Iq Testi Nedir?

Iq testi; bireylerin bir zeka bölümünün, uzman bir psikolog tarafından belirli kurallar çerçevesinde ölçülmesini sağlayan testtir. Halk arasında “sayısal zeka testi” olarak da adlandırılır. Ancak zeka testi daha geniş kapsamlı bir kavramdır. Iq ise sadece mantıksal zeka türünü kapsamaktadır. Iq testi sayesinde bir kişinin potansiyelini, entelektüel ve bilişsel yeteneklerini normal kabul edilen sınırlar ile karşılaştırmak mümkün olur. Iq ölçümü yapılırken bilimsel zeka testi kullanılması şarttır. Böylece daha güvenilir sonuçlara ulaşılır.

Zeka seviyesini %100 belirleyen bir iq testi bulunmamaktadır. Testin belirli zaman aralıklarıyla birden fazla kez uygulanması sonucun güvenilirliğini artırır. Yorgunluk gibi kişiden kaynaklanan faktörler ve ortamın gürültülü olması gibi çevresel faktörler testin sonucunu olumsuz olarak etkileyebilir. Benzer sorularla daha önce pratik yapan kişilerin ise daha iyi sonuçlar aldığı gözlemlenmiştir.

Zeka Testi Çeşitleri Nelerdir?

Üstün Zeka Testleri

Üstün zekanın ölçülmesi için mantıksal zeka testi (iq testi) yapılır. Süper zeka testi olarak da bilinir. Bireyin yaşına ve özelliklerine en uygun test, uzmanlar tarafından seçilerek uygulanır. Iq ölçmek için kullanılan testler şunlardır;

Stanford Binet Zeka Testi

Binet Simon zeka testi ve alfred binet zeka testi olarak da adlandırılan bu testin uygulama oranı oldukça yüksektir. 2 ile 16 yaş aralığında bulunan herkese kolaylıkla uygulanabilmektedir. Bireysel olarak uygulanır. Toplamda 4 adet yetenek grubu (sözel yargılama, niceliksel yargılama, görsel - soyut yargılama ve kısa süreli bellek) incelenir. Test süresi ortalama olarak 30 ila 90 dakika araında olsa da soruların çözülme hızına ve bireyin yaşına bağlı olarak değişiklik gösterebilir.

Stanford binet zeka testinde iki adet veri elde edilir. Bunlardan ilki, bireyin zeka bölümüdür. İkincisi ise kişinin zeka yaşıdır. Elde edilen veriler özel formüller ile birleştirilir ve iq puanı denen sonuç oluşur. Test soruları yapılan araştırmalar doğrultusunda güncellenir. Böylece daha doğru ölçümler yapılması hedeflenir.

Epoc Testi

5 ve 12 yaş aralığındaki çocukların yaratıcı düşünme potansiyellerini ölçer. Bununla birlikte zihinsel zeka da ölçümlenmiş olur. Böylece çocukların yaratıcılık potansiyelleri desteklenerek daha da artması sağlanır. Teste gitmeden önce çocuğun tüm ihtiyaçları karşılanmalı ve stres yaratmaması için bunun bir zeka testi olduğu söylenmemelidir.

Wechsler Zeka Testi

Wisc-r zeka testi olarak da bilinmektedir. Geçerliliği oldukça yüksek olduğu için ülkemizde sıklıkla uygulanır. Bu bireysel bir zeka testidir. Wisc-r zeka testi soruları, sözel ve performans olmak üzere iki gruba ayrılır. Her bir grupta 6 adet test bulunur. Uzman tarafından sorulan sorular, çocuk tarafından belirli bir süre içinde yanıtlanmalıdır. Toplam test süresi ortalama 1 saattir. Çocuğun yaşına göre sürede değişiklik olabilmektedir.

Wechsler zeka testi, 6 - 16 yaş aralığındaki çocuklara uygulanır. Bu testte elde edilen iq puanından ziyade, çocukların zihinsel gelişimi ile ilgili bilgi edinilir ve öğrenme güçlüğü gibi sorunlara yönelik eğitim planı oluşturulması sağlanır. Wisc-r testini uygulayabilmek için, psikoloji bölümü mezunu olunması ve çeşitli eğitimlere katılarak gereken resmi sertifikanın alınmış olması gerekir.

