İnmemiş Testis Ameliyatı Nedir?

İnmemiş testis ameliyatı, çeşitli sebeplerden dolayı skrotum içerisinde yer almayan testisin düzeltilmesi ve konumunun kalıcı hale getirilmesi amacıyla uygulanan cerrahi prosedürdür. İnmemiş testis (kriptorşidizm) erkek bebeklerde en sık görülen konjenital (doğumsal) anormalliklerden biridir. 

Testislerin çalışabilmesi için vücut sıcaklığından 1-2 derece daha düşük ortamda yer almaları gerekmektedir. Anne karnında gelişimsel dönemde karın içerisinde oluşan testisler 7. aydan itibaren kasık kanalı boyunca ilerleyerek skrotum keselere ulaşır. Doğum esnasında zamanında doğan her 100 erkek bebekten 2-9’unda testis kesesi boştur. Erken ve düşük vücut ağırlıklı doğumlarda bu oran %60-70’lere kadar ulaşmaktadır. Bu bebeklerin yaklaşık yarısında ilk 3-6 ay içerisinde testis kendiliğinden inmektedir.

İnmemiş testislerde 6 aydan itibaren histolojik değişiklikler meydana gelmektedir. Bu durum sperm üreten hücrelerde hasara bağlı olarak kısırlığa sebep olabilmektedir. Ayrıca testiste üretilen hormonlarda bozukluklar ve testis tümörleri görülebilmektedir. Testisin 6 ay süreyle skrotuma inmemesi durumunda testis konumuna bağlı olarak tedavi sürecine başlanmalıdır.

İnmemiş Testis Ameliyatı Kimlerde Uygulanır?

İnmemiş testis ameliyatı tıbbi adıyla orşiopeksi, bebek ve çok küçük çocuklarda testislerin skrotum içerisinde bulunmasını sağlamak amacıyla uygulanabilir. Uygulanan ilaç ve hormon tedavilerine rağmen 6 ay süreyle normal konumuna inmeyen testisin kendiliğinden düzelmesi beklenmemektedir. İlerleyen yaşlarda çocuk sahibi olma yeteneğinin korunması amacıyla bebeklerde inmemiş testis ameliyatı 6-24. aylarda uygulanmaktadır. 

Yetişkinlerde inmemiş testis ameliyatı, testis kanseri riskini azalmak amacıyla uygulanabilir. Tek veya her iki testisin de skrotumda bulunmadığı durumlarda yaşamın 18. ayından itibaren testislerde fonksiyon kaybı görülmeye başlanır. Yetişkinlerde testislerin cerrahi olarak indirilmesi, fonksiyonların kazanılmasını sağlamamakla birlikte olası kanser risklerine karşı kişiyi korur. Karın içerisinde veya kasık kanalları içerisinde bulunan testislerde kanser gelişme oranı normalden 2-8 kat daha fazladır. Operasyonun geciktirilmesi kanser riskini artırmaktadır. 

Orşiopeksi uygulanması gereken durumlardan bir diğeri ise yetişkinlerde veya çocuklarda çeşitli sebeplere bağlı olarak ortaya çıkan testis dönmesidir. Testisin kendi etrafında dönmesi sonucunda kan akımı kesilir, şiddetli ağrı ile birlikte doku ölümü ve hatta testis kaybı ortaya çıkar. İnmemiş testis ameliyatı ile erken dönemde testisin korunması sağlanabilmektedir. Ayrıca ölü dokuların temizlenmesi açısından orşiopeksi uygulanabilir. 

İnmemiş Testis Ameliyatı Nasıl Yapılır?

İnmemiş testis ameliyatı öncesinde testislerin fizik muayene ile detaylı incelenmesi gerekmektedir. Penis veya ürogenital sistem ile ilgili ek patolojilerin tespit edilmesi durumunda hormon değerlendirmeleri ve kalıtsal hastalıklar açısından kromozom testleri uygulanabilir. Cerrahi tavsiyesi sunulan hasta veya ailesine operasyon hakkında bilgi verilerek yazılı veya sözlü onayı alınır.

İnmemiş Testis Ameliyatı Öncesi

İnmemiş testis ameliyatı öncesi gece yarısından itibaren besin alımı kesilmelidir. 12 aydan küçük bebeklerde operasyondan en az 6 saat önce mama verilmesi kesilmelidir. Süt çocukları ise 4 saat öncesine kadar emzirilebilir. Hekimin reçete ettiği ilaçlar düzenli olarak kullanılır. Kişi kan sulandırıcı ilaç kullanıyorsa (aspirin vs.) 1 hafta öncesinden itibaren kesilmelidir.

