İlizarov metodu, kemik uzatma, şekil bozukluklarının düzeltilmesi ve karmaşık kırıkların tedavisinde kullanılan yenilikçi bir ortopedik tekniktir. Rus doktor Gavriil Abramovich Ilizarov tarafından geliştirilen bu yöntem, özellikle klasik cerrahi yöntemlerin yetersiz kaldığı durumlarda umut vaat eder. Dıştan uygulanan bir çerçeve sistemiyle kemik ve yumuşak dokuların kontrollü şekilde yeniden yapılandırılmasını sağlar.
İlizarov Metodu Hangi Durumlarda Kullanılır?
- Doğuştan veya sonradan oluşan bacak uzunluk eşitsizlikleri (bir bacak diğerinden kısa olduğunda).
- Ciddi kemik deformiteleri (X bacak, O bacak gibi şekil bozuklukları).
- Açık kırıklar veya kaynamayan kırıklar (non-union).
- Enfeksiyon nedeniyle kemik kaybı olan vakalar.
- Eklem füzyonu (artrodez) gerektiren durumlar.
Tedavi Süreci Nasıl İşler?
İlizarov metodunda, hasarlı bölgeye titanyum veya paslanmaz çelikten oluşan bir halka çerçeve sistemi yerleştirilir. Bu çerçeve, kemiğe ince teller ve çivilerle sabitlenir. Tedavi süreci üç temel aşamadan oluşur:
- Osteotomi: Cerrah, kemiği kontrollü bir şekilde keserek yeniden büyüme sürecini başlatır.
- Distraksiyon (Uzatma): Hasta veya doktor, çerçeve üzerindeki vidaları günlük belirli aralıklarla çevirerek kemiği yavaşça uzatır. Günde 1 mm’lik uzatma idealdir.
- Konsolidasyon: Kemik yeterli uzunluğa ulaştığında, yeni dokunun olgunlaşması için sabitlenir. Bu aşama 2-6 ay sürebilir.
Avantajları Nelerdir?
- Minimal İnvaziv: Açık cerrahiye göre doku hasarı ve kan kaybı daha azdır.
- Esnek Tedavi: Uzatma miktarı ve hızı hastaya özel ayarlanabilir.
- Enfeksiyon Kontrolü: Açık yaralarda bile çerçeve sistemi ile stabilite sağlanır.
- Çok Yönlü Kullanım: Hem uzatma hem de deformite düzeltme aynı anda yapılabilir.
Olası Riskler ve Dikkat Edilmesi Gerekenler
- Enfeksiyon riski (tellerin ciltten çıktığı noktalarda).
- Uzatma sırasında ağrı veya sinir sıkışması.
- Fiziksel aktivite kısıtlamaları (çerçeve takılıyken spor yapılamaz).
- Psikolojik zorluklar (uzun tedavi sürecine uyum sağlama).
İyileşme Sürecinde Nelere Dikkat Edilmeli?
Hastaların çerçeve sistemini temiz tutması ve günlük pansuman yapması gerekir. Fizyoterapi, kas gücünü korumak ve eklem hareket açıklığını artırmak için kritik önem taşır. Sigara kullanımı kemik iyileşmesini yavaşlattığından tedavi süresince bırakılmalıdır. Kontrollü yürüyüşler ve doktorun önerdiği egzersizler iyileşmeyi hızlandırır.
Kimler İçin Uygun Değildir?
- Kemik erimesi (osteoporoz) ileri seviyede olanlar.
- Damar veya sinir hastalıkları nedeniyle dolaşım bozukluğu yaşayanlar.
- Tedavi sürecine uyum sağlayamayacak psikolojik durumu olanlar.
İlizarov Metodu Sonrası Başarı Oranları
Doğru hasta seçimi ve deneyimli bir cerrah ekibiyle başarı oranı %85-90’a ulaşır. Bacak uzatma vakalarında 8-10 cm’ye kadar güvenli uzatma mümkündür. Enfeksiyonlu kemik kayıplarında ise kaybedilen dokunun yerine yeni kemik oluşumu sağlanabilir.
Alternatif Yöntemlerle Karşılaştırma
Klasik kemik uzatma yöntemlerine göre daha az komplikasyon riski taşır. İçten plak veya çivi uygulamalarında enfeksiyon durumunda çıkarılması zor olabilirken, İlizarov çerçevesi kolayca sökülebilir.