Leiter Zeka Testi

2 - 18 yaş aralığında bulunan çocuklara uygulanan bireysel bir testtir. Bu testte dil kullanılmadığı için; otizm hastaları, işitme ve konuşma sorunları yaşayanlar, dil bilmeyenler ve beyin hasarı almış kişilere de rahatlıkla uygulanabilmektedir. Test sırasında çocuğa örnek bir model gösterilir ve gereken parçalar sırayla verilerek aynı modeli yapması istenir. Bu test sırasında; akıl yürütme, eşleştirme, dikkat ve sınıflandırma gibi beceriler test edilmiş olur. Çocuk zeka testi sırasında hasta, yorgun ve aç olmamalıdır. Bu durum performansın düşmesine sebep olabilir. Testin uygulanış süresi çocuğa göre değişiklik gösterir.

Wnv Zeka Testi

Sözel olmayan wechsler zeka testi olarak da adlandırılan bu test, 4 ile 21 yaş aralığında bulunan kişilere bireysel olarak uygulanmaktadır. Wnv testinde genel yetenekler, sözel sorular olmadan ölçülür. 6 farklı alt testten oluşur. Ancak hepsi bir anda uygulanmaz. Bu alt testler; resim düzenleme, şifre, parça birleştirme, uzamsal dizi, mantık yürütme kareleri ve tanımadır. Konuşma bozukluğu, işitme sorunu, zeka geriliği ve dilin yeterince bilinmemesi gibi durumlarda sıklıkla tercih edilir.

Kbit 2 (Kaufman Kısa Zeka Testi)

Kbit zeka testinin uygulama aralığı oldukça geniştir. 4 ile 85 yaş aralığındaki bireylere yapılabilmektedir. Sözel ve zihinsel yeteneklerin ölçülmesini sağlar. Yaklaşık 20 dakika sürdüğü için, kısa zeka testi olarak adlandırılır. Toplamda iki alt testten oluşur. Birinci alt testte, kişilerin sözel ve kelime becerileri ölçülür. İkinci alt testte, kişilerin problem çözme becerileri, düşünme hızı ve sözel olmayan becerileri değerlendirilir. Yaş arttıkça, iq testi seviyeleri de giderek zorlaşır.

Woodcock Johnson Zeka Testi

Bu test, 2 ile 23 yaş grubundaki bireylere yapılmaktadır. Eğitsel başarıyı, öğrenme yetersizliğinin tespiti ve genel bilişsel yetenekleri değerlendirmek için kullanılır. Toplamda 20 alt test vardır ve bunlarla işitsel ve görsel işleme, bilgi işleme hızı, anlık bellek, planlama, dikkat ve öğrenme gibi zihinsel becerileri ölçmeyi amaçlar. Bu testler sayesinde oldukça detaylı sonuçlar elde edilebilir.

Wais Zeka Testi

Yaklaşık olarak 2 saat süren bu test, 16 yaş üzerindeki bireylere uygulanır. Yetişkin zeka testi olarak sayılabilir. Toplamda 11 alt testten oluşur. Bu testin sonunda genel, sözel ve performans zeka skorları elde edilir.

Toni 4 Zeka Testi

Genel zeka ölçümü yapmak için kullanılır. İşitme ve konuşma engeli olan bireylerde rahatlıkla kullanılabilen bir yöntemdir. Bu testi yapabilmek için özel bir sertifika alınmış olması gerekir. Soyut ve şekilsel içeriği resim veya kültürel semboller içermez. Bu sebeple, testin içeriği yaygın batı kültürüne alışık olmayan kişileri kötü yönde etkilemez.

Porteus Zeka Testi

Porteus zeka testi, genel yeteneği belirlemek amacıyla kullanılmaktadır. Sözel açıklamaya dayalı bir test değildir. Bu test sırasında 14 aşamadan oluşan çeşitli zorluktaki labirentlerin çözülmesi istenir. İlk labirent başarı ile tamamlandıktan sonra diğerine geçilir. Yaklaşık 30 dakika içinde tüm labirentlerin tamamlanması beklenir. Çözüm sırasında hata yapılırsa o aşama iptal edilerek teste devam edilir. 11. aşamaya kadar 2 hata hakkı, 12. aşamadan itibaren 4 hata hakkı sunulur. Arka arkaya 2 aşama iptal olursa test bitirilir ve iq puanı hesaplanır.

Kent EGY Zeka Testi

Bu test 6 ile 14 yaş arasındaki çocuklara uygulanmaktadır. Test sırasında süre kısıtlaması uygulanmaz. Sözel bir testtir. Konuşma, işitme ve sözel ifade problemi olmayan bireylere ve normal kişilere uygulanabilir. 10 sorudan oluşur. Sorular uzman tarafından açıklandıktan sonra, çocuk soru kağıdını doldurur.