Ameliyat önlüğü giydirilerek ameliyathaneye alınan hastaya genel anestezi uygulanır. Genel anestezi, operasyon sırasında oluşabilecek tüm ağrıyı ortadan kaldırır. Hasta ameliyat sırasında uyur. Genel anesteziye ek olarak omurilik içerisine uygulanan ağrı kesiciler bel altı bölgenin daha etkili şekilde uyuşturulmasına imkan sağlarken genel anestezi için verilmesi gereken ilaç miktarını da azaltır. İnmemiş testis ameliyatı açık veya kapalı olmak üzere 2 şekilde uygulanabilir.

Açık Orşiopeksi

Geleneksel olarak kullanılan yöntemdir. Kasık üzerinde geniş kesiler açılarak testis bulunur ve çevre dokusundan serbestleştirilerek skrotuma yerleştirilir. Özellikle testisin bulunamadığı durumlarda tüm kasık bölgesi ve karın içerisinde aranması gerekebilir.

Kapalı (Laparoskopik) Orşiopeksi

Laparoskopik yani kapalı inmemiş testis ameliyatında öncelikle hastanın kasık bölgesine küçük bir kesik açılır. Özel tüpler aracılığıyla testis tespit edilir. Testisi asılı tutan atardamar çevre dokulardan arındırılarak gerdirilir. Ardından skrotum üzerinden açılan ikinci bir kesik aracılığıyla testis sabitlenir. Kesikler dikişler kullanılarak kapatılır. Küçük kesikler kullanıldığından dolayı kanama riski düşük, iyileşme süresi kısa bir yöntemdir. İnmemiş testis tedavisinde genellikle kapalı cerrahi tekniği kullanılmaktadır.

İnmemiş Testis Ameliyatı Sonrası

Ameliyatın tamamlanmasının ardından hasta anestezi etkisi ortadan kalkana kadar dinlenme odasında kontrol altında tutulur. Anesteziden uyanma süresi farklılık gösterebilir. Özellikle bebeklerde bu süre yetişkinlere nazaran daha uzundur.  

Bebeklerde inmemiş testis ameliyatı sonrası huzursuzluk, ağlama, huysuzluk, kusma; daha büyük yaş gruplarında ise kafa karışıklığı, bilinç bulanıklığı, zaman ve mekan ayrımında bozukluklar görülebilir. Bu gibi belirtiler anestezinin etkisine bağlı ortaya çıkmakta olup zamanla ortadan kalkacaktır. İlk uyanma sürecinde bacaklarda güçsüzlük ve uyuşma gibi belirtiler görülebilir. Hasta takılıp düşme gibi risklere karşı 1-2 saat refakatçi gözetiminde tutulmalıdır. 

Kendine gelen hasta işlem öncesinde uygulanan ağrı kesicilerden dolayı birkaç saat ağrı hissetmez. Sonrasında hekim tarafından reçete edilen ağrı kesici ilaçlar kullanılabilir. Herhangi bir yan etki görülmemesi durumundan inmemiş testi ameliyatı olanlar aynı gün taburcu edilmektedir. 

İnmemiş Testis Ameliyatı Sonrası Riskler

İnmemiş testis ameliyatı nispeten düşük riskli bir uygulama olmakla birlikte operasyon bölgesine özel riskler ve birçok ameliyatta ortaya çıkabilecek ortak riskler taşımaktadır.

Kanama

Cerrahi girişimlerin ortak riskleri arasında yer alan kanama, inmemiş testis ameliyatı sırasında veya sonrasında da ortaya çıkabilmektedir. Operasyon sırasında damarların doğru bağlanmaması, kişinin kendini zorlayacak hareketlerde bulunması yara ağzının açılmasına ve kanamalara sebep olabilir.

Enfeksiyon

Deri bütünlüğünün bozulduğu her uygulamanın ortak risklerinden bir diğeri ise enfeksiyondur. Yara bakımı ve kişisel hijyene dikkat edilmediği durumlarda yara bölgesinde mikroorganizma çoğalmasına bağlı olarak enfeksiyonlar ortaya çıkabilir. Kızarıklık, akıntı gibi bölgesel belirtilerin yanı sıra enfeksiyonun karın içerisine ilerlemesi mide bulantısı, kusma, ateş gibi durumlara sebep olabilmektedir.

