edilir. Bu yöntemle mesanenin şekli, konumu ve idrar sorunları tespit edilir.
• Ürodinami: Mesanenin basınç hacim ilişkisi ile idrar yolunun fonksiyonunun değerlendirilmesinde oldukça değerli bir yöntemdir.
• Böbrek fonksiyon testleri: sistosel böbrek hastalıklarına neden olabilir ve bu sebeple böbreklerin durumunun kontrolü için böbrek fonksiyon testlerinin yapılması önemlidir.

İdrar Torbası Sarkması Tedavisi

Tedavi Sistoselin derecesine, hastanın şikayetlerinin derecesi ve sistosele eşlik eden rahim sarkması varlığına göre planlanır. 

Hafif vakalar ve şikayetleri az olan kişilerde tedavi gerekmeyebilir ya da basit egzersizler ile pelvik kasların güçlenmesi sağlanabilirken, ağır vakalarda cerrahi müdahale gerekebilir.

• Pelvik taban kas egzersizleri (Kegel egzersizleri): İdrar torbası sarkması egzersizlerinde amaç pelvik kasların güçlendirilerek semptomların azaltılması ve Sistoselin ilerlemesinin önlenmesidir. İdrar geldiği zaman belli aralıklarla kasları kasarak idrar yapmanın önlenmesi ile kasların güçlenmesi sağlanır.
• Östrojen tedavisi: Özellikle menopoz sonrası meydana gelen idrar torbası sarkması tedavisinde tercih edilen östrojen takviyesinde amaç östrojenin pelvik kasları güçlendirici etkisinden faydalanmaktır. Östrojen vajinal krem, halka ya da hap şeklinde verilebilir.
• İlaç tedavisi: Özellikle mesane sarkması sebebi ile idrar kaçırma şikayetleri olan hastalara ilaç tedavisi önerilebilir.
• Pesser halkası: Ameliyat için geçici bir alternatif olarak ya da ameliyatın riskli olduğu durumlarda mesaneyi desteklemek amacı ile vajina içine kauçuk ya da plastik bir halka yerleştirilir.
• Cerrahi: Derece 3 ağır sistosel varlığında Ya da hayatı ciddi derecede engelleyen belirtiler varlığında cerrahi yöntemler tercih edilir. İdrar torbası sarkmasında cerrahi tedavinin amacı sarkan yapının kemik yapıya sabitlenerek mesanenin eski yerine dönmesini sağlamaktır

İdrar Torbası Sarkması İlaçları

İdrar Torbası sarkmasına bağlı olarak ortaya çıkan idrar kaçırmanın tedavisinde ilaç tedavisi uygulanır. Bu amaçla antikolinerjik ilaçlar kullanılır. 

Bu ilaçlardan 5 tanesi onaylı şekilde kullanıma sunulmuştur:

• Darifenacin,
• Oxybutinin,
• Solifenacin,
• Tolterodine,
• Trospium chloride

Ayrıca alfa adrenerjik bloker ilaçlar da idrar kaçırmanın tedavisinde kullanılabilir:

• Alfuzosin,
• Doxazosin,
• Prazosin,
• Silodosin,
• Tamsulosin,
• Terazosin

İdrar Torbası Sarkması Ameliyatı

Kişilerin hayatını kısıtlayacak seviyeye varan idrar sarkması durumunda sistosel onarımı için cerrahi müdahale kaçınılmaz olur. Laparoskopik yani kapalı ameliyat ya da açık ameliyat seçenekleri mevcut olmakla birlikte laparoskopik ameliyat tercih edilir.

• Laparoskopik sakrokolpopeksi: Ameliyat sürecinin rahat olması, ameliyat sonrası iyileşme süresinin kısa olması sebebi ile açık ameliyata daha çok tercih edilir. Genel anestezi altındaki hastanın pelvis bölgesinden açılan küçük kesilerden gönderilen laparoskop adı verilen ve ucunda kamera bulunan alet ile pelvis içi organların görüntülenmesi sağlanırken diğer kesilerden aletler yardımı ile mesane kuyruk sokumu kemiğine sabitlenir.
• Açık sakrokolpopeksi ameliyatı: Günümüzde çok tercih edilmese de bazı durumlarda uygulanan açık sakrokolpopeksi ameliyatinda pelvis bölgesinde açılan geniş kesiden cerrah mesaneyi arkada kuyruk sokumu kemiğine sabitler.

İdrar Torbası Sarkması Tedavi Edilmezse 

İdrar Torbası sarkması başlangıçta hafif belirtilerle seyredip hayatı kısıtlayıcı etkileri olmazken, tedavisiz kalması sonucu idrar kaçırma, normalden sık idrara çıkma, sürekli idrar yolu enfeksiyonu geçirme gibi belirtiler sıklaşır.

Ayrıca ilerleyen sistosel vakalarında mesane vajina bölgesinden çıkarak kişilerin oturmasına dahi engel olacak kadar etkilere sebep olur. 

İdrar kesesi sarkmasının tedavisiz kalması durumunda hayat kalitesi çok düşebilir. Bu yüzden belirtiler ortaya çıkınca doktora başvurmak gerekir.

İdrar Torbası Sarkmasına Ne İyi Gelir?

İdrar torbası sarkmasında ileri derece olmadığı sürece egzersizler ile sistoselin ilerlemesi ve belirtilerin azaltılması sağlanır. 

Kegel egzersizleri, pelvik taban kaslarını kuvvetlendirerek mesane sarkmasının ilerlemesine engel olur. 

Pelvis bölgesini sürekli zorlayacak hareketlerden kaçınmak önemlidir. 

Sürekli ağır kaldırmak gibi pelvis bölgesine basınç artışına sebep olan hareketler zamanla kasların zayıflamasına neden olur.

Hamilelikte İdrar Torbası Sarkması

Hamilelik dönemi gerek salgılanan hormonlar gerek fiziksel değişiklikler sebebi ile vücudun dengesinin değiştiği bir dönemdir. Özellikle çok gebe kalmış ve doğum yapmış kadınlarda her hamilelikle birlikte sistosel riski artmaktadır. 

Hamilelik sürecinin pelvik kaslara basıncı artırmak, özellikle normal vajinal doğum esnasında ıkınma hareketleri pelvik kasların gevşemesine sebep olur. Bebeğin yerleştiği rahim de her hamilelikle işlevselliğini biraz yitirir. Özellikle 2. 3. Gebelik dönemi rahim sarkması ve idrar torbası sarkması görülmesi sıktır. 

Hamilelik döneminde kegel egzersizleri ile idrar torbası sarkmasının belirtilerinin azaltılması ve sistosel derecesinin ilerlemesinin önüne geçilmesi önemlidir. Cerrahi müdahale gerekiyor ise doğum anında gerekli cerrahi müdahale uygulanabilir.

İdrar Torbası Sarkması için Hangi Doktora Gidilmeli? 

İdrar kesesi sarkması durumunda hastalarda sık idrara çıkma, idrar yapma sonrası mesanede boşalamama hissi, idrar kaçırma şikayetleri oldukça yaygındır. 

Bu belirtiler kişilerin gündelik hayatını olumsuz etkileyen ve kısıtlayan belirtiler olup doktora başvuru gerektirir. 

Erkeklerde çok nadir görülen bir durum olmakla beraber bu hastalar Üroloji bölümünde üroloji doktoruna başvurulabilir. 

Kadın hastalarda idrar torbası sarkması genelde rahim sarkması ile birlikte olduğu için kadın hastalar, Kadın Hastalıkları ve Doğum bölümünde kadın hastalıkları ve doğum uzmanına başvurmalıdırlar.