Asis Zeka Testi

4 - 12 yaş grubundaki çocuklar için hazırlanmış bu test, Türkiye’de geliştirilmiştir. Sorularda yer alan ögeler kültürümüze uygun olduğu için çocukların kavraması da daha kolaydır. Bu test işitme ve görme engelli çocuklara da uygundur. Test süresi 30 - 45 dakika arasında değişiklik gösterebilmektedir. Bu test rehberlik ve araştırma merkezleri ile okullarda yapılmaktadır. Asis zeka testi ile 9 farklı alanda veri elde etmek mümkündür. Bunlar; Görsel iq, sözel iq, sözel ve kısa süreli bellek, tanıma belleği potansiyeli, genel zeka, görsel zeka potansiyeli, sözel zeka potansiyeli, tarama endeksi ve bellek kapasitesidir.

Cattell Zeka Testi

Cattell 2a zeka testi, cattell 2b zeka testi ve cattell 3a zeka testi olmak üzere üçe ayrılır. 6- 14 yaş arasındaki çocuklara uygulanmaktadır. 4 alt test uygulaması ile yaklaşık olarak 25 - 30 dakika sürer. Performansa dayalı bir test sistemidir.

Görsel Zeka Testleri

Görsel zeka, “fotografik hafıza” adı ile de bilinmektedir. Görsel - uzamsal zeka testi de tıpkı iq testinde olduğu gibi bir uzman tarafından yapılmalıdır. Bu zeka türünün ölçülmesi için wechsler zeka testi gibi daha genel testler kullanılabilir. Bireyin her türlü görüntüyü aklında tutma ve mekânsal algı yeteneğini ölçümleyen testlerdir. Görsel zeka testlerinin bir kısmı performansı ölçmeye dayalıyken bir kısmı da nörolojik hastalıkları bulmaya yöneliktir. Görsel zekayı ölçmek için hazırlanmış testler şunlardır;

Benton Görsel Zeka Testi

Görsel - mekansal zeka türünün ölçüldüğü bu test, bireysel olarak uygulanır. 8 yaş ve üzeri çocuklarda tercih edilmektedir. Benton testi sırasında çocuğa bir şekil gösterilir ve aynısının çizilmesi istenir. Diğer bir yöntemde ise, bir görsel çocuğa belirli bir saniye boyunca gösterilir ve sonrasında gördüklerini karışık şekillerin içinden seçmesi istenir. Yaklaşık 5 dakika süren kısa bir testtir.

Alexander Zeka Testi

Pratik zeka testi olarak da bilinen bu test, 7 - 19 yaş aralığında bulunan çocuklara uygulanır. Test sırasında boyalı küp benzeri cisimler kullanılarak çeşitli sorunların çözülmesi istenir. Bireysel ya da grup testi olarak yapılabilmektedir.

Çoklu Zeka Testi

Gardner çoklu zeka testleri; zeka seviyesini değil, zeka türünü ölçer. Bu test sırasında kişiye “kitap okumayı seviyorum” gibi cümleler söylenir ve bunun onun için ne kadar doğru olduğu sorulur. Bu sorulara verilen yanıtlara göre kişilerde en baskın zeka türünün hangisi olduğu hakkında fikir sahibi olunur. Bu test meslek seçimi için sıklıkla kullanılır. Dikkat eksikliği zeka testi, görsel ve uzamsal, mantıksal ve matematiksel, bedensel ve kinestetik zeka testi, işitsel zeka testi, sözsel ve dilsel zeka testi de çoklu zeka testi kapsamındadır.

Iq Testi Hangi Durumlarda Uygulanır?

Zekanın birden fazla türü vardır. Birçok aile, çocuğunun zeka türünü öğrenmek ve başarılı olacağı alana yönlendirmek ister. Ancak zeka testleri sadece bunun için yapılmamaktadır. Çocuklarda iq testi uygulanmasını gerektiren bazı durumlar şu şekilde sıralanabilir;

• Alt ıslatma,
• İçe kapanık olma,
• Konuşmada gecikme,
• Günlük işleri yardımsız yapamama,
• Yaşıtlarından geride kalma,
• Öğrenme güçlüğü,
• Hiperaktivite,
• Çok meraklı olma ve çok soru sorma,
• Yaşıtlarından önde olma,
• Hayal gücünün çok gelişmiş olması,
• Hızlı öğrenme,
• Yaşıtlarına göre daha uzun ve akıcı konuşma.