Yetersiz İniş

Ameliyat sonrasında işlemin başarısına bağlı olarak testis beklenen konumda bulunmayabilir. Testisin yetersiz inişi, inmemiş testis risklerinin devam etmesine sebep olacaktır. Bu durumda ek cerrahi girişimler gerekebilir.

Testis Atrofisi

İnmemiş testis ameliyatı sırasında testisi besleyen damarların zarar görmesi durumunda bu bölgede kan akımı bozulur. Beslenemeyen testiste hasarın boyutuna bağlı olarak küçülme, zayıflama ve işlev görmeme gibi sorunlar ortaya çıkabilir. Oldukça nadir görülen bu duruma testis atrofisi adı verilir.

Vaz Deferens Hasarı

Testisler spermin yanı sıra meniyi oluşturan bazı salgıları üretir. Bu salgılar, kanallar (vaz deferensler) aracılığıyla taşınmaktadır. İnmemiş testisler ameliyatı sırasında testis kanallarının tek taraflı zarar görmesi sperm ve meni miktarında azalmaya sebep olabileceği gibi her iki kanalında zarar görmesi durumunda kısırlık ortaya çıkabilir.

İnmemiş Testis Ameliyatı Sonrası Dikkat Edilmesi Gerekenler

İnmemiş testis ameliyatından sonra 2-3 gün ev istirahati önerilmektedir. Bu süreçte testislerde şişlik ve morluk ortaya çıkabilir. Bu durumun ilerleyen dönemde kendiliğinden ortadan kalkması beklenir. 

Genellikle 1. haftanın sonunda dikişler alınır. Bu süre boyunca günlük pansuman yapılmalıdır. İnmemiş testis ameliyatı sonrası bakım enfeksiyon riskinin ortadan kaldırılması amacıyla son derece önemlidir. Temiz ve nemli bezlerle yara temizliği yapılabilir. Ardından hekimin reçete ettiği merhemler kullanılarak gazlı bezle pansuman yapılmalıdır. 

Beslenme 

İnmemiş testis ameliyatı sonrası eve dönen hasta ilk birkaç saat su gibi berrak sıvılar tüketilir. Birkaç saat sonra elma püresi, çorba, muz, pirinç gibi mideyi zorlamayacak, sindirimi kolay besinler tüketilebilir. Fast food gibi yağlı gıdalar mide boşalmasını geciktireceğinden ve gerilmeye sebep olabileceğinden dolayı ameliyat sonrası tüketilmemelidir. Ertesi gün normal beslenme düzenine dönülebilir.

Banyo 

Ameliyat bölgesinin 5 gün boyunca su ile temasından kaçınmak gerekir. Bez kullanan bebeklerde 5. günün ardından özel bezler kullanılarak banyo yaptırılabilir. Daha büyük çocuk ve yetişkinlerde 5. günün ardından hızlı bir duş alınabilir. Yara bölgesi kurutularak basit bir pansuman ile tekrar kapatılabilir. 

Günlük Yaşam

Ameliyat sonrasında kendini iyi hisseden kişiler 2-3. gün sonrasında günlük yaşantılarına dönebilirler. Ancak ağır egzersiz ve yük taşıma gibi vücudu zorlayacak aktivitelerden 2 ay kadar uzak kalınmalıdır.

İnmemiş Testis ve Sünnet

Sünnet, ülkemizde erkek çocuklarda en çok uygulanan cerrahi girişimdir. Hastane ortamında ve anestezi etkisi altında gerçekleştirilmesi son derece önemlidir. Sünnet her yaşta uygulanabileceği gibi genellikle cinsel kimliğin netleştiği 2-6 yaş arasında önerilmez. Bu yaş grubunda ortaya çıkan travmalar ilerleyen dönemde sorunlarla kendini gösterebilmektedir. 

Bebeklerde yara iyileşmesi hızlı olduğundan dolayı sünnet genellikle 2 yaş öncesinde önerilmektedir. İnmemiş testis ameliyatının da 2 yaş öncesinde yapılması büyük önem taşımaktadır. Bebeklerde inmemiş testis ve sünnet sıklıkla birlikte gerçekleştirilebilmektedir.