Yukarıda belirtilen durumlar zeka geriliği ya da üstün zekanın göstergesi olabilir. Fakat bu durumlar sadece zeka seviyesi ile alakalı olmayabilir. Bu yüzden anormal bir davranış gözlemlendiğinde ilk olarak çocuk doktoruna başvurulmalı ve altta yatan sebep araştırılmalıdır.

Iq Testi Nasıl Yapılır?

Yetişkinlerde Zeka Testi

20 yaş üstü zeka testi uygulaması çok sık yapılmamaktadır. Çoğu zaman bireysel zeka testi kullanılır. Testin yapılacağı ortam sade ve sessiz olur. Kişiler testi çözerken kimseden yardım almaz. Amaca ve yaşa yönelik özel sorular içeren testin süresi değişiklik göstermektedir.

Çocuklara Zeka Testi

Çocuklara yapılan zeka testleri oldukça çeşitlidir. Uygulama adımları yapılan testin içeriğine ve çocuğun yaşına bağlı olarak değişir. Yaş gruplarına göre zeka testi uygulanışı aşağıdaki gibidir;

• 2 Yaş Zeka Testi: Bu yaş grubundaki çocuklara zeka testi uygulamak oldukça zor olabilmektedir. Teste aile bireylerinden biri ile girmeleri çocuğun sakin kalmasını sağlar. Yaşa uygun ve resimli zeka testi kullanılır. Çok uzun sürmemektedir.
• 4 Yaş Zeka Testi: 4 yaş grubundaki çocuklara fark bulma ve eşleştirme gibi basit ve yazılı olmayan testler yapılır. Eğer çocuk sakinliğini koruyamıyorsa ebeveyni de teste onunla birlikte girebilir. Fakat soru cevaplarına herhangi bir müdahalede bulunmaması gerekir.
• 5 Yaş Zeka Testi: Bu yaş grubuna uygulanan testler soru cevap şeklinde ilerleyebilirken aynı zamanda da eşleştirme gibi görsel içerikli sorular yöneltilir. Uzman ve çocuğun yalnız olması tercih edilmektedir.
• 6 Yaş Zeka Testi: Test sırasında dikkat dağıtmaması için oldukça sade dekore edilmiş bir oda kullanılır. Bireysel ya da grup testleri uygulanabilir. Zeka testi soruları yaş ilerledikçe daha kapsamlı ve zorlayıcı olur.
• 7 Yaş Zeka Testi: 7 yaş zeka testi, okullarda da uygulanabilmektedir. Bireysel ya da grup testleri yapılabilir. Fakat öğrenme güçlüğü zeka testi yapılacaksa çocuğun tek olması gerekmektedir. Yapılacak testin içeriğine bağlı olarak soru - cevap, çizim ve eşleştirme gibi farklı işlemler yaptırılır.
• 8 Yaş Zeka Testi: Bu yaş grubundan itibaren, çocuğa yazılı testler de sunulabilmektedir. Test sırasında uzman çocuğun yanında olur ve ona soruları açıklar. Testten önce çocuğun tüm ihtiyaçları giderilmiş olmalıdır.
• 9 Yaş Zeka Testi: Çocuğun okul başarısı ve akranlarıyla kıyaslandığında daha önde ya da geride olması ailenin dikkatini çeker ve zeka testi için başvururlar. Çocuğun özelliklerine en uygun test belirlenir ve tercihen bireysel olarak uygulanır. Çocuğun, zeka testi uygulaması sırasında belirli bir süre içerisinde kendisine yöneltilen soruları cevaplaması gerekir.
• + 10 Yaş Zeka Testi: Konuşmayı seven, satranç gibi oyunlara ilgi ile yaklaşan ve hayal gücü çok geniş çocukların üstün zekalı olma ihtimalleri yüksektir. Buna benzer belirtiler görüldüğünde okul ya da aile tarafından zeka testi istenebilmektedir. Okulda uygulanan testler grup testleriyken, sağlık merkezlerinde uygulanan testler bireysel testlerdir. Kullanılacak yöntem çocuğun özelliklerine bağlı olarak seçilir. Kısıtlı süre içerisinde mümkün olduğunca çok soru cevaplanmalıdır. Test sırasında dikkat dağıtıcı unsur olması sonucu olumsuz etkileyebilir.

Gebelikte Zeka Testi Nasıl Yapılır?

Anne karnındaki bebeğin zeka seviyesini ölçmek tıbben mümkün değildir. Halk arasında “bebeklerde zeka testi” olarak bilinen doğum öncesi tarama testleri, bebekte zeka geriliğine sebep olacak herhangi bir hastalığın bulunup bulunmadığının kontrol edilmesi amacı ile yapılır. Uygulama adımları şu şekildedir;

• Toplamda 4 adet test bulunmaktadır. Bunlardan sadece birini yaptırmak yeterli olur. Fakat sonuç olumsuz çıkarsa gebeliğin devam eden aylarında diğer testlerin de yapılması önerilir.
• Gebeliğin 11 ve 14. haftası arasında ikili test adı verilen uygulama yapılır.
• Bu uygulama sırasında ultrason yardımı ile bebeğin ense kalınlığı ve baş çevresi ölçülür.
• Anne adayına kan testi yapılır. 
• Bu iki değerlendirmenin sonucuna göre down sendromu riski hesaplanır.
• Eğer down sendromu riski yüksekse 16 ve 20. haftalar arasında üçlü tarama testi yapılır. 
• Çok gerekli görülmese de dörtlü tarama testi yaptırmak da mümkündür.
• Tüm testler down sendromunu işaret ediyorsa “amniyosentez” adı verilen test uygulanabilir.
• Bu test sırasında bebeğin içinde bulunduğu sıvıdan örnek alınır ve incelenir. Amniyosentez testi %99 kesin sonuç verir. Ancak düşük yapma tehlikesi oluşturduğu için mecbur kalınmadıkça yapılmaz.

Iq Testi Nerede Yapılır?

Birçok kişi iq seviyesini merak eder ve öğrenmek ister. Çeşitli uzunlukta ve özellikteki testler, uluslararası standartlara göre hazırlanır ve uygulanır. Güvenilir ıq testi sonuçları için, bu alanda eğitim almış uzmanlara gidilmesi tavsiye edilir. Zeka testi yaptırılabilecek yerler aşağıda sıralanmıştır;

• Zeka Testi Merkezi: Bu merkezlerde çoğu zaman okul öncesi zeka testi uygulaması da yapılır ve çocuğun eğitim hayatı için tavsiyelerde bulunulur. Özel ya da devlete bağlı olarak çalışan farklı merkezler mevcuttur. Özellikle rehberlik ve araştırma merkezi, yani kısaca ram zeka testi için sıklıkla tercih edilen merkezlerdendir.
• Devlet Hastanesi: Zeka testi uygulama yetkisi bulunan uzman doktorları bünyesinde barındıran tüm devlet hastanelerinde iq testi yaptırmak mümkündür. Fakat bu testler doktor tarafından gerekli görülürse uygulanır. Direkt olarak gidip iq testi yaptırmak mümkün değildir.
• Özel Hastane: Psikoloji lisansını tamamlamış ve zeka testi uygulama konusunda gerekli eğitimi almış uzmanların bulunduğu özel hastanelerde iq testi yaptırmak mümkündür.
• Üniversite Hastanesi: Bazı üniversite hastanelerinde zeka testi yaptırma imkanı vardır. Eğer devlet hastanesinde uygun randevu bulunamazsa, üniversite hastaneleri de tercih edilebilir. Randevu almadan önce hastaneyi arayıp sunulan hizmetler hakkında bilgi almak zaman kaybını önleyecektir.
• Özel Muayenehane: Bazı uzmanlar herhangi bir kuruma bağlı olarak çalışmayı tercih etmedikleri için, kendi muayenehanelerinde hizmet verebilirler. Kişiler isterlerse özel muayenehanelere giderek zeka testi yaptırabilirler.

Iq Testi Sonuç Değerlendirmesi

Iq testi sonuçları hesaplanırken, çocuğun her bir sorudan almış olduğu puan belirlenir. Daha sonra özel yöntemler kullanılarak ortaya bir puan çıkarılır. Ancak tercihen bu puanlar aile ile direkt olarak paylaşılmaz. Çoğu zaman “normal zeka” ya da “üstün zeka” gibi genel kavramlar kullanılır. Iq testi derecelendirmesi yapılırken tarafsız ve önyargısız olunmalıdır. Elde edilen sonuçların %100 olmadığı unutulmamalı ve pek çok faktöre bağlı olarak değişiklik gösterebileceği unutulmamalıdır.